Maden ruhsatları ve buluculuk hakkı devredilebilecek. Devir yapılmadan önce arama ve işletme ruhsatlarının devredildiği tarihteki ruhsat bedelinin iki katı tutarında devir bedeli alınacak. Devir bakan onayıyla gerçekleşecek.
Kanunda "yetkilendirilmiş tüzel kişiler" şu şekilde tanımlandı:
"Maden İşleri Genel Müdürlüğü'nce yetkilendirilen genel müdürlüğe verilmesi gereken rapor, proje ve her türlü teknik belgeyi hazırlamaya yetkili, şirket hisselerinin yarısından fazlasının sahibinin mühendis olduğu ya da bünyesinde nitelik ve nicelikleri yönetmelikle belirlenen mühendisler çalıştıran maden arama ruhsat sahibi ya da işletmesi olan tüzel kişiler."
"Fizibilite raporu" ise "bir cevher kaynağının ekonomik olarak işletilebilirliğini göstermek amacıyla jeolojik,madencilik, metalürjik, ekonomik, pazarlama, yasal, çevresel, sosyal ve mali etkenlerin önerilen maden projesinde yeterli ayrıntıda incelendiği kapsamlı rapor" olarak tanımlanıyor.
Süresi içinde proje verilmeyen ruhsatlar için yaptırım uygulanacak. Kanunda belirlenen gruplardaki madenler için gerekli görüldüğünde ruhsat iptaline gidilebilecek.
Yetkilendirilmiş tüzel kişilere ilişkin uygulamalar, kanunun yayımı tarihinde itibaren bir yıl sonra yürürlüğe girecek. Bir yıllık süre içinde teknik nezaretçinin görevinin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde teknik nezaretçinin tüm görev ve yetkileri bu sürenin sonuna kadar daimi nezaretçi tarafından sürdürülecek.
Alınması gereken izinler ile Maden İşleri Genel Müdürlüğü'nün kayıtlarına işlenmiş alanlarla ilgili diğer izinlerin süresi içinde alınarak genel müdürlüğe verilmeyen ruhsatlar hakkında 30 bin lira idari para cezası uygulanacak.
Yetkilendirilmiş tüzel kişiler tarafından hazırlanan rapor, proje ve tüm teknik belgeler ruhsat sahibi tarafından genel müdürlüğe verilecek. Maden bölgelerinin altyapı hizmetleri valiliklerce yapılacak.
Daimi nezaretçiler, işletmede daimi olarak istihdam edilen maden mühendisleri olacak.
Dördüncü grup madenler ile kalsit, dolomit, kalker, granit, andezit, bazalt gibi kayaçlardan entegre çimento, kireç ve kalsit öğütme tesisinde kullanılan kayaçları kapsayan ikinci grup (b) bendi dışındaki madenler ihale yoluyla ruhsatlandırılacak.
İşletme ruhsat bedelinin yüzde 70'i genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere ilgili muhasebe birimi hesabına, yüzde 30'u çevre ile uyum planı çalışmalarını gerçekleştirmek üzere ruhsatı veren idarenin muhasebe birimi hesabına teminat olarak yatırılacak. Faaliyet sonrası, sahanın çevre ile uyumlu hale getirilmesinin ardından, çevre ile uyum teminatı iade edilecek.
Çevresel etki değerlendirmesi ile ilgili karar, işyeri açma ve çalışma ruhsatı, mülkiyet izni olmaması halinde 30 bin TL tutarında idari para cezası uygulanarak bu alandaki işletme faaliyetleri durdurulacak. Bu ihlallerin 3 yıl içinde 3 veya daha fazla yapıldığının tespiti halinde ise ruhsat iptal edilecek.
DESTEK KAPSAMI GENİŞLİYOR
Ürettiği madeni yurtiçinde ve kendi tesisinde işleyip ek katma değer sağlayanlardan, bu tesislerde üretimde değerlendirilen maden miktarı için devlet hakkının yüzde 50'sinin alınmayacağına ilişkin hüküm, 2. grupta yer alan kalsit, dolomit, kalker, granit, andezit, bazalt gibi kayaçlardan agrega, mıcır veya öğütülerek kullanılacak kayaçlar, entegre çimento, kireç ve kalsit öğütme tesisinde kullanılan kayaçlar için; kaba inşaat, baraj, gölet, liman, yol ve benzeri gibi yapılarda kullanılan her türlü yapı hammaddesi için uygulanmayacak.
Daimi nezaretçinin, atandığı ruhsat sahasındaki faaliyetleri düzenli bir şekilde denetleyerek tespit ve önerilerini daimi nezaretçi defterine kaydetmesi zorunlu olacak. Aksi takdirde daimi nezaretçi uyarılacak. İkinci kez aynı ruhsat ile ilgili olarak bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda daimi nezaretçi beyanları, bir yıl süreyle geçersiz sayılacak. Daimi nezaretçi defterini, daimi nezaretçi ile ruhsat sahibi veya vekili imzalayacak. Defterin ibraz edilmemesi veya düzenli tutulmaması halinde, ruhsat sahibine 20 bin TL idari para cezası verilecek.
Ruhsat sahibi veya vekilinin, mahallinde yapılan tetkik ve incelemelere katılmaması veya ruhsat sahibince herhangi bir nedenle tetkik ve incelemelerin engellenmesi halinde 20 bin TL, bu fiilin tekrarı halinde ise iki katı tutarında idari para cezası uygulanacak.
Hammadde üretim izni olmadan üretim yapıldığının ve hammaddenin kamuya ait projelerde kullanıldığının tespit edilmesi halinde faaliyetler durdurulur. Bu alanda üretilen hammadde için faaliyeti gerçekleştiren ocak başı satış bedeli kadar idari para cezası uygulanacak.
Üretim ve sevkıyat ile ilgili para cezalarının oranları azaltılıyor.
Ruhsat harcı ve teminatı, ruhsat bedeli başlığı altında toplanıyor.
Yap-İşlet-Devret modeliyle yapılan kamu yatırımları için ihale sözleşmelerinde hammade temin sorumluluğunun görevli şirket yükümlülüğüne bırakılması halinde, hammade üretim izni sözleşme konusu işte kullanılmak ve proje süresiyle sınırlı olmak üzere görevli şirkete de verilecek. Bu durumda kullanılacak hammadenin ocak başı satış fiyatı üzerinden ihaleyi alandan her yıl Haziran ayı sonuna kadar devlet hakkı ile aynı grupta bulunan işletme ruhsatlarından alınan ruhsat bedelinin yüzde 30' oranında çevre ile uyum planı çalışmalarını gerçekleştirmek üzere her yıl Ocak ayının sonuna kadar teminat alınacak. Devlet hakkı ve teminatın eksik yatırılması veya hiç yatırılmaması halinde 20 bin lira idari para cezası verilecek ve üç ay içinde tamamlanması istenecek. Aksi halde üretim faaliyeti durdurulacak.
Ruhsat bedelleri, mevcut ödenen harç ve teminata göre alan bazlı artırılıyor.
Devlet hakkı payları, yeniden belirleniyor.
Ruhsat almak için yapılan ilk müracaat yoluyla arama ve işletme ruhsatı alma uygulaması kaldırılıyor. Maden ruhsatı verilecek alanlar Genel Müdürlükçe ihale edilerek arama ve işletme ruhsatı verilecek.
Tesis veya altyapı tesisi kurulacak alanlar, ruhsat kapsamında değerlendirilecek.
Ruhsat dönemlerindeki ara geçişlerde uygulanan teminatları irat kaydedilerek ruhsatların iptali hükümleri yerine idari para cezası getiriliyor.
Rödövans sözleşmeleri yapamayacak
Kamu kurum ve kuruluşlarıyla iştirakleri hariç yeraltı kömür işletmelerinde maden ruhsat sahipleri, ruhsat sahalarının bir kısmında veya tamamında üçüncü kişilerle üretim faaliyetlerine yönelik rödövans sözleşmeleri yapamayacak.
Kanun, maden ruhsatı verilmesine ilişkin esas ve usulleri yeniden düzenliyor.
Tuğla ve kiremit kili, çimento kili, marn, puzolanik kayaç ile çimento ve seramik sanayilerinde kullanılan kayaçlarla mermer, dekoratif taşlar, traverten, kalker, dolomit, kalsit, granit, siyenit, andezit, bazalt ve benzeri taş madenleri için ihale bedelinin yatırılmasından itibaren iki ay içinde, diğer maden grupları için arama ruhsat süresi sonuna kadar, yetkilendirilmiş tüzel kişilerce maden mühendisinin sorumluluğunda hazırlanmış işletme projesi ruhsat sahibi tarafından Maden Genel Müdürlüğüne verilecek. Projeyle birlikte projenin uygulanabilmesi için gerekli mali yeterlilik belgeleri ve işletme ruhsat taban bedelinin yatırıldığına dair belge genel müdürlüğe verilecek. Aksi halde talep reddedilecek.
Projedeki teknik eksiklikler, vadesi geçmiş borç bulunmadığına ilişkin belge ve işletme ruhsat bedeli, bildirimden itibaren üç ay içinde tamamlanacak. Eksikliklerini süresinde tamamlamayanlara 20 bin lira idari para cezası uygulanarak, süre üç ay daha uzatılacak. Bu süre sonunda eksikliklerini tamamlamayanların talepleri kabul edilmeyecek ve yatırılan işletme ruhsat bedeli iade edilecek.
Taleplerin uygun görülmesi halinde bir ay içerisinde işletme ruhsatı düzenlenecek.
Kamu kurum ve kuruluşları ile iştirakleri hariç olmak üzere yeraltı kömür madenciliğine dair rödovans sözleşmeleri sona erdirilmeyen ruhsat sahalarının süre uzatım talepleri kabul edilmeyecek.
Kil ve kayaçlardan oluşan 1. Grup (a) bendi madenlerin işletme ruhsat süresi 5 yıl olacak. Diğer grup madenlerin işletme ruhsat süresi, 10 yıldan az olmamak üzere projesine göre belirlenecek. 1. Grup (a) bendi ve diğer gruplardaki maden işletme ruhsatlarının süresi, sürenin bitiminden önce yeni bir projeyle uzatma talebinin olması ve uygun bulunması halinde uzatılacak. 1. Grup (a) bendi maden işletme ruhsat süresini uzatma taleplerinde, işletme ruhsat bedelinin beş katından fazla olmamak üzere büyükşehir belediyesi olan illerde valilik, diğer illerde ise il özel idaresi tarafından belirlenen uzatma bedeli alınacak. Toplam işletme ruhsat süresi 1. Grup madenlerde 30 yılı, 2. Grup madenlerde 40 yılı, diğer grup madenlerde 50 yılı geçemeyecek. 1. Grup madenlerde 30 yıldan, 2. Grup madenlerde 40 yıldan sonraki sürenin uzatılmasına Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı, diğer grup madenlerde ise 50 yıldan sonraki sürenin uzatılmasına Bakanlar Kurulu yetkili olacak.
YÜKÜMLÜLÜK İHLALLERİNE AĞIR CEZALAR
Gerekli izinlerin alınmasından itibaren işletme izni verilecek. Bu iznin verildiği tarihten itibaren Devlet hakkı alınacak. İşletme ruhsatı yürürlük tarihinden itibaren 3 yıl içinde alınması gerekli olan çevresel etki değerlendirme kararı, mülkiyet izni, işyeri açma ve çalışma ruhsatı ile genel müdürlüğün kayıtlarına işlenmiş alanlarla ilgili izinlerin genel müdürlüğe verilmesinden sonra işletme izni düzenlenecek.
Süresi içinde yükümlülükleri yerine getirilmeyen ruhsatlar için her yıl 50 bin lira idari para cezası verilecek. İşletme ruhsat süresi sonuna kadar bu izinlerden dolayı işletme izninin alınamaması halinde ruhsat süresi uzatılmayacak. 5 yıllık sürede mücbir sebepler ve beklenmeyen haller dışında 3 yıldan fazla üretim yapmayan ruhsat sahiplerine 50 bin lira idari para cezası kesilecek. Bu üç yıllık süre içerisinde yapılan toplam üretimin projede beyan edilen bir yıllık üretim miktarının yüzde 10'undan az olması halinde de bu hüküm uygulanacak.
İdari para cezasının uygulanmasından başlamak üzere bu düzenlemelere aykırı fiilin tekrar tespit edilmesi halinde ruhsat iptal edilecek. Ancak işletme projesinde, işletme izninin yürürlük tarihinden itibaren üç yıl içindemadene ulaşmak amacıyla galeri, kuyu ve dekapaj yapılacağı beyan edilmiş ve ruhsat sahasındaki faaliyetlerin bu beyanlara uygun gerçekleştirildiği tespit edilmişse idari para cezası uygulanmayacak ve ruhsat iptal edilmeyecek.
PROJE DEĞİŞİKLİĞİ İZNE BAĞLANIYOR
İşletme projesine aykırı faaliyette bulunulmasının tespit edilmesi halinde projeye uygun faaliyette bulunulması için ruhsat sahibine 6 aya kadar süre verilecek. Bu süre sonunda projeye uygun faaliyette bulunulmaması halinde 50 bin lira idari para cezası verilerek, üretim faaliyeti durdurulacak. Projeye aykırı faaliyetlerin işletme açısından tehlikeli olduğunun tespit edilmesi halinde tehlikeli durum giderilinceye kadar üretim faaliyetleri doğrudan durdurulacak.
İşletme projeleri ve değişikliklerinin, uygulamaya konulmadan önce genel müdürlüğe sunulması zorunlu olacak. Aksi takdirde üretim faaliyeti durdurulacak. İşletme projesinin uygulanması ve faaliyetler yetkilendirilmiş tüzel kişilerce izlenecek ve izleme raporları Maden Genel Müdürlüğüne sunulacak. Yetkilendirilmiş tüzel kişiler, işletme açısından tehlike oluşturan projeye aykırı faaliyetleri üç gün içinde genel müdürlüğe, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına, valiliğe ve ruhsat sahibine bildirilecek. Yetkilendirilmiş tüzel kişiler, ruhsat sahalarındaki faaliyetlerin projesine uygun olarak yürütülmesinin ve izlenmesinden sorumlu olacak.
Ruhsat sahibi, her yılın nisan ayı sonuna kadar bir önceki yıl içinde gerçekleştirdiği işletme faaliyetiyle ilgili teknik belgeleri, işletme faaliyet raporunu ve işletme sahasında arama yaptıysa bununla ilgili bilgileri Maden Genel Müdürlüğüne verecek. Yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde 30 bin lira idari para cezası uygulanacak. Yükümlülük yerine getirilinceye kadar üretim faaliyeti durdurulacak.
1. Grup (a) bendi maden ruhsat sahibi bu belge ve bilgileri büyükşehir belediyesi olan illerde valiliklere, diğer illerde il özel idaresine verecek. Bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde 30 bin lira idari para cezası kesilecek ve yükümlülük yerine getirilinceye kadar üretim faaliyeti durdurulacak.
Maden ruhsat sahaları ile hammadde üretim izin sahalarında rezervin verimli bir şekilde değerlendirilmesi, can ve mal güvenliği tedbirlerinin alınması amacıyla birden fazla ruhsatın birbirine mücavir olarak bulunduğu sahalarda faaliyetlerin ortak bir proje çerçevesinde yapılmasına hak sahiplerinin rızasının olması halinde genel müdürlük kararıyla, ruhsat sahiplerinin rızasının olmaması halinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı'nın onayı ile karar verilebilecek.
MADENCİLİĞİN KISITLANABİLECEĞİ HALLER
Kum, çakıl, kil ve kayaç türü madenler için maden işletme yöntemi, faaliyetin yapıldığı bölge, madenin cinsi, yapılacak yatırımın çevresel etkileri, şehirleşme gibi hususlar dikkate alınarak madencilik faaliyetleri kısıtlanabilecek. Valiliklerce yapılan ildeki planlama çerçevesinde Maden Genel Müdürlüğünün uygun görüşü alınarak, maden bölgeleri oluşturulabilecek. Oluşturulacak maden bölgelerinin altyapı hizmetleri valiliklerce yapılacak. Kısıtlanan alandaki ruhsatlar, rezerv miktarları göz önünde bulundurularak madenbölgelerine taşınarak ruhsatlandırılacak. Bu tür ruhsatlandırma işlemi ihalelik sahalar üzerine de yapılabilecek. Taşıma işlemi yapılırken ruhsat sahiplerinin kazanılmış hakları korunacak. Ruhsat sahasında bulunan tesislerin sökülmesi, taşınması ve yeniden inşa edilmesine ilişkin masraflar Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından tespit ettirilecek, kısıtlama ve taşıma işlemini talep eden kamu kurum ve kuruluşu tarafından ruhsat sahibine ödenecek.
Herhangi bir sebeple hükümden düşmüş, terk edilmiş veya taksir edilmiş alanlar ile 4. grup madernler dışındaki yeni alanlar, ihale yoluyla ruhsatlandırılacak. İhale bedeli, işletme ruhsat taban bedelinde az olmayacak. Ruhsat sahaları arasında tek başına madencilik yapılamayacak büyüklükteki alanlara ruhsat verilmeyecek. Bu alanlar bitişik ruhsat sahipleri arasında ihale edilecek. İhalelik durumda olan ve madencilik yapılabilmesi için uygun büyüklükte olmayan sahalar, çevresindeki ruhsatsız alanlar veya diğer ihalelik sahalarla birleştirilerek ihale edilecek.
Havza madenciliğini geliştirmek ve jeolojik yapıyı aydınlatmak amacıyla yeni oluşturulan alanlarla herhangi bir sebeple hükümden düşmüş, terk edilmiş veya taksir edilmiş sahalar, alan sınırlamasına bakılmaksızın birleştirilerek ihale edilebilecek. Bu şekilde ihale edilen sahaların ruhsatlandırılmasında alan sınırlaması aranmayacak.
Mülga 6309 sayılı Maden Kanunu hükümleri uyarınca verilmiş olan ve ruhsat hukuku devam eden çakışmalı işletme ruhsat sahalarında yeni bir maden bulunması halinde, çakışmalı alandaki maden hakkı bu ruhsat sahipleri arasında ihale edilerek ruhsatlandırılacak.
MÜHENDİS İSTİHDAMI ZORUNLULUĞU
Kaynak tuzlaları hariç maden ruhsat sahalarındaki işletme faaliyetleri, maden mühendisi nezaretinde yapılacak. Maden ruhsat sahalarındaki işletme faaliyetlerinde asgari bir maden mühendisi daimi olmak üzere, işletme tekniği, büyüklüğü ve yapısal durumu gözönüne alınarak diğer meslek disiplinlerinden mühendis istihdam edilmesi zorunlu olacak. İstihdam şartlarını sağlamayan işletmelere 30 bin lira idari para cezası verilecek ve maden işletme faaliyetleri durdurulacak. İstihdam şartlarının sağlanması halinde faaliyete izin verilecek.
Ruhsat sahibi sahasında gerekli emniyet tedbirlerini almak ve sahanın son durumunu gösteren imalat haritası ve maden jeoloji haritasını genel müdürlüğe vermek suretiyle terk talebinde bulunabilecek. Ruhsat sahibi bu tedbirleri en geç bir yıl içerisinde almak ve işletme faaliyetinde bulunulan alanı işletme projesi doğrultusunda çevreye uyumlu hale getirmekle yükümlü olacak. Gerekli güvenlik ve çevresel önlemlerin alınmaması durumunda tedbir alınana kadar sorumluluk ruhsat sahibinin olması şartıyla, durum valiliğe bildirilecek. Çevreyle uyum çalışması için gerekli tedbirler, çevreye uyum planına uygun olarak orman arazilerinde ilgili orman idaresi, diğer alanlarda il özel idareleri veya valilikler tarafından yerine getirilecek. Masraflar ruhsat bedelinden çevreyle uyum planı çalışmaları için emanete yatırılan tutarlardan karşılanacak. İdare çevreye uyum planı dışında yaptığı masrafları kendisi karşılayacak ve ruhsat sahibinden herhangi bir bedel talep edilmeyecek.
Cevher, metal veya ekonomik değer ihtiva eden pasa, zenginleştirme bakiye yığını ve cürufları muhafaza etmeyenlere işletme ruhsat taban bedeli kadar idari para cezası verilecek.
Ereğli Kömür Havzası'ndaki taşkömürü için kamu tarafından yürütülecek faaliyetler, kanundaki hak düşürücü ve mali hükümlere tabi olmayacak, ruhsat bedeli ve devlet hakkından muaf olacak. Ancak taşkömüründen özel idare payı ve köylere hizmet götürme birliği payı alınacak. Diğer madenler için yürütülen faaliyetlerden de devlet hakkı, özel idare payı ve köylere hizmet götürme birliği payı alınacak.
RÖDÖVANS YASAĞI GELİYOR
Ruhsat sahipleriyle üçüncü kişiler arasındaki rödövans sözleşmeleri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın iznine tabi olacak. İzin alınmaksızın yapılan rödövans sözleşmesiyle yürütülen madencilik faaliyetleri durdurulacak. Kamu kurum ve kuruluşlarıyla iştirakleri hariç olmak üzere yeraltı kömür işletmelerinde madenruhsat sahipleri, ruhsat sahalarının bir kısmında veya tamamında üçüncü kişilerle üretim faaliyetlerine yönelik rödövans sözleşmeleri yapamayacak. Aksi takdirde rödövans sözleşmesi ile yapılan madencilik faaliyetleri durdurulacak.
Mevcut ruhsatların ruhsat bedeli yatırma yükümlülüğü 1 Ocak 2016'da başlayacak. Ruhsat bedeli yatırılan ruhsatların ruhsat teminatları iade edilecek.
Mevcut rödövans sözleşmeleri, düzenlemenin yürürlüğe girmesinden itibaren üç ay içinde Genel Müdürlüğe verilecek. Aksi takdirde rödövans sözleşmesiyle yapılan madencilik faaliyetleri durdurulacak. Yeraltı kömür madenciliğine dair rödövans sözleşmeleri sona erdirilmeyen ruhsat sahalarının süre uzatım talepleri kabul edilmeyecek.
Teknik nezaretçisi bulunan ancak daimi nezaretçisi bulunmayan sahalarda, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde daimi nezaretçinin atanması zorunlu olacak. Bu süre içinde teknik nezaretçinin istifa etmesi veya azledilmesi halinde derhal daimi nezaretçi atanacak. Daimi nezaretçi atamayanlara 30 bin lira idari para cezası verilecek ve ruhsat sahasındaki maden işletme faaliyetleri durdurulacak.
MALİYET ARTIŞI ÖDENMESİNİN YOLU AÇILIYOR
Uranyum, toryum, radyum gibi elementleri içeren radyoaktif mineraller ve diğer radyoaktif maddeler endüstriyel hammadde maden grubunda ruhsatlandırılacak.
Kalker, kalsit ve dolomit ruhsat sahaları en fazla 100'er hektarlık alanlar halinde ruhsatlandırılacak.
Kanunla, geçen yaz çıkan "Torba Kanun" kapsamında fazla çalışma ücreti, yıllık izin, çalışma saatlerinin düşürülmesi ve asgari ücret artışından kaynaklanan maliyet artışlarının fiyat farkı olarak ödenebilmesine ilişkin usul ve esaslar Kamu İhale Kurumunun teklifi üzerine Bakanlar Kurulu'nca belirlenecek.
