Soğuk
Savaş arkasında birçok miras bırakarak tarihe karıştı. ABD ile Sovyetler Birliği arasında yaşanan ancak etkileri tüm dünyaya yayılan gergin yıllardan, günümüze kadar ulaşanlar arasında nükleer sığınaklar da var. İlk olarak 1950'lerde yapımına başlanan yeraltı merkezleri kısa süre içinde Çin'den İngiltere'ye kadar dünyanın dört bir yanına ulaşmıştı. O dönem çıkması an meselesi olan nükleer savaşta halkı atom bombasına karşı koruması için tasarlanan sığınaklar şimdilerde ise birbirinden farklı amaçlarla kullanılıyor. Müze olan, sanat merkezine dönüştürülen veya otel olarak kullananlar var. Ancak tüm sığınaklara rağbet hâlâ çok yüksek oluyor. Örneğin ABD'de; kıyametten korunmak isteyenler veya zombiler ya da uzaylıların dünyayı istila edeceğine inanlar kendilerine Soğuk Savaş sığınaklarından alıyor. Sığınakların dayanaklığına göre fiyatları değişiyor. Geçen yıl Georgia eyaletinde nükleer füzelere dayanıklı lüks bir sığınak 15 milyon dolara (45 milyon TL) satıldı. İngiltere'de 60 yıl önce büyük şehirlerin dört bir yanına açılan sığınaklar şimdilerde lüks malikanelere dönüştürülüyor. Hatta hafta içinde bir tanesi 3 milyon sterline (yaklaşık 12 milyon TL) satışa çıkarıldı. Almanya'da nükleer sığınaklardan 2 bini 2007 yılından itibaren özel sektöre satılıyor. Birçoğu yerin on metrelerce altında olan sığınakların günümüzde en ilginç kullanımı ise Çin'de karşımıza çıkıyor. Ülkenin başkenti Pekin'de 1 milyondan fazla kişi geçmişi 1969'a dayanan bu sığınaklarda yaşıyor. O tarihte Çin Halk Cumhuriyeti ile Sovyetler Birliği, sınır çatışmasına tutuştu. Amur Nehri'ndeki karışıklık sırasında Çin lideri Mao, Sovyetler'in hava saldırılarına karşı halkına sığınak açmalarını söyledi. Sadece Pekin'de 300 bin kişi el birliğiyle kısa süre içinde 20 binden fazla sığınak kazdı. Soğuk Savaş bitine kadar korunma amacıyla kullanılan bu gizli barınaklar zamanla dönüşüme uğradı. 800'ü hostel oldu. Süpermarket, sinema ya da eğlence merkezine dönüştürülenler de var. 1996'da ise yeni yapılan binaların altlarına da olası bir saldırı anında yeraltı sığınakları yapılmasına karar verildi. Altı yıl önce de binanın ana temeli ile bağlantıları olduğu takdirde bu yeraltı sığınaklarda yaşanmasına izin çıktı.
SUÇ ORANI SIFIR
İşte hem Soğuk Savaş'tan kalanlar hem de sonradan yapılan gizli bölmeler hızla artan Pekin nüfusu için yeni yaşam alanları oldu. 21.7 milyondan fazla kişinin yaşadığı Pekin'de bombalara dayanıklı sığınaklarda yaşayanlara "Fare kolonileri" deniliyor. İlk bakışta binaların iki kat altındaki yaşam alanlarında suçluların kaldığı düşünülüyor. Ama yeraltı şehrinde suç oranı neredeyse sıfır. Genellikle kentteki 8 milyon göçmenin büyük bir kısmı buralarda yaşıyor. Aralarında büyük şehirde sanatçı olmak isteyenler de var, okumaya gelenler de. Hatta Pekin'de yeni bir hayat kurmak hayalinde gelinler damatlar da...
TRAFİK DERDİ YOK
Aslında bu sığınakların kiralanması yasak. Hatta geçtiğimiz günlerde 120 bin kişi sığınaklardan tahliye edildi. Ancak internet hâlâ kiralık sığınak ilanlarıyla dolu. Bir odanın kirası en az 500 yuan (230 TL) oluyor. Mutfak ve banyo ortak kullanılıyor. Şanslı olanların özel tuvaleti bulunuyor. Ancak çoğu yeraltı sakini lazımlık kullanıyor. Toprak altındaki yaşamda 5 dakikalık bir duş için 50 cent (20 TL) ödenmesi gerekiyor. Tek göz odaların büyük bir kısmında bulunan interneti kullanmak ise ücretsiz. Güneşsiz, penceresiz, temiz havasız ve tamamen karanlık bir ortamda güne başlayanlar, uzun süren bir merdiven çıkmanın ardından gün yüzüne ulaşıyor. Yeraltı sığınaklarını ev olarak seçenlerin ciddi bir kesimi para biriktirmek isteyenler oluyor. Yeryüzünde oturmak için şehir merkezinden uzakta ev bulmaları gerektiğini ve her gün saatlerce trafik çekmek zorunda olduklarını anlatıyorlar. Sığınaklarından yeryüzüne çıkar çıkmaz yürüyerek işe gitmelerinin büyük bir avantaj olduğunu savunuyorlar. Ayrıca yeraltında ödedikleri kira bedelinin iki katını bile vererek normal bir dairede tek başlarına kalamayacaklarını söylüyorlar. Pekin'in banliyölerinde, yetersiz konut nedeniyle göçmenler genellikle bir evde en az yedi kişi yaşıyor. Diğer taraftan büyük kısmı en fazla 10 metrekare olan yer altı bölmelerinde iki kişi yaşıyorlar. Fare kolonilerine göre ayrıca yeraltındaki evler, Pekin'in iklimi için de çok uygun. Yazları serin ve kışları sıcak oluyor. Rutubete karşı da nemlendiriciler kullanıyorlar. Ayrıca yerin 30 metre altındayken, kalabalık şehir gürültüsünden her daim uzak kalıyorlar.
