Birçok kurutulmuş gıda maddesinde olma riski bulunan, insan sağlığını olumsuz etkileyen ve ihracatta sanayiciyi gümrük kapılarında zora sokan zehirli küf mantarı aflatoksin, Çukurova Üniversitesi (ÇÜ) akademisyenlerinin çalışmasıyla artık kabus olmaktan çıktı. ÇÜ Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Bölümü öğretim üyeleri Prof. Dr. Emin Güzel, Prof. Dr. M. Tunç Özcan, Doç. Dr. Sait M. Say ve Dr. Ö. Barış Özlüoymak, aflatoksinli ürünleri tespit ederek ayıklayan bir makine icat eti. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Akyürek Teknoloji firmasının desteğiyle geliştirilen makine için akademisyenler, Avrupa patentine de başvurdu.
SEKTÖRÜN BAŞ BELASI
Aflatoksin, tarım ürünlerinin birçoğunda, yemlerde ve her türlü kuru yiyeceklerde (kayısı, incir, üzüm vb.) görülen kuvvetli zehir ve kanserojen madde anlamına geliyor. Bu zehir sadece UV ışınlarının belli dalga boyu altında görülebiliyor. Sıcak hava ve rutubetle hızla yayıldığı düşünüldüğünde ise yurt dışına ihraç edilen ürünlerde görülme olasılığı çok daha yüksek oluyor. Durumun ciddiyetini bilerek vatandaşlarının sağlığını tehlikeye atmak istemeyen ülkeler, kurutulmuş ürünleri gümrük kapılarında analizden geçiriyor. Eğer ürünlerde aflatoksin yani zehir tespit edilirse ülkeye sokulmuyor. Bu da hem üreticiyi hem de ihracatçı ülkeyi maddi kayba uğratıyor.
HER ÇARE DENENİYORDU
Aflatoksinin tespit edilebilmesi için yıllarca pek çok çözüm yoluna başvurulduğu biliniyor. Hatta bazı firmalar, ürünlerinde aflatoksin olup olmadığını anlayabilmek için kurdukları büyük tezgahlarda yüzlerce insan çalıştırıp UV ışınları altında elle ayrıştırma yöntemine giderek zaman ve işgücü kaybına uğruyordu. Ancak bu zehir, ÇÜ'de görevli bilim adamlarının icat ettiği aflatoksin ayrıştırma makinesi sayesinde artık kabus olmaktan çıktı. Bir üründe aflatoksin olup olmadığı bu makine sayesinde hemen anlaşılıyor ve hastalıklı ürünler ayrıştırılabiliyor. Prof. Dr. Emin Güzel'in başkanlığında oluşan ekip tarafından hayata geçirilen projeye Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve Akyürek Teknoloji firması da destek veriyor.
GELİŞMİŞ KAMERALARI VAR
Prof. Dr. Emin Güzel icatlarının önemi için "Aflatoksinli ürünlerin ayrıştırılması için günümüzde kullanılan geleneksel yöntem, çalışma verimini düşürdüğü gibi, işçilerin sağlığını olumsuz etkiliyor. Ayrıca ayrılması gereken hastalıklı ürünler gözden kaçabiliyor. Biz de daha seri ayrıştırma ve ekonomiklik için UV ışık esaslı ayrıştırma makinesi geliştirdik" dedi. Dr. Barış Özlüoymak ise kamera sistemleri ve yazılımlarla geliştirdikleri bu çalışma sonucunda gümrük kapılarından dönen aflotoksinli ürünlerin ortadan kalkacağını belirtti. Dr. Barış Özlüoymak, "Makinemiz, gelişmiş kameralar, görüntü işleme, otomasyon yazılımları, pnömatik ayırma ünitesi ve ürünün taşındığı bant sisteminden oluşuyor. Oluşturduğumuz sistemle, UV ışıklı bant üzerinde uygun hızda ilerleyen ürünler arasından aflatoksin tespit edilirse cihazın ayrıştırma kolu devreye girerek ürün banttan uzaklaştırılıyor" dedi.
