1993 yılında Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan kültür bakanları bir anlaşma imzalayarak, TÜRSOY'u (Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı) kurdu. Teşkilat, o günden bu yana Türk halklarının gönül birlikteliğini ve kardeşliğini güçlendirmek, ortak kültürümüzü gelecek nesillere aktarmak ve dünyaya tanıtmak için çalışıyor. Bu oluşum; bir süredir Türk kültürünün vazgeçilmez miraslarından Nevruz'u dev gösterilerle kutluyor. Bu yılki etkinliklerin son durağı ABD oldu. Ben de onlarla birlikte New York'taydım.
25. YIL ONURUNA
Kutlama; 28 Mart'ta tarihi kararlara evsahipliği yapan Birleşmiş Milletler Genel Kurul Salonu'nda, yerli ve yabancı misyon temsilcilerinin katılımıyla gerçekleştirildi. Bu buluşmanın özel bir anlamı vardı. Çünkü Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 2010 yılında Türk kültürünün bir parçası olan Nevruz'u, Dünya Nevruz Bayramı olarak kabul etti ve Birleşmiş Milletler Manevi Kültür Mirası Koruma Kurulu tarafından Somut Olmayan Kültür Mirası Listesi'ne aldı. Bu yılki kutlamaların Türk dünyası açısından bir başka anlamı daha vardı. Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkmenistan; bağımsızlıklarının 25'inci yılını kutluyordu. Bu nedenle gösteriler, bu ülkelere ithaf edildi. Gösteri öncesi 200 dansçı, New York sokaklarında gövde gösterisi yaptı. Meraklı bakışlar arasında, şehrin en işlek caddelerinde yerel kıyafetlerle dolaşan TÜRKSOY ekibi, ardından şehrin kalbinin attığı Times Meydanı'nda toplu fotoğraf çekimi gerçekleştirdi.
HER ÜLKEDEN ENSTRÜMAN
Ertesi gün buluşma adresi, Birleşmiş Milletler'in New York'taki dev binasıydı. Sahneye çıkan çeşitli ülkelerden 200 dansçı, doğanın tekrar nefes alarak yeşermesini ve dirilişini simgeleyen bir gösteri sundu. Her ülkeden bir yerel enstrümanın yer aldığı gösteride, dev Türksoy Uluslararası Orkestrası'nın müzikleri eşliğinde performans sergileyen dansçılar, büyük alkış aldı. Gösteri öncesi ve sonrası ise Birleşmiş Milletler Binası, dünyanın çeşitli yerlerinden gelen Türkler'in buluşma adresi oldu.
'DÜNYADA 250-300 MİLYON KİŞİ TÜRKÇE KONUŞUYOR'
Birleşmiş
Milletler'de TÜRKSOY Genel Sekreteri olan Kazakistan Eski Kültür Bakanı Düsen Kaseinov ve Genel Sekreter Yardımcısı Prof. Dr. Fırat Purtaş ile yaptıkları faaliyetlerle ilgili sohbet ettik. Teşkilatın bütçesi, üye ülkelerin kültür bakanlıkları tarafından ödenen katkı paylarıyla oluşuyormuş. Türk Konseyi, Türk Akademisi, Türk Kültür ve Mirası Vakfı; TÜRKSOY'la koordinasyon içinde çalışan kardeş örgütler. Prof. Purtaş, "Dünyada kaç kişi Türkçe konuşuyor?" soruma, "Bu sayının 250 ile 300 milyon arasında olduğu söylenebilir" yanıtını verdi. TÜRKSOY'un en büyük hayallerinden biri, İpekyolu kültür güzergahı… Bu güzergahın hayata geçirilmesinin hem maddi, hem de kültürel olarak çok önemli olacağına bu sayede Türki cumhuriyetler arasında bir tutkal vazifesi göreceğine inanıyorlar.
500 BİN KAZAK TURİST
Yetkiler, bu iş birliği sayesinde ülkeler arasında siyasi ve ticari yakınlaşmaların olduğuna inanıyor. Buna örnek olarak da 17 milyon nüfuslu Kazakistan'dan her yıl Türkiye'ye 500 bin turist gelmesini gösteriyor. Kazaklar, kan bağları ve kültürel geçmiş nedeniyle Türkiye'yi tercih ediyormuş.
YUSUF HAS HACİP YILI TÜRKSOY,
Türk halklarının zengin kültürel mirasını geniş kitlelere ulaştırmak için çalışıyor. Üzeyir Hacıbeyli'nin 'Köroğlu Operası', Mukan Tölebayev'in 'Birjan ve Sara Operası' ve Adnan Saygun'un 'Yunus Emre Oratoryosu' geçtiğimiz yıllarda TÜRKSOY'un geniş kitlelerle buluşturduğu projelerden bazıları. Teşkilat, bu yılı da 'Kutadgu Bilig'in yazarı olan Yusuf Has Hacip Yılı olarak kutluyor.
'ÇOCUKLARIMIZ İÇİN MÜTHİŞ ÖRNEKSİNİZ'
Birleşmiş
Milletler'deki kutlamalar öncesi Uluslararası Türk Akademisi, bir ödül töreni düzenledi. Burada, Nobel Ödülü sahibi Prof. Dr. Aziz Sancar'a altın madalya takdim edildi. Hatırlanacağı üzere Sancar; hücrelerin hasar gören DNA'larını nasıl onardığını ve genetik bilgisini nasıl koruduğunu haritalandıran araştırmalarıyla 2015'te kimya alanında Nobel Ödülü'ne layık görülmüştü. Kokteyl alanında karşılaştığımız Sancar, tüm davetlilerden pop star muamelesi gördü. Tüm anne ve babalar, Sancar'ı "Sizinle gurur duyuyoruz. Siz tüm Türk çocukları için müthiş bir örneksiniz" sözleriyle iltifatlara boğdu. Aziz Hoca kimseyi kırmadı; herkesle tek tek fotoğraf çektirdi. Konuşmasında, "İki-üç yüzyıldır Türk dünyası, bilimin gelişmesinde önemli rol oynayamadı. Hem Türk dünyasının, hem de tüm insanlığın; ilerleme için eğitim, bilim ve matematiğe odaklanma sorumluluğu var" diyen Sancar, ayaküstü sohbet sırasında Nobel ödülü sonrası hayatının nasıl değiştiğini ise şu çarpıcı sözlerle özetledi: "Hiçbir şeye yetişemez oldum."
HAYATİ KARARLAR BU SALONDA ALINIYOR
24 Ekim 1945'te kurulan Birleşmiş Milletler'in genel merkezi New York'ta. Dev bir şirkete benzetilebilecek olan binaya sıkı güvenlik kontrolünün ardından girebildik. 193 üyesi olan BM'nin CEO gibi görünen yüzü, Genel Sekreter Ban Ki-mun. Çeşitli devletlerden gelen göz alıcı hediyelerle süslü koridorlardan geçerek Güvenlik Konseyi Salonu'na ulaştık. Burada 15 ülkeden seçilen üyeler oy kullanıyor. Bunlardan beşi daimi üye statüsünde ve mutlak veto yetkisine sahip. O ülkeler; ABD, Rusya, Çin Halk Cumhuriyeti, Birleşik Krallık ve Fransa. Salon etkileyici bir atmosfere sahip. Oylama için kullanılan salonda oturmak heyecan vericiydi. Masadaki kulaklığı takıp çeviriler bölümünde Türkçe'yi aradım ama bulamadım. Çünkü Birleşmiş Milletler'de resmi dil olarak Çince, İngilizce, Fransızca, Rusça, İspanyolca ve Arapça kullanılıyor.
