- Her şeyi kontrol etmeye çalışan velilerle ilgili ne diyeceksiniz?
- Kontrol manyaklığı bazılarımızda daha belirgin. Kaygılarınız çok yoğunsa her şeyi kontrol etme ihtiyacı hissediyorsunuz. Velilik rolü için kontrol manyaklığı gösteren biri farklı bir konuda çok rahat olabilir. Ne olup biteceğiyle ilgili endişesi çok yüksek ve bu durumu kontrol edebileceği gibi bir illüzyona kapılmış. Okulun buna ne kadar el vereceğini de bilmek lazım.
İDEAL VELİ YOK
- Bazı okullar velinin olmuş... Onların sözü geçiyor...
- Evet haklısınız bazı okullar velinin. Müşteri memnuniyeti mantığıyla hareket edildiğinde, veli "Benim bir şey yapmam gerekiyor" diye düşünüyor. Velinin bağımsızlığını ve karar hakkını kabul ediyoruz elbette ama bazı veliler üstlenmeleri gerekmeyen birçok detay ve sorumluluğu didikleme haline giriyor.
- İdeal veli var mıdır?
- İdeali yok. Zaman zaman herkes ideal davranabilir. Birincisi sınırlar, sorumlularla ilgili konuların net olduğu ortamlarda en az ideal veli bile ideal davranabiliyor. Okul sistemi içinde, velilerin söz hakkı olduğu, tercih hakkı olduğu, seçim şanslarının bulunduğu sistemlerde ideal davranmak daha kolay. Her şeyin empoze edildiği, dayatıldığı ortamlarda ideal veli olmak zor. Çünkü orada çocuğunuzu koruma güdüsüyle hareket ediyorsunuz. İyi işleyen bir sistemde, en kaygılı veli bile kaygılanacak bir şey bulamıyor. Eğitim sistemimizde sık yapılan değişiklikler ve ailenin iradesinin önemsenmemesi kaygı uyandırıcı olabiliyor. Okulda ne olup bittiğiyle ilgisini sürdüren, çocuğunun okuldaki ihtiyaçlarını takip eden, bunu sadece kendi çocuğuyla ilgili değil okulun bütünü çerçevesinde düşünmeyi becerebilen bir anne-baba, hem çocuğuna, hem okul sistemine, hem de oradaki diğer ailelere katkıda bulunan önder nitelikte veli olur.
- Çocuklarına sınırsız imkanlar sunan veliler de var... "Para onun canı nasıl isterse harcar" diye mi bakmalıyız duruma?
- Paranın nasıl kazanıldığı ve harcandığıyla ilgili bir kafa karışıklığı hepimizde var. Her parası olan da çocuğuna lüks otelin doğum günü salonunda parti yapmıyor. Bu ailelerin çocuklarına böyle yaparak zarar vereceğini hatırlatacak birilerine ihtiyacı var. Çünkü sınır önemli bir kavram, sınır haddini bilmekle başlıyor.
KONTROLÜ ELİNDEN BIRAKMAYAN VELİ
Genel olarak tüm sınıfın not ortalaması, doğum günleri, anne ve babaların ne iş yaptıkları, bütçeleri gibi detaylar dahil olmak üzere her şeye hakim olmak ister. Kurduğu WhatsApp gruplarında çocukların ödevlerinin tartışıldığı, notlarının araştırıldığı bir ortam oluşturur. Çocuğunun başarısı üzerine yoğunlaşır. Her durumu kontrol etmeyi seven velinin durumu bazen öyle bir hal alır ki, sınıfta kim kiminle kavgalı, kim daha çok parmak kaldırıyor, öğretmen en çok hangi öğrenciyi tutuyor gibi sınıf içi bilgilere de hakim olur. Sınıftaki parlak bir öğrencinin tüm şeceresini araştıracak kadar da azimlidir. Doğum günleri için para toplamayı kendine misyon edinir. "Hepimiz aynı anda hareket edelim ama birimiz sivrilmesin, biri sivrilecekse o ben ve çocuğum olsun!" mantığındadır. Çocuklardan biri kendi çocuğundan fazla puan alırsa bozulur. Okulun ilk günlerinin heyecanıyla yandaş bulabilir ama bir süre sonra zamansız yazışmalar ve bilgilendirmelerden sıkılanlar bu veliden kaçar. Arkadaş istemez, amacı diğer velileri yönetmektir.
SINIRLARI OLMAYAN VELİ
Kendi ve çocuklarının harcamaları konusunda limitsizdir. Çocuğuna lüks bir otelin balo salonunda doğum günü organize edecek kadar sınırlarını şaşırmıştır. Bu denli uçlarda yaşayan bu veliyle diğer velilerin birlikteliği de uyumu da neredeyse imkansızdır. Zaten bu velinin kendi komünü vardır. Birlikte kuaföre, yemeğe, tatillere giderler. Aynı çantayı, aynı tarzda takarlar. Aralarına kendileri gibi olmayanları almak istemezler.
BOŞANMIŞ BEKAR VELİ
Ürkektir. Kendileri gibi boşanmış velilerle yakınlaşırlar. Özellikle boşanmış kadın veliler, diğer boşanmış annelerle arkadaş olup geceleri kız-kıza sosyalleşir. Tanıştıklarında sanki isim, soyadı gibi söylenmesi gerekli bir ayrıntıyı sunar gibi "Ben eşimden ayrıyım" diye cümleye başlar. Boşanmış baba velilerin durumu biraz daha zordur. Genelde hafta sonları çocukla vakit geçirdikleri için, doğum günleri bu velilerin sorumluluğundadır. Bu doğum günlerinde de genelde kadınlar olduğu için yalnızlık çekerler.
İLK GÜN VELİSİ
En zararsız veli türüdür çünkü ortada yoktur! Ne okula gelir, ne diğer velilerle kontağa girer ne de doğum günlerine katılır. Bu tür veliyi, bir okulun ilk günü görürsünüz, bir de son günü... Arazide kamufle olurlar ama karne günü ortaya çıkarlar... Tek sıkıntı velinin öğrencisiyle yaşanacak bir sıkıntıda muhatap bulmakta çekeceğiniz güçlüktür. Bu veli ne doğum günlerini ne de öğretmenler gününde öğretmene alınacak ortak hediyeyi düşünür. İş ortak yapılacak bir organizasyona geldi mi, onu bulmak imkansız hale gelir. Onlar bireysel takılmayı sever, grup psikolojisinden rahatsız olur.
ÖĞRETMEN ODAKLI VELİ
Diğer velilerle ilişkisini önemsemez, önemli olan tek şey öğretmene yakın olmaktır. Çocuğunu "Eti senin kemiği benim" diyerek öğretmenin ellerine sonsuz bir güvenle teslim etmiştir. Öğrencinin yaşadığı sıkıntıları okul üzerinden çözmek birincil tercihidir. Diğer velilerle birliktelik, işbirliği bu grup için hiçbir şey ifade etmez. Okulların ve öğretmenlerin en sevdiği veli türü olan bu grup zaman zaman diğer veliler tarafından eleştirilse de, kimse ondan uzak olmayı göze alamaz.
ÇOCUK ODAKLI VELİ
Bu veli sadece okulda değil, sosyal yaşantısında da çocuğunun yaşıtı olan çocukların aileleriyle dostluk kurar. Onlar için çocuklarının mutluluğu her şeyin önünde gelir. Tatil planları, hafta sonu aktiviteleri, okul içi ve dışı faaliyetleri çocuğun eksenindedir. Eğer sınıfta kendi kafalarına uygun bir profil bulurlarsa onlarla hayat boyu sürecek bir arkadaşlığın temellerini bile atabilir ta ki çocukların sınıfı ayrılana kadar! Bu veli için okula başlama büyük bir heyecandır. Sanki kendileri okula gidecekmiş gibi heyecanlanır, okul alışverişi yapar, kırtasiye yollarını aşındırır... Mola vermeyi unutmuş tiplerdir. Kendi ihtiyaçlarını unuttuğu için hayatının bir döneminde bunalım kaçınılmaz olur! Çocuk odaklı annenin veli olması sıkıntılıdır. Çünkü okulla ilgili çocuktan daha fazla sorumluluk alır.. Ödev ve sınav zamanlarında panik olurlar.
PROF. DR. BENGİ SEMERCİ
Sınırlar korunmalı
Okul, aile ve çocuk arasındaki denge önemlidir. Ailenin beklentileri, istekleri, çocuğa okul seçerken belirir. Okul, aile ve öğretmen çocuğun takibi, sorunlarının çözümü, gelişimi için işbirliği yapmalıdır. Bu işbirliğinin sınırları belirlenmelidir. Öğretmen ve okul kendi sorumluluklarını velinin çözmesini beklememeli, veli ise okul içinde her türlü uygulamaya müdahale etmemelidir. Ancak çocuğunu olumsuz etkilediğini gördüğü durumlarda okulla işbirliği yapılmalı ve ortak çözüm aranması uygun olur. Okul ve veli arasındaki ilişki sadece çocuğun akademik başarısı odaklı değil, ilişkileri ve diğer alanlardaki gelişimi için de önemlidir.