Taşıyıcı anneler ve kiralık rahimler

Bir süredir Türkiye'de başkasının çocuğunu doğurmak için ailelere rahmini kiralayan kadınlar gündeme geliyor. Dünya, bu sorunu uzun yıllardır tartışıyordu. Pek çok ülke bununla ilgili hukuki düzenlemeler yapıp, yasalar bile çıkarmıştı. Türkiye'de ise bu sorun, yeni yeni gündeme geliyor. Ancak bu kadınların sayısı artacak gibi gözüküyor. Bu uygulama henüz Türkiye'de yasak olduğundan, aileler yurt dışında bu uygulamayı yaptırıp kendi içlerinde bu sorunu çözmeye çalışıyor. Kiralık rahimler, başka bir kadının yumurtası ile onun eşinin spermi laboratuvarda döllendikten sonra minik insan hücresi yani embriyonun vücutlarına yerleştirilmesi ile doğum sürecine başlıyor.

Hamilelik dokuz ay bu taşıyıcı annenin vücudunda gerçekleşiyor ama bebek onun değil, yumurtayı aldığı annenin genetik özelliklerini taşıyor. Çocuk doğduğunda annelik tayini yapılırsa, yumurtayı veren anne gerçek anne sayılıyor. Taşıyıcı anneler dokuz ay taşıdıkları bebeklerini yurtdışında gerçek annelerine veriyor. Ancak hamilelik dönemindeki psikoloji ile onlara bağlanırlarsa, ortaya çok ciddi sorunlar çıkabiliyor. Olay mahkemeye taşınırsa, ülkelerin kanunları geçerli kabul ediliyor. Avrupa'nın pek çok ülkesinde bebeği doğuran, daha az sayıda ülkede ise bebeğe genlerini veren kişi anne olarak kabul ediliyor. Hukuk, tıp ve din tartışırken; taşıyıcı annelik Türkiye'de yayılıyor. Bu dosyada taşıyıcı anneliğin yapıldığı ülkeler ve bunu yaptıran ailelere dair merak ettiklerinizi okuyacaksınız.

BAŞKASININ RAHMİ İLE ANNE OLAN KADINLAR VAR
Kıbrıs Ortadoğu ve Balkanlar Tüp Bebek Merkezi'nin Direktörü Op. Dr. Halil İbrahim Tekin, taşıyıcı anneliği anlattı:

* Taşıyıcı annelik ne anlama geliyor?
Taşıyıcı annelik tıbbi olarak aslında yumurta naklidir. Bir kadının kendine ait olan yumurtalarını ve bir adamın kendine ait olan spremlerini laboratuvar ortamında birleştirip, doğurması istenen kadına transfer etmesi anlamına gelir. Cinsel ilişki ile taşıyıcı annelik olmaz.

PSİKOLOJİ ÇOK ÖNEMLİ!
* Bu uygulama Türkiye'de yasak. Dünyada hangi ülkelerde yapılabiliyor?
Kıbrıs'taki yasada hem yapılabilir, hem de yapılamaz gibi ifadeler var. Sağlık Bakanı ise, 'Lütfen yapmayın' şeklinde bir ifade kullanıyor. O yüzden biz Kıbrıs'ta uygulamıyoruz. Ama bu uygulama Belçika, ABD, İngiltere, Brezilya ve Güney Afrika'daki birçok ülkede serbest.

* Bu uygulamayla doğan bebek, taşıyıcı anneden herhangi bir özellik alır mı?
Sadece, onun vücudundaki besinleri ve oksijeni kullanır. Temel besin maddelerini anneden alır ve aynı zamanda annenin içinde bulunduğu bazı psikolojik travmalardan etkilendiği de söylenir. Annenin şiddet ve üzüntü ortamında olmasının, doğacak çocuğu olumsuz etkileyeceğine dair yayınlar var. Annenin AIDS, hepatit ve rubella gibi bazı viral hastalıkları da çocuğa geçer. Bu nedenle, taşıyıcı annenin sağlığının çok iyi kontrol edilmesi gerekmektedir.

* Doğan çocuk tıbben taşıyıcı annenin midir, yoksa yumurtayı veren annenin mi?
Tıbbi annelik kavramına göre; doğuranın olmalıdır. Taşıyıcı anneliğin amacı; rahmi olmayan kadının başkasının rahmini kullanarak çocuk sahibi olmasıdır. Bunun tek yolu, daha önce doğum yapmış sağlıklı bir kadının rahmini kullanmaktır. İlerde suni rahim yapılırsa, kimse başkasından bu tip bir talepte bulunmak zorunda kalmayacak. Taşıyıcı anneliğe genelde eleştirel gözle bakılıyor ama bence bu uygulama aslında genç yaşta kanser ya da tüberküloz olup rahmini kaybeden kadınlar için çok büyük bir umuttur.

ÜCRET ALANLAR BİLE VAR!
* Dünyada bu uygulamanın yasal olduğu ülkelerde, taşıyıcı anneye belli bir para ödeniyor mu?
Amerika'nın bazı eyaletlerinde ticaret olarak yapılması yasak. Louisiana, Washington ve Kentucky'de ticari olursa yasak, olmazsa serbest. Fransa, Yunanistan, Danimarka ve Hollanda'da ticari yapılması yasak. İngiltere'de ise taşıyıcı anneliği düzenleyen yasanın 23. maddesi, taşıyan kadına ücret ödenmesini uygun görmüş. Buna 'rehin ücreti' deniyor. Kadın dokuz ay gebe olduğu için bazı ekstra masraflarla karşılaşıyor. En basiti iştahı artıyor ve daha çok yemek yiyor. Daha iyi beslenmesi gerekiyor. Sadece bu tür giderleri karşılamak için ona ücret ödenmesi sakıncalı değil.