Sanayide bir kadın kaporta ustası

Bu bir televizyon dizisi ya da sinema filmi değil. Türkiye'de bir kadın kaporta ustası var. Adı Seda Söğüt. Maslak Oto Sanayi Sitesi'ndeki Carconsept mini onarım atölyesine gittiğinizde sizi Seda Söğüt karşılıyor. Önce onu ofiste çalışan ve müşterileri karşılayan bir personel zannediyorsunuz. Aracınızın arızası hakkında bir ustayla konuşmak istediğinizi söylüyorsunuz. O da size diyor ki: "Burada usta benim." Şaşırıyorsunuz. Görmeye alışkın olduğunuz bir manzara değil bu. Hatta belki de ülkemizde bir ilk ve tek. Üstelik Seda Usta sadece 21 yaşında. Söğüt bir yandan Anadolu Üniversitesi'nde işletme okumaya devam ediyor, diğer yandan genç bir kız için şaşırtıcı sayılabilecek bir kariyere başlamış. Kariyerini devam ettirmeye niyetli ve yaptığı işin kadınlar için ilham verici olduğunu düşünüyor. Söğüt'le, bu mesleği nasıl seçtiğini, sanayide çalışırken neler hissettiğini, insanların kendisini nasıl baktığını konuştuk.
- Hiç aklınıza gelir miydi kaporta ustası olmak? -Çocukluğumdan beri 'Bir gün Türkiye'de hiçbir kadının yapmayacağı bir işi yapacağım,' diyordum. Tabii o zamanlar bunu bir şaka, makara olarak yapıyordum. Böyle bir iş aklımdan hiç geçmemişti. Arabaya bir tutkum vardı ama ustası olacağım hiç aklıma gelmezdi.
- Nasıl buldunuz bu işi? - Benden bir ay kadar önce erkek kuzenim burada işe başlamıştı. Bir gün bana 'Bizim şirket için ön muhasebe tutacak biri aranıyor,' dedi. Ben de iş arıyordum zaten. Geldim, görüştüm ama alım yapılabilmesi için biraz beklemek gerekiyordu. Burada yapılan iş çok ilgimi çekti; internet üzerinden de araştırma yaptım.
- Sonra muhasebeci değil de usta mı olmaya karar verdiniz? - O süreçte gidip geliyordum buraya. Arabalara çok meraklıyım zaten. Bir gün patrona gittim ve 'Ben bu işi yaparım,' dedim.
- Şaşırdı mı? - Önce, benim kendisiyle muhasebe hakkında konuştuğumu zannetti. Ona ustalık işini yapabileceğimi, babamdan dolayı da el yatkınlığımın olduğunu söyledim. Babam, elektrik ve su tesisatı gibi işlerle uğraşıyor. Dolayısıyla ben alet edevata yabancı değilim.
- Patron, usta olmak istediğinizi öğrenince sizi destekledi mi? - Kesinlikle. Bana 'Biz kesinlikle cinsel ayrım yapmıyoruz. Yapabilirim diyorsan bir deneyelim,' dedi. Bir aylık bir deneme sürecinden geçtim. Bu konuda hiçbir tecrübem yoktu ama sektör de yeni zaten. Bizim işimiz biraz farklı. Herhangi bir kaporta tamirhanesinde, boyacıyı ya da kaportacıyı başka tamirhanelerden transfer edebilirsiniz ama bizde usta olmak için kişinin bir eğitimden geçmesi şart.
- Siz de geçtiniz bu eğitimden... - Bir hafta - 10 gün boyunca eğitmenler bakıyor size. İşimizin en önemli özelliği sabırlı olmak. Sabırlı mısınız diye bakıyorlar mesela. Bir saat boyunca aynı çubukları kullanarak, aynı nokta üzerinde tıkır tıkır çalışmak gerekiyor bazen. Eğitmenler sizin yeteneklerinize de bakıyor. Sonra firmanın Almanya'daki merkezinden gelen eğitmenler sizi iki buçuk aylık bir kurstan geçiriyor.
- Sonra çalışmaya başladınız. İnsanların tepkisi nasıl oldu? - Öncelikle şaşırıyorlar. Mesela müşteri geldiği zaman onları ben karşılıyorum. Beni atlayıp, erkek personele doğru yürümeye başlıyor birçoğu. Ustanın ben olduğum akıllarına gelmiyor ilk etapta. Birkaç kez ben çalışırken patronumuza söylemişler 'Beyefendiler yapmıyor mu bu işi de hanımefendi yapıyor,' diye.
- Sanayi deyince akla ellerin, vücudun kirlenmesi gelir. Zor olmuyor mu bu kirleri çıkarmak? - Sanayide olduğumuza bakmayın. Bizim işimizde ne yağ ne de başka kirletecek malzemeler var. Temiz çalışıyoruz biz. Sadece deri boyarken, o da nadiren, bu tür malzemelerle muhatap oluyoruz.

USTA DİYE DEĞİL, BEY DİYE HİTAP EDİYORUZ
- Sanayi jargonuna vakıf mısınız? Kaportayı çizdirmek, yamultmak, göçük gibi...
- İlla ki biliyorum. Bu dünyada yaşıyoruz çünkü.
- Bir de hitap şekilleri var. 'Usta, ordan şu anahtarı uzat!' diye bağırıyor musunuz mesela?
- Burada işler daha kurumsal yürüyor.
Birbirimize bey ya da hanım diyerek hitap ediyoruz.
Her anlamda daha steril bir ortamda çalışıyoruz.
Aslında bu işi yapmak için sanayide olmamız da şart değil. Yaptığımız işi burada daha kolay duyuruyoruz. Onun için buradayız.
- Bir önlüğünüz var mı, gözlük takıyor musunuz? Nasıl çalışıyorsunuz?
- İş elbiselerimiz var. Onların temiz olmasına dikkat ediyoruz. Işığımız var. Işık sayesinde göçüğe yaklaşıyoruz. Gözlük, iş güvenliği için lazım ama bizde o tür bir risk yok zaten. Sıcak silikon kullandığımızda eldiven takıyoruz.
- Çırak yetiştiriyor musunuz?
- Temel eğitim değilse de çalışmaya başlayanlara iş başı eğitimi veriyorum tabii ki.
- Peki, şu an yaptığınız işi bir kariyer olarak görüyor ve devam etmeyi düşünüyor musunuz?
Diğer kadınlara da öneriyor musunuz bu işi?
- Evet. Hatta bir tek ben yapmak istemiyorum.
Daha çok bayan olursa daha mutlu olurum. Ben yapabiliyorsam onlar da yapabilirler. Kadınların ellerinin değdiği yer güzelleşir. Bu hem yeni bir sektör hem de çok zevkli. Hele ki arabaları seviyorlarsa, bu iş onlar için biçilmiş kaftan.

SEDA HANIM İŞLERİMİZİ OLUMLU ETKİLİYOR
Cenk Akın, Carconcept şirketinin kurucusu; yani Seda Söğüt'ün patronu. Kendilerini lüks segmentteki araçlara hizmet veren bir işletme olarak tanımlıyor. "Otomobillerde boyası çıkmayan hasarlar oluşuyor; göçük, gamze gibi.
Eskiden bu parça ya komple boyanır ya da nazar boncuğu olarak öylece bırakılırdı. Biz aracın orijinalliğini bozmadan, mini onarımlar yapıyoruz.
Bu da satarken zarar etmeyi önlüyor."
Seda Söğüt'le ilgili olarak da şunları söylüyor: "Şimdiye kadar sadece Almanya'da bir kadın usta gördüm. Seda Hanım bizim medarıiftiharımız.
Bu anlamda dünyadaki pek çok ülkeden ileri olduğumuzun bir göstergesi. Bana geldi ve bu işi yapabileceğini söyledi. Şaşırdım ve hayran kaldım. Biz kesinlikle cinsiyet ayrımı yapmıyoruz.
Kendisine bir şans verdik ve gözlemledik. Bu işe yatkın olduğunu gösterdi ve çok başarılı oldu.
Şimdi burada yaptığımız bütün işleri yapabiliyor.
Ustamızın bir hanım olması işlerimizi olumlu etkiliyor. Bizi, kamuoyundaki malum sanayi işletmesi kimliğinden ve ortamından uzaklaştırıp daha profesyonel bir işletme haline getiriyor."