Yoğun temposu, işlevsel sorunları ve yarattığı çevre kirliliğiyle şehirler; teknolojik olanaklarla “akıllanıyor”. Her alanda evrim geçiren kentler, yaşam kalitesini artırma odağında dönüşüme giriyor.
İnternetin hayatımızın her alanına nüfuz etmesiyle birlikte konvansiyonel şehircilik anlayışından akıllı şehircilik anlayışına geçiş süreci başladı. Sanayi devriminin uzun vadeli eseri olan kalabalık popülasyon, kaynak yetersizliği, çevre kirliliği gibi sorunlarla mücadele eden kentler, teknolojiyle yeniden şekilleniyor.
21. yüzyılın en önemli gündem maddelerinden birine dönüşeceği öngörülen akıllı şehirlerde globalleşme, sürdürülebilirlik ve internet olguları ön plana çıkıyor. Bir şehrin tam anlamıyla "akıllı" olarak nitelendirilebilmesi için, o şehrin bilgi ve iletişim teknolojilerinden yararlanarak çözüm üretebilecek yapıya sahip olması gerekiyor. Yani akıllı şehirleri, pek çok farklı fonksiyonu bünyesinde barındıran, insan ve altyapı odaklı şehirler olarak tanımlamak mümkün.
Türkiye'de akıllı şehirciliğe dair ilk adımlar, devreye alınan "e-devlet" ve "ebelediye" uygulamalarıyla atıldı. Bir devlet dairesine gitmeden kamusal işlemleri halledebilme; yönetimler ile vatandaşlar arasındaki ilişkiyi sanal ortama taşıdı. Bu akımı, yine bireyler ve özel firmalar arasındaki bazı özel işlemlerin internet üzerinden çözülebilmesi olgusu takip etti. Böylelikle hem dijital hizmet anlayışının yaygınlaşması sağlandı, hem de zamandan enerjiye pek çok alanda tasarruf elde edildi.
Tasarruf, akıllı şehirlerin başlıca odaklarından biri. Zira akıllı şehirler, "her alanda tasarrufa ve verimliliğe odaklanan dijital bir yaşam"ı hedefliyor. Bu hedeflere ulaşılabilmesi için de hükümetlerden yerel yönetimlere, inşaat sektöründen yazılım firmalarına dek herkesin el ele vermesi ve akılcı çözümler üreterek orta bir paydada buluşabilmesi gerekiyor. Dolayısıyla akıllı şehirler, sadece teknik – teknolojik bir süreci değil, aynı zamanda toplumsal bir adaptasyon sürecini de gerekli kılıyor. Teknolojikgelişimin ucu bucağı olmayan, muazzam bir ivmeye sahip olması, akıllı şehir olgusunu direkt olarak etkilemekte. Bu nedenle bir şehrin tam anlamıyla "akıllı" bir formata bürünebilmesi, uzun vadeli çalışmaları ve teknoloji takibini gerekli kılıyor. Bu anlamda dünyada başta ABD, Japonya ve Danimarka olmak üzere, pek çok ülkede umut verici adımlar atılıyor, yenilikçi sistemler devreye alınıyor.
Dünyada neler oluyor?
ABD'de akıllı su yönetimiyle ilgili önemli bir adım atıldı. "District of Columbia Water", akıllı ölçüm sistemleri sayesinde sayaç başına okuma maliyetini 1 doların altına düşürdü. ABD'nin dünyaya açılan penceresi New York ise, akıllı sokak aydınlatmaları ve akıllı trafik yönetimi çözümleriyle dikkat çekiyor. Şehrin ayrı bir teknoloji ve inovasyon dairesi bulunurken, konuya dair tüm stratejiler "Akıllı Şehir, Adil Şehir" sloganıyla yürütülüyor.
Singapur ve Hong Kong da tıpkı New York gibi ulaşım konusunda öne çıkan kentlerden. Singapur'da kullanılan "Trafik Tahmin Pilot Uygulaması" ve Hong Kong'ta devreye alınan "Ulaştırma Bilgi Sistemi" dikkat çekici ulaştırma yönetimi projeleri arasında bulunuyor. Günde 12 milyonu aşkın yolcunun seyahat ettiği Hong Kong'ta 630 bin araç kullanılıyor. Dikey otobüs ağları, bisiklet paylaşım sistemi, NFC teknolojilerinden yararlanan temassız ödeme sistemleri ve yeni şehir sensörleriyle Barselona; kenti adeta bir açık hava inovasyon laboratuvarına dönüştürmüş durumda. İngiltere'nin başkenti Londra ise, teknoloji kullanımı ve açık data yaklaşımıyla dünyanın en akıllı şehirlerinden biri olarak görülüyor. Konutları ısıtmak için Thames Nehri'nden yararlanan, elektrikli bisiklet denemeleri yapan ve akıllı park etme sistemleri üzerinde çalışan Londra; son olarak 25 milyon euro değerinde yeni bir projeyle gündeme geldi. Bu proje çerçevesinde şehir, Avrupa'nın diğer şehirleriyle gücünü birleştirecek ve vatandaşlarının hayatını daha da kaliteli kılmak için yeni çalışmalara başlayacak. Akıllı şehirlerin, enerji ve atık yönetimi konularında da etkin adımlar atıyor olması şart. Önümüzdeki 15 yıllık zaman zarfında en fazla akıllı şebeke altyapı yatırımı yapması beklenen ülkelerin başında Çin, ABD ve Hindistan gelirken; Türkiye de bu listede 10. sırada yer alıyor. Konunun atık yönetimi ayağında ise Hollanda'nın Groningen şehri, oldukça başarılı bir örnek. Burada yerel yönetim, doldukları zaman mesaj gönderen çöp kutularının kullanılması sayesinde 92 bin euro tasarruf sağladı. İngiltere, İspanya, Almanya, Kore, Çin, ABD ve İsveç'te otomatik atık toplama sistemleri başarıyla kullanılıyor. Atığın türünü takip eden bu sistemlerle boşaltım zamanına karar verilebiliyor
Akıllı şehirler, akıllı beklentiler
- Cep telefonları, daha fazla akıllı şehircilik uygulamasıyla entegre çalışacak.
- Akıllı sayaçlarla evin her noktasında günün hangi zamanında ne kadar enerji üretilmesi gerektiği hesaplanabilecek.
- Sürdürülebilir enerji kaynaklarının üretim süreçlerine entegrasyonu artacak, kayıp – kaçak oranları minimuma indirgenecek.
- Mekânların tasarruflu teknolojilerle donatılması enerji verimliliğini artıracak.
- Trafik sorunlarının çözümünde bilgi teknolojilerinden daha fazla yararlanılacak.
- Sensörler ile hız, konum gibi bilgiler toplanabilecek; bu bilgilerden yararlanılarak çözüm üretilecek. Trafikte ve kamuda müdahaleler daha hızlı ve etkin olacak.
- Toplu taşıma sistemleri entegre olarak takip edilebilecek.
- Sürücüsüz araçlar hayata geçirilecek.
- Yerel yönetimler dijital uygulamalarla tamamen entegre bir hale gelecek. Sistem altyapıları daha da gelişecek.
- "Nesnelerin İnterneti" hayatımızdaki etkinliğini artıracak.
- Akıllı kart ve uzaktan okutmalı sistemlerin kullanımı yaygınlaşacak.
- Kamu hizmetleri pratikleşecek.
- Enerji verimliliğini artırmak için binalar daha akılcı yapılarla şekillendirilecek, su kullanımından atık yönetimine dek pek çok farklı tasarruf yöntemi devreye alınacak.