Bir tencerede 41 çeşit malzeme: Aşure

Çoğu kişi efsaneleri inandırıcı bulmaz. Oysa genellikle efsaneler, yazının keşfinden önce yaşanan olaylara uzanır. Evliya Çelebi, herhalde duyduklarına dayanarak, cennette Adem ile Havva'nın ilk yiyeceklerinin elma değil, aşurenin ilkel biçimi olan buğday yemeği olduğunu yazar. Abartılı da olsa, bunun ardında yatan gerçekler var. Günümüz bilim insanları, ilk kez birçok tahıl, sebze ve meyve türleriyle hayvan cinslerinin, Urfa ve çevresini de kapsayan ve bereketli hilal olarak nitelendirilen bölgede ehlileştirildiğini, hatta buranın kutsal kitaplarda geçen cennet olduğunu iddia ediyor. 10 bin yıl önce topraklarımızda ehlileştirilip tarımı yapılan buğdayın yemeğini Adem ile Havva'ya dek geri götüren gezgin Evliya Çelebi'ye gülüp geçebilir miyiz? Muharrem ayının 10. günü, önemli bir gün. Adem Peygamber'in Cennet'te yasak elmayı yedikten sonra ettiği tövbenin kabulü, Nuh Peygamber'in gemisinin tufandan kurtulması, Yunus Peygamber'in bir balığın karnından çıkması, İbrahim Peygamber'in ateşte yanması, İdris Peygamber'in diri olarak göğe çıkarılması, Yakup Peygamber'in oğlu Yusuf Peygamber'e kavuşması, Eyüp Peygamber'in hastalıklarının geçip iyileşmesi, Musa Peygamber'in Kızıldeniz'den geçip İsrailoğulları'nı firavundan kurtarması, İsa Peygamber'in doğumu ve ölümden kurtarılıp göğe çıkarılması gibi mucizelerin hep bu günde gerçekleştiğine inanılıyor. Bu mucizelerin bir bölümünü Musevi ve Hıristiyanlar da kabul ediyor. Yani din ayrımı gözetmeksizin, birçok efsanenin buluştuğu bir gün, Aşure Günü. Onun din ve mezhep ayrımı gözetmeksizin evlerde pişirilip konu komşuya dağıtılması da çok eski bir gelenek.

BUĞDAY MUTLAKA YER ALMALI
Aşure, tahıl, baklagiller, meyve ve tohumlardan oluşan 41 çeşit malzeme içermeli. En önemli malzemesi buğday. Beyaz fasulye, nohut, kuru bakla ve kuru börülce de konuyor. Kimi bölgelerde kurban etinden bir parça saklanıp aşure yapılırken içine atılıyor. Bazıları buğday yerine pirinç, şeker yerine pekmez kullanıyor, sakız, anason katanlar bile var. Üzeri kavrulmuş susam, badem, fındık, ceviz, kuşüzümü, nar taneleriyle süslenen bu nefis tatlı, bölgeden bölgeye, hatta aileden aileye farklılık gösteriyor. Koyu çorba kıvamında sevenler de, pelteleşmiş olanını tercih edenler de var. 41 çeşit malzemenin teminindeki zorluk nedeniyle daha az malzemeyle de yapılabiliyor. Bu durumda tüm besinlerin özü olduklarına inanıldığı için bir tutam tuz, biraz bal ve azıcık sütün bütün eksikleri tamamladığına inanılıyor.

SARAYDA SÜZÜLÜRDÜ
Osmanlı Sarayı'nda 'saray usulü süzme aşure' denen bir tarz geliştirilmiş. Adından da anlaşılacağı üzere, bu aşurede malzemeler süzgeçten geçiriliyor ve ağza taneler gelmiyor. Günümüzde bazı evlerde, bu iki aşure biçiminin sentezi uygulanıyor. Bazı malzemeler iyice ezilip süzgeçten geçirilirken, diğerleri taneli olarak bırakılıyor. Ancak içeriği nasıl olursa olsun, iyi bir aşure kısık ateşte yavaş yavaş pişirilmeli, malzemesi helmelenmeli, ama kaskatı olmamalı. Bu olağanüstü yiyeceğin en önemli işlevi, bu topraklarda yaşayan bütün din, mezhep, ırk ve siyasal görüşten insanları birkaç günlüğüne de olsa, o bir tabak dolusu bereketin etrafında birleştirmesi. Hiç tanımadığı komşusundan gelen aşureyi yiyen, kendisini düşünen başkalarının da olduğunu fark ediyor. Uzlaşmaz, bir araya gelmez gibi görünen 41 çeşit malzeme, nasıl aşure tenceresinin içinde eriyip, her biri lezzetini yanındakine aktararak ortaya mükemmel bir sentez çıkarıyorsa, zıtlıkları hoşgörü tenceresinde eritip, bizler de kusursuz bir toplum yaratamaz mıyız?

LEZZETLİ TARİFLER
AŞURE
MALZEMELER
1 su bardağı aşurelik buğday
2 çorba kaşığı bal
Yarım su bardağı nohut
2/3 su bardağı toz şeker
Yarım su bardağı fasulye
Tuz
Fıstık, ceviz, badem
Meyve şekerlemeleri
1 su bardağı süt
2 çorba kaşığı gülsuyu
2 çorba kaşığı üzüm pekmezi
1 portakal kabuğu rendesi
Kestane

HAZIRLANIŞI
Aşurelik buğdayı geceden bir- iki taşım kaynatarak ıslatın. Sabahtan en az bir saat pişirin. Nohutu ve fasulyeyi ıslatın ve düdüklü tencerede pişirin, suyunu dökmeyin, gerekebilir. Aşurelik buğdayı pişirin. Bu arada diğer malzemeleri hazırlayın. Fıstık ve bademin kabuklarını soyun. Cevizi rendeleyin veya ince ince kıyın. Portakal kabuğunu rendeleyin. Kuru kayısı koyacaksanız, onları küçük küplere doğrayın. Kestaneyi mikro dalga fırında, normal fırında ya da haşlayarak kabuğu soyulacak kadar pişirip, soyup küçük küplere doğrayın. Kenarda bekletin. Aşurelik buğday pişerken bir taraftan da pişmiş nohutu ve fasulyeyi ekleyin. Tüm malzemeler arzu ettiğiniz kıvamdaysa şekerini koyun (şeker miktarını damak tadınıza göre artırabilirsiniz). Bir çay kaşığı tuz ekleyin. Bu arada suyunu kontrol edin, muhallebiden daha suluca olmalı. Eğer su koyacaksanız kaynar su koymalısınız. Sütü, pekmezi, meyve şekerlemelerini, doğramış olduğunuz kestaneleri, fıstık ve bademi ilave edin. Şekerini ve kıvamını son kere kontrol ettikten sonra ocağın altını kapatın. Şimdi balı, portakal kabuğu rendesini ve gülsuyunu koyabilirsiniz. Servis yaparken çekilmiş taneleriyle süsleyin.

AŞURELİ TART
MALZEMELER
Hamur için:
150 gram tereyağı
1 çorba kaşığı yoğurt
1 su bardağı pudra şekeri
1 çay bardağı buzlu su
2 su bardağı un
1 çorba kaşığı buğday nişastası
1 çay bardağı toz antepfıstığı
Bir tutam tuz İçine:
2 paket hazır aşure karışımı
3.5 su bardağı süt
Dondurma

HAZIRLANIŞI
Derin bir kaba tereyağı, yoğurt, pudra şekeri ve tuz koyup karıştırın. Unu, nişastayı, toz antepfıstığını ilave edin. Yoğurup, gerekirse soğuk su ekleyin. Tart kalıbını iyice yağlayın. Yoğurduğunuz hamuru tart kalıbı büyüklüğünde açıp, kalıbın içine yayın. 180 derece fırında s30-40 dakika pişirin. Bu arada aşureyi, ambalaj üzerindeki tarife göre hazırlayın (poşetin tamamını 3.5 su bardağı süte ilave edin. Orta ateşte karıştırarak 20 dakika kaynatın). Soğumaya bırakın. Fırından aldığınız tart soğuyunca, üzerine aşureyi yayın. Dondurmayla birlikte servis yapın.