İdrar kaçırma, insanların yaşam kalitesini azaltan ve sosyal sıkıntılara yol açan bir durum. Özel Gaziosmanpaşa Hastanesi Üroloji Uzmanı Doç. Dr. Adem Fazlıoğlu, kadınlarda idrar kaçırma sorununu anlattı...
Doğum şeklinin idrar kaçırma sorunu oluşmasında bir etkisi var mı?
Çalışmalar; normal doğum ve sezaryenle yapılan doğum arasında; idrar kaçırma sorunu gelişmesi açısından anlamlı bir fark olmadığını göstermiştir. Fakat özellikle normal doğumda gelişebilecek (iri bebek, bebeğin ters gelmesi gibi) zorluklardan sonra, pelvik taban kaslarının zedelendiği ve idrar kaçırmanın daha çok görüldüğü biliniyor.
FAZLA ÇOCUK NEDEN OLABİLİR
Çocuk sayısının idrar kaçırmada bir etkisi var mı peki?
Çocuk sayısının fazla olması veya yaşlılık gibi durumlarda idrar torbasını destekleyen pelvik taban kaslarının yıpranma olasılığı artacağı için; idrar torbası sarkması veya idrar kaçırma şikayeti gelişme riski de doğal olarak daha fazla olacaktır.
İdrar kaçırma sadece doğum yapan kadınlarda mı görülür?
Hayır. İdrar kaçırma; hiç doğum yapmamış, kronik kabızlık ve aşırı kilo gibi nedenlerle pelvik taban kaslarını zorlayan kadınlarda da görülebilir. Ayrıca şeker hastalığı, kronik hastalıklar, sinir sistemi hastalıkları da yine idrar kaçırmaya yol açabilir.
TİPİ ÇOK İYİ BELİRLENMELİ
İdrar kaçırma tanısında hangi yöntemler kullanılıyor?
İdrar kaçırma şikayeti olan bir kadında ilk yapılması gereken; idrar kaçırma tipini anlamaya çalışmaktır. Öksürme, aksırma veya koltuktan kalkma sırasında kaçırma gibi durumlar stres tipi; tuvalete yetişememe, sık tuvalete çıkma gibi durumlar ise 'urge' tipini düşündürür. Muayene ve üriner sistem ultrasonu sonrası tam olarak ayrım yapılamayan hastalara daha ayrıntılı testler uygulamak gerekir. Daha ayrıntılı testler içinde ürodinami testi, Marchal Marchetti testi gibi testler yer alır. Ürodinami testinde idrar torbasına yerleştirilen ince bir sonda ile idrar torbası basıncı, EMG ile idrar torbası sinirleri ve rektal balon ile karın içi basıncı ölçülerek çok ayrıntılı bir bilgi elde edilir. Marchal Marchetti testi ile olası bir cerrahi girişimin başarı şansı değerlendirilir.
İdrar kaçırma tedavileri neler, her hastaya ameliyat gerekli mi?
İdrar kaçırma tedavileri; cerrahi olmayan tedaviler ve cerrahi tedaviler olmak üzere ikiye ayrılır. Doğru tedaviyi seçmek için öncelikle idrar kaçmasına yol açan hastalığı doğru tespit etmek gerekir. Çok basit bir idrar yolu enfeksiyonunun ilaçla tedavisi, idrar kaçmasını tedavi edebilir. Her hastaya ameliyat gibi bir uygulamanın idrar kaçırma tedavisinde yeri yoktur.
AMELİYATSIZ DA TEDAVİ EDİLEBİLİR
Cerrahi dışı tedavi yöntemleri:
1- Pelvik taban kaslarının güçlendirilmesi amacıyla uygulanan Kegel egzersizleri: Bu egzersizler mesane ve idrar kanalı arasındaki kanala destek olan kasları güçlendirerek idrar kaçırmayı tamamen düzeltebilir.
2- Ağızdan alınan ilaçlar: Antikolinerjik denilen bu ilaçlar; özellikle urge tip idrar kaçırması olanlara uygulanır. Bu ilaçlar idrar torbasının aşırı uyarılmasını azaltarak sık idrara çıkmayı ve idrar kaçırmayı düzeltir.
3- Biofeedback ve Fonksiyonel elektriksel uyarılma: Problar yoluyla pelvik sinirler ve kaslar uyarılarak kas kuvveti artışı sağlanır ve idrar kaçırma, ameliyatsız olarak önlenebilir.
4- Östrojen krem uygulaması: Özellikle menopoz dönemindeki kadınlara, vagen yoluyla mesane altına uygulanan bu hormon; o bölgedeki kan akımını arttırır ve idrar tutan kas dokusunu geliştirir.
5- Temiz aralıklı katetrizasyon yöntemi: Özellikle taşma tipi idrar kaçıran hastalarda kullanılır. Temiz ve ince bir sonda ile hasta kendi idrarını boşaltır.
Cerrahi yöntemler: İdrar kaçırmada kullanılan çok sayıda ameliyat tipi vardır. Bu ameliyatların seçimi; hastanın yaşı, kilosu, birlikte sarkma olup olmaması, kaçırmanın tipine göre yapılır. En sık yapılan ve uygulaması kolay, hastanede kalış süresi az olan yöntemler; mesane ve idrar borusu altına konan destek bant operasyonlarıdır. Bunun dışında mesaneyi ve idrar borusunu destekleyen açık ameliyatlar da yapılabilmektedir. Bunlar, tümü yarım saat içerisinde biten ve kişiyi eski sağlığına kavuşturan operasyonlardır.
HEM ÇOK BASİT HEM DE ÇOK CİDDİ NEDENLERİ OLABİLİR
En sık görülen neden; sistit denilen idrar torbası enfeksiyonudur. Bu durumda idrar torbası sinirleri aşırı uyarılır ve sıklıkla tuvalete yetişememe tarzında idrar kaçırma meydana gelebilir. Basit ve tedavi edilmesi kolay olan bu hastalık dışında idrar kaçırmaya neden olan durumlar şunlardır:
Gebelik
Zor doğum
Yaşlılık, idrar torbasını destekleyen pelvik taban kaslarının zayıflaması ve hasar görmesine sebep olabilir ve stres tipi idrar kaçırmaya yol açabilir.
İdrar yolu taşları, idrar yolu tümörleri gibi idrar yolunu etkileyen hastalıkların ilk işareti idrar kaçırma olabilir.
Sinir sistemi hasalıkları
Alzheimer
Parkinson hastalığı, beyinde gelişen ve idrar yolunu etkileyen tümörlerde yine idrar kaçırma ile başlayabilirler.
Bel fıtığı operasyonları sonrası veya omuriliği etkileyen bazı hastalıklarda yine idrar kaçırma şikayeti olabilir.
Şeker hastalığı gibi sistemik hastalıklarda idrar kaçırma sebebi olabilir.
BİR ÜROLOĞA BAŞVURUN
İdrarını tutamayan bir kadın nasıl bir yol izlemeli?
İdrar kaçırma şikayetine ülkemiz kadınlarında çok sık karşılaşılıyor. Buna rağmen bu şikayet için doktora başvuran kadın sayısı oldukça az. Bunun sebebi de utanma, çekingenlik ve geçici petler kullanılarak bu durumun ört pas edilmesi. Bu da genel kadın hijyeninin bozulması ve sosyal kalitenin azalması ile sonuçlanıyor. İdrar kaçırma şikayeti olan bir kadın; bu konuda eğitim almış bir ürologa başvurmalıdır. Doktorun yapacağı muayene ve testler sonucunda bu duruma yol açan hastalığını teşhis ettirmeli ve bunun tedavisini doktor kontrolü altında yaptırmalıdır. Hayatını olumsuz etkileyen bu durumun düzeleceğini ve daha mutlu bir hayat süreceğini bilmelidir.
