Türkiye'nin, Anadolu'dan yurtdışına kaçırılan arkeolojik ve vakıf eserlerin iadesi için 90'lı yıllardan itibaren sürdürdüğü mücadele son 10 yılda büyük bir ivme kazandı. Emniyet güçleriyle koordineli olarak çalışan Kültür ve Turizm Bakanlığı Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi Başkanlığı, bu sayede 3 bin yılı aşan ömrüyle Anadolu antik mirasının boyutlarını ortaya koyan Boğazköy Sfenksi'ni, 1915 yılından bu yana onarım amacıyla tutulduğu Berlin'den Çorum'a getirdi. Eserin gelişi yıllar boyunca devam eden hak arayışının sona erdiğini değil, iadelerin devamının geleceğini de gösteriyordu. Nitekim 2011'de Yorgun Herkül Heykeli ve 2012'de de Troya Hazinesi ABD'den iade edildi.
ŞAMDAN İÇİN MÜCADELE
SABAH ANADOLU'ya konuşan Kültür ve Turizm Bakanlığı Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi yetkilileri şimdi de Ankara'daki Hacı Bayram-ı Veli Camisi'nden çalınan vakıf şamdanı, Konya Beyhekim Camii'nin çini mozaikli mihrabı, Akşehir Hacı İbrahim Veli Türbesi ile Seydi Mahmut Hayrani Türbesi sandukası ve Beyşehir Eşrefoğlu Camisi'ne ait bir halının iadesi için yoğun bir mücadele yürüttüklerini söyledi. Tekke ve zaviyelerin kapatıldığı 1925 yılında Hacı Bayram-ı Veli Camii vakfiyesinden çalınan 1.5 metre boyundaki pirinç şamdanın Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan tarafından vakfiyeye bağışlandığı biliniyor. Şamdanın üzerinde "Allah'ın, meleklerin ve insanların laneti, bu vakfı yerinden edenlerin üzerine olsun" yazılı. Maddi değerinden çok, tarihi ve sembolik değeri dolayısıyla hayli önem taşıyan eser şu an Danimarka'da The David Collection Müzesi'nde. Müzeyle yapılan görüşmeler olumlu. Yurtdışından iadesi için takip edilen bir diğer eser ise Selçuklu sanatının eşsiz örneklerinden biri olan ve 1907'de Almanya'nın Konya Konsolosu Dr. J. H. Loytvedin tarafından onarım bahanesiyle numaralandırılarak yurtdışına kaçırılan Beyhekim Camii'nin çini mozaikli mihrabı... Berlin'de Pergamon Müzesi'nde sergilenen mihrabın iadesi konusunun Almanya'yla Türkiye arasında oluşturulan çalışma grubunun haziranda yapacağı diplomatik toplantıda gündeme gelmesi bekleniyor. Akşehir Hacı İbrahim Veli Türbesi ile Seydi Mahmut Hayrani Türbesi sandukası ve Beyşehir Eşrefoğlu Camisi'ne ait halının da bu görüşmeden sonra iade edilebileceği belirtiliyor.
4114 ESER YURDA DÖNDÜ
Anadolu'dan yurtdışına kaçak yollarla çıkarılan arkeolojik eserlerin iadesiyle ilgili yürütülen hukuki mücadele sonucunda 2003-2013 yılları arasında 4 bin 114 eser kendi topraklarına döndü. Bunların arasında Avusturya'da bir otoyolda ya da Suudi Arabistan'da bir havaalanında ele geçirilen de var, uluslararası bir müzayede esnasında satışına engel olunan da... Türkiye'nin başlangıçta cılız görülen, pek de dikkate alınmayan talepleri, ABD, İngiltere ve Almanya gibi ülkelerin yaptığı iadelerle her geçen daha da güçleniyor. Örneğin Almanya'da kaldığı dönemde her iki dünya savaşını gören Boğazköy Sfenksi'nin iadesi hiç de göründüğü gibi kolay olmadı. Sfenksle birlikte Berlin'e götürülen üç bine yakın tablet 1924 yılından itibaren iade edilmeye başlanırken Sfenks için Türkiye'nin bir asra yakın beklemesi gerekti.
