Gaziantep Zeugma Örenyerinin sembolü olan ve literatüre 'Çingene Kızı' olarak geçen, Toprak Ana Gaia veya Büyük İskender'in betimlendiği bir sahneye ait mozaik, 1998 yılında Gaziantep Müzesi Müdürlüğünce gerçekleştirilmiş olan kurtarma kazısında bulundu.
Ve iki yıl önce bu toprakların tarihinin bir parçası 'Çingene Kızı'na ait mozaikler denizler ötesinde ortaya çıktı; Amerika Birleşik Devletleri'nin Ohio Eyaletinde bulunan Bowling Green Devlet Üniversitesi'nde. Şimdi mozaiklerin yurda dönme vakti. Aktüel Arkeoloji Dergisi'nin girişimiyle, Sivil Toplum Kuruluşlarının desteğiyle bir kampanya başlatıldı.
www.change.org adresinden 'Zeugma'dan Amerika'ya kaçırılan mozaikler iade edilsin' başlığıyla başlatılan sanal imza kampanyası ile etik değerlere sahip çıkması beklenen bir eğitim kurumuna, Türk kamuoyunun konuya verdiği önemi göstermek.
Geçen haftayı (6 Haziran) 6 bin 500 civarında imzayla tamamlayan kampanyaya katılım ne kadar artarsa, Türk toplumunun çağrısını Bowling Green Üniversitesi'ne ifade etmek o kadar mümkün olacak. Ait olduğu topraklara dönmeyi ve dünyanın en büyük mozaik müzesi olan Zeugma Müzesi'nde en iyi şartlarda korunmayı hak eden mozaikler için verilecek bir imza, bu toprağın insanının birliğine ait güzel bir örneğe daha atılmış olacak aynı zamanda.
ÇİNGENE KIZININ ABD ÖYKÜSÜ
Mozaiklerin Ohio Bowling Green'deki öyküsü ise herkes tarafından bilinen tarih olarak 2012'de başlıyor. Üniversiteden bir isim Stephanie M. Langin-Hooper, kampüsteki sanat merkezi Wolfie Art Center'ın girişinde döşeli kökeni bilinmeyen 12 mozaiği incelemeye karar veriyor. İnceleme sonucu; mozaikler Zeugma kökenli. Türkiye konudan haberdar olur olmaz hareket geçti. Zeugma Kazı Başkanı Prof. Dr. Kutalmış Görkay'ın bilgisine başvuruldu. Görkay'ın tespitleri, bu eserlerin Zeugmakökenli olduğunu, daha da ötesi "Çingene Kızı" mozaiğinin parçaları olduğunu ortaya koydu.
Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Üniversite yetkilileri arasında mektuplaşmalar ve bilgi-belge alışverişi sürdürüldü. 2012 yılının sonunda Bakanlık yetkililerince Üniversite ziyaret edilerek bir toplantı gerçekleştirildi ve Türkiye'nin konuya verdiği önem vurgulandı.
Devamında eserlerin ait oldukları yere dönmelerine ilişkin net talep ortaya kondu. Ancak, Üniversite yetkililerinin tutumu, eserlerin 1965 yılında Manhattan'daki bir sanat galerisinden 35 bin dolara satın alındığı ve kendilerinin "iyi niyetli alıcı" olduğu açıklamasıyla sınırlı kaldı. Şimdi bir kez de Çingene Kızı için birlik olma zamanı, tarihimizi geri alarak tarih yazmak için bir imza atma zamanı.
