Fecir ALPTEKİN
İtiraf: İki üç yıldır
Lowbrow denilen bir sanat akımının içinde zevkten
kendimi kaybediyorum… İnanılmaz, masalsı, iştah kabartan, bağımlılık yaratan, peşinden sürükleyip
geceler boyu uykusuz bırakan bir görsellik bu! Yazık ki Lowbrow ne dünyada ne de Türkiye'de henüz
pek bilinmiyor… Ama ben aynı keyiften sizin de nasibinizi alabilmeniz arzusuyla,
azıcık bilgi vermek istiyorum:
***
Lowbrow, 1970'lerin sonunda Los Angeles'da başlayan bir "underground" görsel sanat akımı… Pop Sürrealizm olarak da biliniyor. Kökenleri muhalif karikatür ve punka; bir ölçüde de erken 20. Yüzyıl akımlarından Dadacılık, kavramsal sanat, pop art'a dayanıyor… Lowbrow özetle güzel sanatlar - halk sanatı, sanat - popüler kültür ayrımlarını mizahi, neşeli, hınzır ve dokunaklı bir dille sorguluyor.
Lowbrow'un ilk örneklerini veren sanatçılar, Robert Williams ve Gary Panter gibi muhalif karikatüristler. Robert Williams tarafından 1994'te yayınlanan Lowbrow dergisi Juxtapoz, konuyla ilgili bir yazı/ bilgi/ fikir platformu oluşturarak akımın yönlendirilmesi ve büyümesine önemli katkı sağlıyor. Williams, hiçbir yetkili sanat kurumu tarafından onaylanmış olmadığı için akıma Lowbrow adını verdiğini söylüyor; yani "highbrow"a karşıt olarak: "Low" sözcüğünün Türkçesi "kısa" ve "high" sözcüğününki de "yüksek" demek ya… Highbrow da "entelektüel ve elit"anlamına geliyor ve işte tüm bunların karşıtı olarak Lowbrow, aslında sanatsal züppelikler ve elitist tavra muhalif bir duruş sergiliyor.
***
Lowbrow üzerine akademik metin bulmak gerçekten zor. Sanat eleştirmenleri Lowbrow'u meşru bir sanat akımı olarak görmüyor; yapıtların figüratif odağı ve anlatı eğilimini tanımlamakta güçlük çekiyorlar. Öte yandan, akımın kendi içinde eleştirel metin üretememesinin nedeni de sanatçılarının güzel sanatlar disiplinlerinden değil genelde illüstrasyon, dövme ve karikatür altyapısından gelmeleri olarak gösteriliyor. İşte bu nedenlerle Lowbrow'u araştırmaya kalktığınızda okuyacak şey bulmanız pek kolay olmuyor, ama görselliğinin keyfini sonuna kadar çıkarmanız mümkün…