İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve Türk Nöroloji Derneği Epilepsi Çalışma Grubu Başkanı Prof. Dr. Candan Gürses, epilepsi hastalığının en yeni tedavi yöntemleri hakkında bilgiler verdi...
Epilepsi hastalığının tedavisinde son yıllarda geliştirilen yöntemler var mı? Bunlar nelerdir?
Son yıllarda yeni eklenen birçok ilaç, hastalar için ümit oluyor. Ayrıca henüz deneme aşamasında olan ve beynin derin kısımlarına yerleştirilen bir çeşit uyarıcı (derin beyin stimulasyonu) bulunuyor. Çeşitli sinirlerin uyarılması ile çalışan piller, hastanın vücuduna takılıyor. Bir başka yeni sistem ise, günde üç-dört saat kulağa takılarak sinirleri uyaran bir tedavi yöntemidir. Bu yöntemde ameliyat olmadan kulağa kulaklığa benzer bir alet takılması yeterli olmaktadır.
AMELİYAT ÇÖZÜM OLABİLİR
İlaçla yapılan tedaviye cevap vermeyen epilepsi hastalarına hangi tedavi yöntemleri uygulanıyor?
Epilepsi hastalığının tedavisinde ilk basamak ve temel yöntem, ilaç tedavisidir. İlaca yanıt vermeyen epilepsi hastalarının bir kısmı, ameliyat ile tedavi edilebilir. Bu yöntemde başarı oranı yüzde 50-80 arasında değişir. Nöbetleri durmayan ya da ameliyat şansı olmayan hastalara uygulanan diğer bir yöntem ise halk arasında pil diye bilinen vagal sinir stimulasyonudur. Bu uygulamada, boyundaki önemli bir sinirin etrafına iletici bir tel sarılır, pil ise göğüs duvarında cilt altına yerleştirilir. Bu yöntemle hastaların yarısında nöbetlerin sayısı yarı yarıya azalır. Az sayıda hastada ise nöbetler tamamen durur.
Hangi aşamalarda epilepsi ameliyatı yapılır?
Tıbbi tedaviye, yani ilaçlara yanıt vermeyen epilepsilerde ameliyat düşünülür. Ameliyat olacak hastanın en az iki iyi bilinen epilepsi ilacını kullanması ve yeni ilaçlardan da en az birini denemiş olması gerekir.
Epilepsinin hiçbir şekilde tedavi edilemeyeceği doğru mu?
Epilepsi hastalarının yüzde 65-70'i ilaç ile tedavi edilir. Hastaların yüzde 10-20'si ameliyat ve/veya diğer tedavi seçenekleri (pil, diyet) ile şifa bulur. Böylece hastaların yüzde 85-90'ında nöbetler durur ya da büyük oranda azalır. Ancak hastaların yüzde 10-15'inin nöbetlerini kontrol altına almakta zorlanıyoruz. Teknolojinin gelişmesi, yeni cihazlar veya ilaçlarla bu oranın daha da azalacağını umut ediyoruz.
Nöbetlerin kontrol altına alınması konusunda 'olmazsa olmaz' tedaviler nelerdir?
Nöbetlerin kontrol altına alınmasında sadece ilaç tedavisini düşünmek doğru olmaz. Dünyanın en iyi ilacını kullanan hasta; eğer yaşam koşullarına dikkat etmiyorsa, nöbetlerin durmasını bekleyemez. Yeterli uyku uyumuyorsa, öğün atlıyor veya diyet yapmak için aç kalıyorsa veya oruç tutuyorsa (uzun süreli açlık); nöbetlerini sona erdiremeyiz.
HASTANIN BAYILMASI KAMERAYA ALINMALI
Epilepsiyle karıştırılan hastalıklar nelerdir? Ayrım nasıl yapılabilir?
Her bayılma epilepsi değildir. Kalpte ritm bozukluğu, tansiyon düşüklüğü, kan şekerinin düşmesi, uzun süre ayakta kalmak, sıcak ortamlarda bulunmak ve boynu sıkı kapalı giyecekler giymek; bazı kişilerde bayılmaya neden olur. Ayrıca sinirsel veya psikolojik dediğimiz bayılmalar vardır. Kişi kendini stres içinde hissettiği an bu bayılmalar oluşur. Örneğin bir yakının kaybı, aile içi tartışma veya istenmeyen bir durumun oluşması ile ortaya çıkar. Bu bayılmaları, epilepsiden ayırt etmek gerekir. Sadece hastadan dinlediklerimizle bayılmalara tanı koymamız mümkün değil. Bu nedenle hastaların yakınlarından bayılma olduğu sırada cep telefonu kamerası ile kaydının yapılmasını istiyoruz. Nöbetin kamera kaydı ve yakınlarının anlatacakları; tanı konmasında daha çok yardımcı olur.
MODERN HAYAT AVANTAJ SAĞLIYOR
Modern hayatın, hızın ve teknolojinin epilepsi hastalığı üzerindeki etkileri ve sonuçları nasıldır?
Modern hayatın epilepsi hastalığı üzerine olumlu etkileri vardır. Yeni gelişen tedavilerle yeni umutlar belirmiştir. 80'li yıllarda kullanılan ve bir elin parmaklarını geçmeyen ilaçlar varken, şu an çok sayıda ilaç kullanmaktayız. Ayrıca dünyada çıkan her ilacı, Türkiye'de henüz ruhsatı olmasa bile getirtip hastalarımızda kullanabiliyoruz. Ayrıca ameliyatı bir tedavi seçeneği olarak sunabiliyoruz. Gelişen teknoloji sayesinde hastanın konuşma merkezini, kol-bacağın hareketinden sorumlu merkezi saptayıp ameliyat sırasında zarar görmesini önleyebiliyoruz.
