Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna'nın en önemli Osmanlı eserlerinden Gazi Hüsrev Bey Camisi'nin dünyada elektrikle aydınlatılan ilk cami olduğu iddia edildi.
Osmanlı Devleti'nin Bosna Sancak Beyi Gazi Hüsrev Bey tarafından 1531 yılında Mimar Sinan'a yaptırılan camiye, yakınlardaki tramvay hattından 1898 yılında elektrik verildi.
1878 yılından itibaren Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun hakimiyetine giren Bosna Hersek, o dönemde yeni buluşların denendiği yer olarak öne çıktı.
Gazi Hüsrev Bey Vakfı Müdürü Mustafa Vatrenjak, yaptığı açıklamada, Gazi Hüsrev Bey Camisi'nin bölgedeki İslam mimarisinin en nadide eserlerinden biri olduğununa dikkati çekerek, şehrin merkezinde bulunması dolayısıyla elektriğin ilk olarak bu camiye verildiğini söyledi.
"Saraybosna'nın tramvayı Avrupa'da ilk kullanan şehirlerden biri"
O dönemde, Saraybosna'daki Miljacka Nehri kıyısına bir elektrik santrali kurulduğunu aktaran Vatrenjak, "Birtakım testler yaptıktan sonra şehirdeki bazı sokaklara elektrik verildi. Ardından, elektrikli tramvay için nehir boyunca kablo döşendi. Bu kablolar, Gazi Hüsrev Bey Camisi yakınına kadar getirilmişti. Zaman içinde bu elektrik santrali geliştirildi. Tüm şartlar uygun olduğunda ise 1898 yılında camiye 6 bin 500 ampul yakacak güçte elektrik verildi. Bu şekilde, Gazi Hüsrev Bey dünyada elektriği ilk kullanan cami oldu" ifadesini kullandı.
Avusturya-Macaristan'ın o dönemde bölgeyi bazı teknolojilerin testi için kullandığını söyleyen Vatrenjak, tramvayın nasıl çalıştığını görmek ve güvenlik seviyesini ölçmek için Saraybosna'ya getirildiğini ve buradaki denemelerden sonra Viyana'ya götürüldüğünü, bu şekilde Saraybosna'nın tramvayı Avrupa'da ilk kullanan şehirlerden biri olduğunu anlattı.
Eski gelenekler değişime uğradı
Her ne kadar test amacıyla da olsa Gazi Hüsrev Bey Camisi'nin "dünyada elektriği ilk kullanan cami" olmasını önemli bulduğunu ifade eden Vatrenjak, camiye elektrik verildikten sonra asırlardır süregelen bazı geleneklerin de değişime uğradığını söyledi.
Elektrikten önce caminin kandillerini yakan ve bakımını yapan görevlilerin olduğunu anlatan Vatrenjak, vakıfnamelerde bu mesleğin "zor ve emek harcanması gereken işler" olarak nitelendirildiğini kaydetti.
Vatrenjak, Gazi Hüsrev Bey Camisi'nin kuruluşundan bu yana ezan okuma şeklinin değişmediğini, minareden ezan okuma geleneğinin devam ettiğini söyledi.
Cami imamlarından Salih Halilovic de Gazi Hüsrev Bey Camisi'nin dünyada elektriği ilk kullanan cami olmasından gurur duyduğunu belirterek "Küçük bir ülke ve milletiz ama tarih boyunca gurur duyacağımız ve mutlu olacağımız çok şeyimiz var." şeklinde konuştu.
