Dünyada,özelde Osmanlı ve genelde Türk tarihi denildiğinde akla gelen ilk isimlerden biri Prof. Dr. Kemal Karpat'tır. İlerlemiş yaşına rağmen yazmaya ve yorumlamaya devam ediyor. Bunun son örneği geçtiğimiz günlerde Timaş tarafından yayımlanan Kısa Türkiye Tarihi. Yayınevi bir süre önce Prof. Dr. İlber Ortaylı'nın da aynı dönemi ele alan benzer nitelikteki bir kitabını okuyucuyla buluşturmuştu. Bu kitabın da en az onun kadar tartışılması bekleniyor. Geçtigimiz çarşamba a Haber kanalında yayınlanan ve Cemil Koçak'la Taha Akyol'un birlikte sundukları Gündem Özel programıyla tartışılmaya başlandı bile. Anlaşılan o ki Ortaylı ile Karpat yakın tarihin anlaşılması ve yorumlanması konusunda farklı paradigmalara sahip. Prof. Dr. Kemal Karpat, uzunca bir süredir ABD üniversitelerinde ders veriyor. Halihazırda kadrosu Wisconsin Üniversitesi'nde. Buna rağmen Karpat'ın, bir göçmen olarak geldiği ve temel üniversite eğitimini gördüğü Türkiye'yle bağı hiç kopmadı. Yılın belli dönemlerinde Türkiye'ye gelerek İstanbul'daki evinde kaldı. Misafir öğretim üyesi olarak çeşitli üniversitelerinde ders verdi. Türk Tarih Kurumu üyeliğine seçildi; kuruldaki görevi devam ediyor. Karpat'ın görüşleri etrafında farklı tartışmalar yapıldı. Onun böyle bir derdi olmamakla birlikte bu tartışmalar Türkiye'deki politik konumlanmalardan fazlasıyla etkilendi. Söz gelimi, bir zamanlar liberaller tarafından baş tacı edilirken Türklerin Balkanlarda maruz kaldığı yok sayma ve sürgün uygulamalarına dikkat çekmesi nedeniyle bu hava değişir gibi oldu. Bu yeni kitabın da kimler tarafından nasıl karşılanacağı merak konusu.
TARİHİ SÜREKLİLİK
Karpat şöyle diyor:
"Türkiye tarihi, Cumhuriyet'in ilanından ve bilhassa 1932 Tarih Kongresi'nden 1950'lere kadar -hatta bazı çevrelerce ondan sonra da- Osmanlı ve Selçuklu tarihlerinden kopuk bir şekilde yeni bir insan ve yeni bir toplum yaratmak amacıyla ele alınmıştır. Devlete hâkim tek parti rejiminin bu kararı her ne kadar toplumu geçmişinden ve kültüründen koparamamışsa da Türkiye'deki tarihî düşünceyi birçok bakımdan etkilemiştir." Yazar kitabını bu kopukluğu gidermeye çalışan bir anlayışla kurgulamış. Osmanlı'nın köklü değişimler geçirdiği 19. yüzyıl ile Cumhuriyet dönemini birbirine bağlayarak devamlılık içerisinde ele almış. İlk bölümde 1800'lü yıllardan başlayıp 1918'e kadar olan dönemi anlatmış. İkinci bölümde 1960 darbesine kadar olan süreci tartışmış. Üçüncü bölüm ise 60'lı yıllardan başlayıp günümüze kadar uzanıyor ki bu niteliği kitabı Türkiye'nin 'çok yakın' tarihi hakkında yazılmış bir erken dönem eseri haline getiriyor ve güncel kılıyor. Kitabın arka planında ciddi bir kavramsal tartışma ve kavramsallaştırma kaygısı hissediliyor. Ki bu da Tanzimat ve Islahat hareketlerinden Atatürk Türkiyesi'ne oradan da günümüzün AK Parti idaresine uzanan süreçte yaşanan değişim ve dönüşümlerin nirengi noktalarını tespit etmek için gerekli görünüyor. Bakalım, Karpat'ın bu son eseri okuyucunun ilgisini çekecek kadar kısa olmuş mu?
KISA TÜRKİYE TARİHİ
Prof. Dr. Kemal Karpat Timaş Yayınları 350 s., 20 TL
