Bütün sanatlarda insanı şaşırtan bir yan vardır, demiş Fransız felsefeci, yazar ve eğitimci Alain. Sanatın kendisi kadar sanatsal yaklaşımlar, olaylar ve sanattan çıkan sahtekarlıklar da şüphesiz bizi şaşırtmaya devam ediyor. 3. Tasarım Bienali ve Contemporary İstanbul gibi sanatın konuşulduğu, Türkiye'nin uluslararası platformda adının sanatla zikredildiği şu günlerde bir de bizi şaşırtan olay yaşanıyor.
İyilik için sanat mottosuyla yola çıktıklarını söyleyen ve yaklaşık bir buçuk yıl önce kurulan bir dernek olan Magnum Opus Derneği kısa süre önce Metropolitan Sanat Müzesi (MET) ile bir ilke imza attıklarını duyurdu. Türk modern ve çağdaş sanatçıların eserlerinden seçki oluşturacaklarını, bu seçkinin MET'in daimi koleksiyonuna gireceğini açıkladı.
Bu açıklamanın ardından dernek başkanı Selin Bozkurt hemen bir çağrı yaptı ve Nezih Çavuşoğlu, Adnan Çoker, Pınar Du Pre, Barış Sarıbaş, Bedri Baykam, Murat Tosyalı, Burcu Perçin ve Ali Alışır'ın da aralarında olduğu yaklaşık 50 sanatçıya Metroplitan Müzesi İslam Eserleri Depatmanı Küratörü Deniz Beyazıt ile tanışmaları için eserleriyle birlikte düzenleyecekleri basın toplantısına gelmelerini istedi.
PUFLARDA, MASALARDA SERGİLENEN ESERLER
30 Eylül'de gerçekleşen MET-Türk sanatçılar buluşmasının davet biçimi de sanatçıların alışık olduğundan epey farklıydı. Selin Bozkurt sanatçılara gönderdiği sesli mesajda "Eserlerinizi en geç cuma saat 09.00'a kadar nasıl sergilemenizi istiyorsanız o şekilde, gerekli aparatlarla beraber Frankie'ye getirebilirsiniz. Eserlerin ya şövalede ya da yerde durması gerekiyor, çünkü asılma durumu yok. Eserlerin saat 15.30'da alınması gerekiyor çünkü mekanın herhangi bir depolama alanı yok" yazıyordu.
30 Eylül'de eserini koltuğunun altına alan sanatçılar Frankie'nin yolunu tuttu. Basın mensupları ve davetliler de bu 'müjdeli' birlikteliğe ve buluşmaya şahit olmak için orada hazır bulundu. Eserlerin bir kısmı puflarda, bir kısmı masaların üzerinde sergileniyordu.
Sanatçılar eserlerini MET'in İslam Sanatları Departman'ındaki küratör Deniz Beyazıt'a kendilerini tanıttı.
Deniz Beyazıt, Türk modern ve çağdaş sanatının çok özel ve çok büyük potansiyeli olduğunu ancak yurtdışı müze ve üniversitelerde bugüne kadar yeterince yer bulamadığını ifade etti. Beyazıt, "MET'te 1900 yılına kadar Orta Doğu'dan koleksiyon var fakat bu tarihten sonraki eserlerimizde, özellikle Türk sanat eserleri çok az. Ansiklopedik bir müze olduğumuz için bu alandaki eksiklerimizi gidermeyi arzuluyoruz. Bu nedenle bu proje bize iletildiğinde çok sıcak baktık ve Magnum Opus Derneği ile yola çıktık" dedi. MET'in akademik kurulu tarafından titiz bir değerlendirme sonucu eserlerin seçileceği bilgisini de paylaştı.
MET'TEN İDDİALARA YALANLAMA
MET Müzesi İletişim Departmanı Başkan Yardımcısı Elyse Topalian ise konuyla ilgili İstanbul Art News'e yaptığı açıklamada Deniz Beyazıt'ın Metropolitan Müzesi'nde İslam Eserleri Departmanı'nda asistan küratör olarak çalıştığını belirtti ve "Metropolitan Müzesi'nin Magnum Opus Derneği ile resmi bir anlaşması yok" dedi. Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Türkiye'den sorumlu asistan küratörünün de Clave Davies olduğuna söyledi ve "30 Eylül'de gerçekleşen basın toplantısında bulunan eserlerden herhangi birini koleksiyonumuza dahil etmek gibi spesifik bir planımız bulunmuyor" diye açıklama yaptı.
Magnum Opus Derneği Başkanı Selin Bozkurt ise "Elyse Topalian müzeye yeni gelen bir hanım. Konudan haberdar olmayabilir. (Elyse Topalian 2013 yılından beri Metropolitan Müzesi İletişim Departmanı Başkan Yardımcısı görevinde) Bizim elimizde antetli kağıtlı belge var. Kendisinin haberi olmayabilir. Henüz bu belgeyi yayımlayamam. Müzeden onay almadan bunu yayınlamam doğru olmaz. Bülten yayınlamak için bile müzeden onay almam yaklaşık üç ay sürmüştü. Bu uzun süren bir aşama." diyor.
MÜZEYLE RESMİ YAZIŞMA GERÇEKLEŞTİRMEDİM
Tüm bu tartışmalar yüzünden projenin riske girdiğini belirten Bozkurt "Bir fon ve bağış karşılığı bu daimi koleksiyonu oluşturacaktık. Basın toplantısı bir seçim anı değildi. Küratör Deniz Beyazıt'la tanışmak için oluşturulan bir toplantıydı. Müzenin Türkiye'deki bu negatif haberlerden mutsuz olduğunu biliyorum. Vazgeçme ihtimalleri var. Bu görevle ilgili Deniz Beyazıt da projeden alınmış. Henüz müzeden kimseyle resmi bir yazışma gerçekleştirmedim. Görüntülü konuştum ve mutsuz olduklarını biliyorum" diyerk yaşananları özetliyor.
Neticede Metropolitan'da kalıcı Türk seçkisi hayal oldu. En azından şimdilik öyle görünüyor. Basın toplantısına katılan bazı sanatçılar zaten eserlerin sergileniş yöntemlerinden ötürü kafalarında soru işaretleri oluştuğunu ama yine de iyi niyetli düşünmek istediklerini söylüyor.
Birileri sabote ediyor
Barış Sarıbaş (Sanatçı): "Tüm bunların iyi niyetli bir girişim olduğunu düşünüyorum. Birileri bu güzel olayı nedense sabote etmeye çalışıyor. Derneğin elinde anlaşma olduğuna dair belge var. Metropolitam Müzesi ile temasları olduğunu biliyorum."
Bu seçim bana garip geldi
Nezih Çavuşoğlu (Sanatçı): "Selin Bozkurt ve dernekteki hanımefendiler bana MET'in Türkiye'deki eserlerin değerlendirmesi için bu derneği seçtiğini söylediler. Ve eserimi alıp davete icap etmemi rica ettiler. Açıkçası hem bir işadamı hem de sanatçı olarak koskoca müzenin neden Türkiye'den resim seçmek için böyle bir derneği seçtiğini anlayamadım, garip geldi. Koltuğumun altına eserimi alıp davete gitmek de doğru gelmedi. Kırmak da istemedim ve şoförle eserimi yolladım. Sanat piyasası çok dedikodularla dolu bir piyasa. Ben biraz bekleyip görmek istiyorum. Dernek bana burs verdiklerinden de bahsetti. Talebeleri Fransa'ya yolluyorlarmış. Bu da hoşuma gittiği için kırmak istemedim. Ama yöntemleri bana da garip geldi."
Uygulama profesyonelce değildi
Pınar Du Pre (Sanatçı): "Bu bir skandal. Ben olayın bu tarafını bilmiyordum. MET'ten İslam Departmanı Küratörü Deniz Beyazıt'la tanışacağımızı duyunca biraz şaşırmıştım. O gün basın toplantısına gittik. 50'ya yakın kişi vardı. Deniz Beyazıt saatlerce hepimizle tanıştı, tek tek eserleri inceledi. Pek profesyonelce değildi yapılan uygulama. Kendi eserlerimizi aldık gittik ama ben yine de bir umuttur, şanstır diye bunu kaçırmak istemedim. Yurtdışı müzeleri zaten Türk sanatçılara önyargıyla bakarken bu tarz olaylar imajımızın daha da zedelenmesine neden oluyor. Çok şaşırdım ve üzüldüm."
Müzenin adını kullanmak doğru değil
Yahşi Baraz (Galerici): "Biraz amatörce olmuş tüm bu yaşananlar. Dünya müzelerinin eser seçme kriterleri bellidir. Müzeler belli zaman dilimlerinde sanatçıların atölyelerine gider ve takipte kalır. Ara ara bu atölyeler kontrol edilir. Başyapıt bulunduğunda ise fon bulunarak o eser alınır. Eserin altına da 'şu kişinin hediyesidir' diye yazılır. Fonu sağlayan kişi de bunu vergiden düşer. Türkiye sanat konusunda henüz emekleme safhasında olduğu için ressamlarımız çok çabuk heyecanlanıyor. Müzede zaten tek kişinin resim seçme ve alma yetkisi yoktur. Bir derneğin müze adını kullanarak kamuoyunu ve ressamları yanıltması çok yanlış bir şey. Böyle bir şeyin gerçek olma durumu söz konusu bile olamaz. Yine de dernek yöneticileri bu ressamları oraya getirebildiklerine göre ikna kabiliyetleri epey iyi olmalı."
'Eserini alıp gel' çağrısına 50 sanatçı iştirak etti
Magnum Opus Derneği Başkanı Selin Bozkurt'un (üste solda) eserini al gel çağrısıyla düzenlenen toplantıya aralarında Ertuğrul Ateş (resim 1), Bedri Baykam (resim 2), Adnan Çoker'in (resim 3) de olduğu 50'ye yakın sanatçı katıldı. Kendini Metroplitan Müzesi İslam Eserleri Depatmanı Küratörü olarak tanıtan Deniz Beyazıt da (üstte sağda) toplantıda sanatçılarla tanıştı ve onların eserlerini tek tek inceledi.
