Siyasetçinin korunmama lüksü olamaz

Siyasetçilerin, işadamlarının hatta bazı sporcuların yanında görmeye alışık olduğumuz koruma polislerinin saklı kalmış bir hayatları var. Dışarıdan bakınca siyah güneş gözlükleri, sert ifadeleri ve hatta korkutucu tarzlarıyla mesafeli duran koruma polislerinin çalışma sistemini ve olaylar karşısında hissettiklerini öğrenmek için İstanbul Emniyet Müdürlüğü'nden özel izin aldım. İzin çıktığında istikamet, Gayrettepe'deki Emniyet Müdürlüğü'ydü. İstanbul Koruma ve Trafik Şubelerinden sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Metin Alper konunun en yetkili muhatabı. Bir yıldır bu görevde. Ama geçmişi önemli görev ve sorumluluklarla dolu; Kırgızistan-Bişkek Büyükelçiliği'nde ataşelik, Afganistan, Kabil'deki NATO-ISAF misyonunda sekiz ay süreyle NATO Komutanı Orgeneral Joseph Dunford'un polis danışmanlığı bunlardan sadece ikisi... Emniyet Genel Müdür Yardımcısı Metin Alper'in odasındaki röportajımıza Koruma Şube Müdürü Gökhan Dörtkol'a bağlı Koruma Komisyonu Büro Amiri Şeref Tosun ve Yakın Koruma Büro Amiri Fatih İşlek de katıldı. Emniyet Genel Müdür Yardımcısı Metin Alper'in söylediği bir şey dikkat çekiciydi. Alper, "Geçmiş yıllarda yapılan bazı suikastlar ülke gündemine bomba gibi düşmüş ve halen etkileri devam etmekte. Bu nedenle bizim korumamız altında bulunan kişilere yönelik olabilecek saldırılar da aynı şekilde etki yaratabilir düşüncesinden hareketle üst düzey profesyonellikte bir koruma hizmeti vermek zorunluluğumuz var" diyordu.

- Kimleri koruyorsunuz?
- Öncelikle VIP'leri... Kimdir VIP; o ülkenin ve başka devletlerin önde gelen isimleri, ünlüleri... Bunların koruma hizmeti için özel eğitilmiş elemanlarımız var. Ve tabii ki toplumun her kesiminden insanları korumak görevlerimiz arasında. Ağırlıklı olarak siyasetçi, sanatçı, işadamı ve sporcuları koruyoruz. Bunun dışında İstanbul'a gelen yabancı ünlü konuklar da sorumluluğumuz altında.

- İstanbul güvenlik açısından nasıl bir önem taşıyor?
- İstanbul koruma kültürü açısından kilit bölgelerden biri. Birçok devlet adamının evi burada, onun dışında eski devlet büyükleri burada ikamet ediyorlar. Mesela 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, eski Başbakan Tansu Çiller, Mesut Yılmaz İstanbul'da yaşıyor. Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan'ın İstanbul'da evi var. Başbakan Sayın Ahmet Davutoğlu'nun da evi burada. Türkiye'yi ziyaret eden yabancı devlet büyükleri mutlaka İstanbul'a uğruyor. İstanbul'da koruma şube müdürlüğünün çok büyük iş potansiyeli var.

JOE BIDEN VE PAPA ZİYARETİ

- Son olarak ülkemizi Papa ziyaret etti... Neler yaşandı o ziyarette?
- Papa ziyareti için Vatikan'dan gelen öncü grupla, sınırlar ve kriterlerimiz konuşuldu. Onların yapması gerekenler ve bizim yapmamız gerekenler üzerine... Bizim göz önünde bulundurduğumuz en önemli unsur mütekabiliyet ilkesi. Yani biz oraya gittiğimizde VIP'mize nasıl davranılıyor ve VIP'miz ne ölçüde korunuyorsa, biz de ona göre ne şekilde davranacağımıza karar veriyoruz. Elbette bu karar alınırken Dışişleri Bakanlığı başta olmak üzere ilgili yerlerin görüşü alınarak ortak hareket ediliyor.

- ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden geldiğinde peki?
- Biden gibi isimlerin ziyareti söz konusu olduğunda öncüleri bir hafta öncesinden gelir. Onlarla bir koordinasyon toplantısı yaparız. Programın akışını, detaylarını, delegasyonuna dair bilgi ediniriz. Program yerlerinde provalarını yaparız. Kalacağı yerden başlarız buna; alt katında, üst katında kimler kalacak gibi detayları inceleriz. Diğer program yerlerinde provalarımıza devam ederiz. Sabah saat sekizde çıkıp; programı olan yere gidene kadar kaç saat geçiyor, trafik durumu ne hepsini inceleriz. Güzergah provasını bile yaparız.

- Yurtdışından gelen her önemli konuk alarm durumu yaratır mı?
- Her misafir için ayrı bir tedbir almak gerekir. Devlet başkanları, cumhurbaşkanlarının gelişinde alarm durumuna geçiyoruz. Konuğun küresel boyuttaki etkinliğiyle alakalı alarm durumu artar. Papa'nın 2006 ziyaretinde yollar bile kapatılmış. Bu kez geldiğinde kapatmamaya gayret ettik.

- Her ülkenin koruma anlayışı farklı mıdır?
- Ülkeden ülkeye koruma kültürü değişir. Mesela; Eski Sovyet Bloğu ülkelerinde ve Rusya'da bakanların, bürokratların devlet başkanı ile birlikte katıldıkları programlarda birinci derecede önemleri yoktur. Bütün koruma tedbirleri birinci adama göre alınır. Ülkelerin genel anlamda sahip olmaya çalıştığı prestijle alakalı koruma kültürü. Devlet başkanları için zırhlı araca binmek bir zorunluluk. Daha doğrusu S600 Mercedes'e binmek bir zorunluluk. Bu bir prestij meselesi.

- Bizim koruma anlayışımız nasıl?
- Yurtdışına gittiğimizde birçok isteğimiz, talebimiz olabiliyor. Danimarka başbakanı Ankara'ya geldi, sadece iki korumayla. Bizim anlayışımıza göre bu çok abes bir durum. Amerika, Rusya, İngiltere, Fransa gibi ülkeler bu konuda ekoldür. Danimarka başbakanı bisikletle gezebilir ama biz kendi başbakanımızı gezdiremeyiz. Yöneticilerimiz istese de izin veremeyiz. Onlar potansiyel bir hedeftir çünkü. Terör örgütlerinin hedefidir. Meşhur olmak isteyen biri bir yumruk atsa, terörist bir saldırı kadar ses getirebilir ki örnekleri yaşandı.

- Korumayı en çok önemseyen ülke hangisi?
- Amerika bu konuyu çok önemsiyor. Dünyanın her yerine Amerika devlet yetkililerinin araçları uçakla gider. Obama, Çinlilerin tahsis ettiği araca binmedi diye kriz çıkmıştı hatırlarsınız. Binmez! Putin de Türkiye'de bizim tahsis ettiğimiz araca binmedi. Joe Biden için iki ayrı takım araç getirildi. Yedekleriyle geldiler. Putin geldiğinde, etrafındaki o ciplerin içinde en az 15 kişi yakın koruma olarak görev yapar.... Fazladan bir ya da iki araçlık ekipleri de vardır. Esas işi yapansa öncü gruplar olur. Mesela Putin Aksaray'a gidecekse, önceden ekip oraya gidip ön çalışmayı yapar.

- Biz de koruma araçlarımızı götürüyor muyuz yurtdışına çıkarken?
- Karayoluyla gidilecek ülkelere biz de araçlarımızla gidiyoruz. VIP'lerin kendini korutmama lüksü yok!

- Korumayı atlattıkları, yanlarına almadıkları özel programlar olmuyor mu?
- Devlet başkanlarının hassasiyet gerektiren ziyaretleri olur. Bilmesi gerekenlerin bilebileceği şeyler vardır. Papa en son geldiğinde Surp Pırgiç Hastanesi'nde Ermeni patriğini ziyaret etti. Bilinmesini istemiyordu, koruma da istemedi. Ama yine de olamadı böyle bir şey. Biz polis olarak işin güvenlik boyutuna bakıyoruz. Öncü toplantılarında konuşulan konularımızdan biri de bu oluyor, "Biz sizi bırakamayız" diyoruz.

- Bakan seviyesinde birinin koruması için kaç kişi görev alır?
- Türkiye'de bir bakan koruma hizmeti şöyle: En az dört-beş kişiden oluşan, bir araçla takip edilme şeklinde. 16-20 kişiye kadar çıkabilir koruma sayısı. Başbakanlık Koruma Daire Başkanlığı'na bağlı bir hizmet. Ankara'dan ilimize gelen bakan, bizim tarafımızdan korunuyor. İsterse kendi personelini getirebiliyor ama biz o koruma hizmetini tahsis ediyoruz. Yerli bakanları birer ekip veya risk grubuna göre daha fazlasıyla koruyoruz. Yurtdışından gelen bakana da aynı hizmet sunuluyor. İngiltere Sağlık Bakanı ile Cibuti Sağlık Bakanı arasında bir fark yok, mütekabiliyet dediğimiz bu.

HAKKINDA KORUMA KARARI ALINAN 850 KİŞİ VAR

- Şu an İstanbul Emniyeti'nde Koruma Şube'ye bağlı kaç polis memuru var?
- İstanbul'da Koruma Şube Müdürlüğü'nde 900'e yakın personel görev yapıyor.

- Kaç kişinin koruması var?
- Hakkında koruma kararı alınan 850 kişi var. Fakat koruma şekillerinin hepsi aynı değil. Üç tip koruma şekli var; Çağrı üzerine korumada, kişinin istediği gün ve saatte talep ettiği ölçüde koruma hizmeti verilir. Yakın koruma dediğimiz, kişinin ikametinden çıktığı andan itibaren başlayan ve evine girene kadar devam eden koruma şekli. Özel korumada ise, yakın koruma gibi olmayan ama hayatının her alanında güvenlik tedbiri alınması şeklinde bir sistemimiz var. Sürekli devriyelerle bu kişinin hayatı kontrol ediliyor.

- 450 kişinin yakın ve özel koruması var dediniz.. Bunlardan kaçı şiddet mağduru kadınlar?
- Bunların sekizi şiddet mağduru kadınlar... Son yıllarda kadına şiddetin medyaya yansıması sonucu, 2010 yılında şiddet gören ve devletten koruma talep eden kadın sayısı 3 bin civarındaymış. 2011'de 10 bin, 2012'de 20 bin kadın koruma talep etmiş. Toplumun algısıyla bu talep artmış. Ama İstanbul'da 15 bin kadının koruma şube tarafından korunması imkansız. Dolayısıyla çağrı üzerine koruma sistemini bu kadınlarda uyguluyoruz. Yani ilçe emniyet müdürlükleri bu konuda bize destek oluyorlar. Hatırlarsınız Çağlayan'da polis koruma şehit oldu, koruduğu kadının yanında. O bizim şubemize bağlı değildi, Sarıyer İlçe Araştırma'nın polis memuruydu. O gün için kadın "Mahkemeye gideceğim bir sıkıntı olabilir" diye düşünmüş ve koruma talep etmiş. Maalesef haklı çıktı. Ve arkadaşımız hayatını kaybetti. Bire bir yakın korunan kadınlar da var, riskin durumuna göre değerlendirme yapılıyor. Risk durumu yüksek görülürse biz koruyoruz. Bire bir korunan sekiz kadının içinde Petek Dinçöz de var.

TEHDİT ALDIĞINI DUYUNCA AĞLAMAYA BAŞLADI

- Yıllardır korunan isimler var. Bunların sürekli korunmasına kim karar veriyor?
- Her yıl ocak ayında koruma komisyonu toplanır. Her dosya yeniden ele alınır. Kişi hakkındaki tehdit durumları gözden geçirilir. O komisyon korumanın devamına ya da devam etmemesine karar verir. Atalarımız 'Su uyur düşman uyumaz' der. Bazı terör örgütleri, aşırı sol ya da aşırı sağda olanlar, kendilerine yapılmış hareketleri hep cezalandırmak istemişlerdir. 'Onlarca senedir koruduğumuz devletin üst kademelerinde görev yapmış kişiler var. Bu kişileri koruyoruz ama bir şey olmuyor' deme lüksümüz yok. Ne zaman ne olacağını kimse bilemez.

- Koruma ile yaşamak zor olmalı...
- Koruma ile yaşamak çok zor ama buna mecburlar. Bir süre sonra koruma ve korunan arasındaki bağ, iki sevgili arasındaki ilişkiye benziyor. Naz ilişkisi. Korunan kişiler, yüksek mevkilerde bulunmuş, devlet erkanında yer almış isimler. Bu insanların konfor alanında yer alıyor koruma polisi. Belki bu kişiden aylarca yıllarca randevu alamayan insanlar varken, koruma hemen yanı başında. Korunan şahıslar da buna alışıyor, 'Korumamdan ayrılamam' diyenler de çıkıyor. Bazen şahıs kendi hakkında tehdit olup olmadığını bilmiyor, hayatını normal akışında yaşarken, biz gidip 'hakkınızda tehdit var' diyoruz. Farklı tepkilerle karşılaştığımız oluyor. Geçenlerde bir doktora gittik, tehdit alıyordu ama haberi yoktu. Söyleyince ağlamaya başladı. Çok ciddi bir durum bu. Yıllarca bu birimlerde çalıştığı halde, tehdit haberi alınca gözlerindeki korkuyu gördüğümüz insanlar oluyor.

VIP'LERİ KORUMAK İÇİN ÖZEL EĞİTİM ŞART!

- VIP korumanın incelikleri var mı?
- VIP koruyacak personeli alırken önem verdiğimiz belli başlı kriterler var; mülakat yaparken, personelin kendini ifade edebilir, prezantabl olmasına önem veriyoruz. 1.75'in üstünde boya sahip olması gerekiyor. Bu aşamalardan geçince, VIP'leri koruma kursuna alıyoruz. Terorik bölümünde koruma personelinin görevleri, öncü istihbarat dersleri, bomba imha kursu, yaya ve araçlı koruma kursu en etkili iletişim kurslarını aldırıyoruz. Sonra sahaya çıkarız. Sahada yaşayacakları örnekleri uygulamalı öğretiriz. Koruma polisi denince aracın arka kapısı açılır, gözlerinde gözlüklerle koruma polisi çıkar. Gözlükleri hava atmak için takmıyoruz. Işınlardan korunmak ve çevreyi daha iyi gözlemlemek için personelimize sürekli güneş gözlüğü takmalarını tavsiye ediyoruz. Caydırıcılığı da var ayrıca gözlüğün. Koruma polisi her zaman yüzde yüz saldırı olacakmış gibi hareket etmelidir. Paranoya derecesiyle, olmama arasında gidip gelecek ince bir çizgi bu. Uygulama aşamasında atış eğitimi de yaptırırız. Araç tahliye eğitimi veririz.

TURGUT ÖZAL'A SUİKAST GİRİŞİMİ DERS OLARAK OKUTULUYOR

- Koruma tarihine geçmiş olaylar var mı?
- Koruma polisinin silah en barışık olması gereken şeydir. Sadece taşımaktan öte, taşıdığı yer, isabeti ve atış süresi çok önem taşır. Saldırı oldu, koruma polisi çekti silahı alakasız kişileri vurdu. Koruduğun kişi kurtuldu ama ya ölenler! Turgut Özal'ın 1988 yılında kürsüdeki vurulma olayı tam bir 'Neyi yapmamalıyız?' dersi. Orada bir saldırı olmuş, ateş edilmiş. Herkes silahına davrandı. Suikastı gerçekleştirmeye çalışan Kartal Demirağ yaralandı ama 10'dan fazla insan daha yaralandı. Ondan daha komiği, Özal'ı tekrar konuşmaya kürsüye çıkardılar. Bir saldırı sonrası o kişi hemen oradan tahliye edilmeliydi. Biz bunu ders olarak gösteriyoruz, "Sakın bunları yapmayın!" diye.

- Suikastlar üzerine ders mi veriyorsunuz?
- Suikastlar tarihi dersimiz var. Eski Cumhurbaşkanımız Süleyman Demirel çok tökezlerdi. Onun kürsüden ayağının tökezleyip düştüğü bir görüntü var. Demirel düşüyor, altına bir koruma polisi yatıyor. Basın bunu 'Müthiş koruma, harika bir koruma düzeni' diye vermişti o yıllarda ama biz bunu 'Böyle koruma olmayacak' diye gösteririz. Çünkü koruma personeli bunu öngörerek, sahne içinde ekip dağılımını yapmalıydı. Merdivenlerin başında biri olmalıydı. Gözün hem VIP'de olacak, hem de dışarıda! Bizim kişiyi domatesten, yumurtadan korumak da görevimiz. Saygınlığını koruyoruz orada.

KORUMA YENİ YENİ OTURDU

- Koruma polisliği ne zamandır var ülkemizde?
- 90'lardan önce koruma hizmetinin bağımsız olarak mevcut olduğunu pek söyleyemeyiz. O dönemlerde cumhurbaşkanı, başbakan, meclis üyeleri için Koruma Daire Başkanlığı'na bağlı ekipler vardı. Diğer şahıslar için koruma hizmeti yoktu. 90'larda Terörle Mücadele Şubesi'ne bağlı bir birim oluşturuldu, çünkü savcılar, emniyet müdürleri, gazeteciler, yargı mensupları suikasta kurban gittiler... Şu an bir çatı altında Emniyet Genel Müdürlüğü'nde Koruma Daire Başkanlığı, illerde ise Koruma Şube Müdürlüğü olarak hizmet veriyoruz. Ve şiddet mağduru kadınları da biz koruyoruz.