Medical Park Fatih Hastanesi Çocuk Hastalıkları ve Sağlığı Uzmanı Dr. Feyza Çivici Gümüş; 2 yaş çocuklarındaki öfke patlamalarıyla ilgili sorunları yanıtladı:
Çocuklar 2 yaş döneminde nasıl bir değişim yaşarlar?
2 yaş dönemi, sağlıklı çocuk gelişiminin en önemli ve bir o kadar da zor bir devresidir. Çocukların kendi kanatlarıyla uçmaya başladıkları ve özgürlüklerini ilan ettikleri 2 yaş, hayli zor bir dönemdir. Özellikle çocuklarda 'özerklik dönemi' diye adlandırılan 12-36 aylar arasında önemli değişiklikler görülür.
HAYIR DEMENİN GÜCÜ!
Neden bu dönem anne ve babalar için zor geçiyor?
Sık sık yaşanan öfke nöbetleri, ebeveynlere zor anlar yaşatır. Biz bu dönemi '2 yaş cinneti' (the terrible twos) olarak tanımlıyoruz. 2 yaşla birlikte çocuklar sadece yürümekle, konuşmakla yetinmez; sinirlenir, ağlar ve öfke nöbetlerine kapılırlar. Kısa bir süre öncesine kadar neşeli, söz dinleyen ve kolay yönetilebilen çocuğunuz, birdenbire ters ve huysuz olabilir. Ebeveynleriyle sürekli çatışma halinde olan çocuk, onların istediğinin tam tersini yapar.
Çocuklar 2 yaş döneminde neden bu kadar öfkeli oluyor?
Çocuğun gelişimindeki bu evrede, çocuğun anne ve babaya karşı meydan okumaya ya da asi davranışlar içinde bulunmaya çalışmadığını unutmamak gerekir. Çocuk, ihtiyaçlarını ifade edebilecek kadar konuşma becerisine sahip olmadığından, özgürlüğünü öfkelenerek ifade etmeye çalışır. Olaylar kendi istedikleri gibi olmadığı zaman vurmaya, ısırmaya ve huysuzlanmaya başlarlar.
Bu dönemde çocuklar neden en çok 'hayır' derler?
Çocuklar, 'hayır' kelimesinin gücünü erken öğrenirler. Kendilerini savunmak ve özgür olduklarını kanıtlamak için sık sık 'hayır' kelimesini kullanırlar. Bu durum bezdirici de olsa, çocuk, özgüvenini ve özgürlüğünü 'hayır' cevabı vererek test etmeye çalışır.
Bazen kalabalık yerlerde çocukların öfke krizine girdiğini görürüz. Bu durum 2 yaş cinnetinden mi olur?
Özellikle iki yaşındaki çocuklar; genellikle halka açık ortamlarda, örneğin bir alışveriş merkezinde (ebeveynlerin savunmasız ve 'hayır' diyemeyecekleri ortamlarda) öfke krizine girebilirler. Kendilerini yerden yere atabilir, çığlıklar atarak ağlayabilirler. Kendilerine ya da başkalarına zarar (ısırma ve çimdikleme gibi…) verebilirler.
SABREDEN DERVİŞ OLUN
Böyle durumlarda anne ve babalar nasıl davranmalı?
Bu noktada; ebeveynlerin kendilerini nelerin beklediğini bilmeleri son derece önemlidir. Sebepleri bilindikten ve gerekli önlemler alındıktan sonra 'iki yaş dönemi'ni atlatmak aslında hiç de zor değil. Her şeyden önce ebeveynler, bu olumsuz tutum ve hırçınlıkların geçici bir durum olduğunu bilerek sabırlı davranmalıdır. Çocuğu katı bir düzene zorlamadan, soğukkanlı bir biçimde çocukla gereksiz çekişmelere girmeden ilgisini başka alternatiflere yönlendirmelidir.
KISKANÇLIKLARI GAYET NORMAL!
2 yaşındaki çocuğun doğacak kardeşini kıskanması normal mi?
İki çocuk arasındaki yaş farkı birbirine çok yakın olacağı için ihtiyaçları da birbirine benzerlik gösterir. Çocuğun böyle bir durumda kıskançlık krizlerine girmesi son derece normaldir.
KARAR ALSIN AMA SINIRLARI DA OLSUN
DÜZENLİ UYUTUN: Uyku saatlerini düzene sokmalı ve uyumasını sağlamalısınız.
ZORLAMAYIN: Yemek istemediğinde zorlamamalı ve acıkmasını beklemelisiniz.
SEÇENEK SUNUN: Çocuğunuza sınırlı seçenekler sunmalısınız; 'Oyun mu oynamak istersin, televizyon mu seyretmek istersin?' gibi… Bu seçenekler, çocuğunuzun özgürce kararlar almasını ve gücü kendisinde hissetmesini sağlar.
SINIR KOYUN: Çocuğunuz, sonucunda neye ulaşacağını görmek için sınırları zorlamaya çalışacaktır. Bu yüzden bazı konularda sınır koymayı bilmelisiniz.
BOYUN EĞMEYİN: Öfke nöbetlerine boyun eğmemelisiniz.
OYUN OYNATIN: Çocuğunuza güvenle oyun oynayabileceği bir ortam sağlamalısınız ki; onu korkuya itip öfke yaratacak davranışlardan uzak tutmalısınız.
MÜZİK DİNLETİN: Çocuğunuzu kendisini oyalayabileceği başka alternatiflere yönlendirin; müzik dinletmek gibi...
KARARLAR ALSIN: Çocuğunuzun kendi başına kararlar almasına izin verin. Bu sayede küçük tartışmaları kazanır ve kendisine güveni artar.
SİZİ PARMAĞINDA OYNATMASIN!
2 yaşındaki çocuğun karşısına geçip onunla büyük insan gibi konuşmak işe yarar mı? Çocuklar bu yaş diliminden itibaren kendi kanatlarıyla uçmaya başlar ve etraflarını keşfederler. Bu dönemin, çocuk gelişiminin önemli bir evresi olduğunu sakın unutmayın! Çocuklar fiziksel, duygusal ve zihinsel olarak sürekli gelişirler. Emeklemeyi, yürümeyi, konuşmayı ve kendi kendilerine bir yerlere gitmeyi öğrenirler. Bu yaşlarda genellikle 30 kelimelik bir kelime hazinesine sahiptirler ve sizin onlara söylemek istediğinizi gayet iyi anlarlar! Yani rahatlıkla karşınıza alıp konuşabilirsiniz.
GEREKİRSE KORKUTUN!
Çocukların tuzağına düşmemek için ne yapmak gerekir? Çocukların öfke nöbetlerine girdiği 2 yaş dönemini atlatmada en büyük görev ebeveynlere düşüyor. Ebeveynler; çocuğu korkutmamalı ve gerekirse ceza uygulamalı. Çocuğun kişiliğini oluşturmasına izin verirken, parmakta oynatılan anne ve baba da olmamak gerekir. Yani dengeyi iyi kurup, miniklerin tuzağına düşmemekte fayda var.
AĞLAMAYI SİLAH OLARAK KULLANMASIN
Çocuklarda gaz sancıları nedeniyle görülen ağlama nöbetleri alışkanlık yaratabilir mi?
Evet, kesinlikle yaratabilir. Kolik bebekler, gaz sancıları tuttuğunda ağlama krizlerine girerler. Bir dönem sonra gaz sancıları bitse bile 'ağlama' onlarda bir alışkanlık haline dönüşebilir ve en küçük bir sorunda yine ağlamaya başlayabilirler. Yani bebeklikte kolik nedeniyle başlayan ağlamalar sonrasında da yine devam edebiliyor. Çünkü bu, onların hem kendilerini ifade ediş biçimi haline dönüşebiliyor, hem de ağlamayı dediklerini yaptırabilmek için silah olarak kullanıyorlar.
KOLİĞİN DE ETKİSİ VAR!
Anne ve babanın, gaz nedeniyle ağlayan bebeğini hemen kucaklarına alması doğru bir davranış mı?
Evet, doğru... Kucağa alma ileride bir alışkanlığa dönüşebilir ama sonuçta kolik bebeğin sakinleşmesi için de kucağa alınması gerekir. Çünkü bu dönemde sevgi alması önemlidir.
Sürekli ağlayan çocukların psikoloğa gitmeleri gerekir mi?
Eğer kolik dönem bittiği halde ağlama nöbetleri engellenemiyorsa, iki yaşından sonra çocuk psikoloğa götürülebilir. Hem çocuğun ağlama nöbetlerinin nedeni ve çözüm yolları araştırılır, hem de anne ve baba da pskilojik destek alarak nasıl davranmalara gerektiği konusunda daha sağlıklı bir yol izleme imkanı bulur.
Çocuklar 2 yaşında hırçın bir döneme giriyor. Bunun altında gaz sancılarında edindikleri ağlama alışkanlığının da etkisi var mı?
Çocuklar, farklı dönemlerde farklı davranışlar sergileyebilirler. Çocukların hırçınlaştığı 2 yaş sürecindeki ağlama krizlerinin birçok farklı nedeni olsa da, kolik olduğu dönemde edindiği ağlama alışkanlığının etkisi de olabilir.
UYKUSU DA MİDESİ DE BOZULUR!
2 yaşındaki çocuğun kardeş kıskançılığı hangi boyutlarda olursa psikoloğa başvurmak gerekir?
Bebeklik dönemine dönüş yapmaya kalkışmak. (altını ıslatma, bebek gibi konuşma, parmak emme...)
Kardeşe fiziksel zarar vermeye çalışmak.
İlginin tamamını kendilerine çekmek için anne ve babanın sevmediği işleri yapmak.
Gün içinde ve geceleri aşırı sinirli, huzursuz görünebilirler ve sakinleşmekte zorlanırlar. Çevredeki insanlara vurarak, öfkelerini boşaltmaya çalışabilirler. Ağlama nöbetleri geçirirler.
Uyku düzenleri bozulur. Belli bir rahatsızlıkları olmadığı halde karınları ağrır, mideleri bulanır.
