Ağız kokusu olan insan, sadece kişisel değil büyük bir sosyal hastadır. Dünyanın en gelişmiş ekonomileri veya en medeni yerlerinde; insanın olduğu her yerde ağız kokusu denen bir sorun karşımıza çıkar. Bu kaçınılmaz bir gerçek olmakla beraber, aynı zamanda bir hastalıktır da. İnsan adeta hastalığını yanında taşır. Kokunun önlenmesi için, neden oluştuğunu ve ne yapmak gerektiğini bilmek gerekir. Ağzı kokan insan, tıpkı diğer sağlık sorunu yaşayan kişiler gibi, hastadır. Hem de sadece bireysel değil; içinde yaşadığı sosyal hayatını elleriyle yıkacak boyutlarda psikolojik bozukluklar da yaşayabilir.
SABAHLARI BİR BARDAK SU İÇİN
Fizyolojik ağız kokusu doğal bir durumdur. Özellikle sabahları oluşan ağız kokusu bu sınıfta değerlendirilebilir. Geceleri tükürük salgısının azalmasına bağlı olarak bakteri sayısında meydana gelen artış ve bu bakterilerin oluşturduğu sülfür içerikli gazlar bu duruma neden olur. Fizyolojik ağız kokusu tedavi gerektirmez; sabahları uyanır uyanmaz ağzın çalkalanması, bir bardak su içilmesi ya da diş fırçalamak kokudan kurtulmak için yeterli olacaktır. Uyunan odayı nemli tutmak da rahat nefes almayı sağlayarak ağızdan solumayı engelleyecek, ağzın kurumasını azaltacaktır.
NANE, MAYDANOZ KOKU GİDERİCİDİR
Çok fazla tüketilen et, süt gibi proteinden zengin besinler, sarımsak, soğan, turp gibi kokulu yiyecekler; içeriğindeki yoğun sülfür nedeniyle kokuya sebep olabilir. Çok fazla kahve ve alkol tüketilmesi ile sigara da ağız kokusunun sebepleri arasındadır. Diş fırçalama ve diş ipi kullanımı, dili fırçalama, ağız gargarası kullanımı ya da yemekten sonra maydanoz, nane gibi koku gideren besinlerin tüketimi kokunun çabuk geçmesine yardımcı olacaktır. Ağız kokusu; sadece, diş fırçalama, ağız çalkalama gibi alışılmış ağız temizleme metotları ile düzelmez. Kokunun kaynağına inilerek tedavi yapılmalıdır. Bu tip kokuların oluşmasında rol alan çok çeşitli nedenler sayılmasına karşın, yüzde 85-90 oranında ağız ortamından kaynaklandığı bilinmektedir. Yemekten sonra, sadece diş fırçalamak, gerekli ama yetersizdir. Yemekten sonra uygun şekilde fırçalanmaz ya da diş ipi kullanılmazsa yiyecekler dişlerin yüzeyine, aralarına ya da derin diş eti ceplerine yerleşir, zamanla kokuşur ve bakteri üretir. Bu bakterilerin ürettikleri kokulu gazlar ağız kokusuna yol açar. Uygun ağız temizliğiyle bu durum çözülebilir.
DİŞTEKİ PrOBLEMLERE DİKKAT
Dişlerdeki çürükler, apseler, diş eti iltihabı, temizlenmesi güç diş eti cepleri; yaygın ağız kokusu nedenleridir. Kemik kaybına bağlı olarak dişler arasında temizlenmesi güç aralıklar oluşur ve çok kötü kokuya neden olabilir. Yarım sürmüş gömülü 20 yaş dişinin etrafında yiyecek birikimine neden olan diş eti cepleri ve altı kolay temizlenemeyen köprüler, yıllardır yenilenmemiş, diş eti ile uyumu bozulmuş kaplamalar da besin birikimi ve çürük nedeniyle koku kaynakları arasındadır. Uyumsuz, temizlenmeyen ya da yiyecek birikimine sahip pürüzlü yüzeyleri olan takıp çıkarmalı protezler de yiyecek artıkları nedeniyle koku yapar. Böyle durumlarda çürükler temizlenmeli, diş eti tedavisi yapılmalı, problemli 20 yaş dişleri çekilmelidir.
EKSİK DİŞ KOKU YAPAR
Sadece diş fırçası değil, ara yüz fırçasını kullanma konusunda isteksiz çok sayıda insan vardır. Temizlenmesi zor alanlarda temizleme işlemi için özel üretilmiş 'ara yüz fırçaları' tercih edilmelidir. Köprü temizliğinde yine ara yüz fırçaları ve köprüler için üretilmiş diş ipleri kullanılmalı, eski köprüler en kısa sürede yenilenmelidir. Dişler yemeği çiğneme esnasında yanak ve dil tarafından doğal olarak temizlenir. Diş eksikliğinin olduğu durumlarda dişin olmadığı tarafta çiğneme de olmayacağı için karşıt ve yan dişlerde daha yoğun yemek birikimi görülmektedir.
DiL YÜZÜNDEN AĞIZ KOKAR MI?
Ağız bakımı esnasında dil yüzeyini temizlemeyi unutmamak gerekir. Bunun için diş fırçanızı ya da dil için üretilen özel kazıyıcıları kullanmanız yeterli olacaktır. Diş ipi ve fırçalama sonrası ağız suları kullanımı da bakterilerin temizlenmesinde etkili olacaktır. Düzenli kullandığınız ağız suyunun ilaç özelliği taşımamasına ve dişleri boyayabilecek kadar koyu olmamasına dikkat edin. Bir dahaki pazara kadar gülücükler yüzünüzden eksik olmasın.
AĞIZ KOKUSUYLA BOL SU İÇEREK SAVAŞIN
D
iş eti bakımını ihmal etmeyin Öncelikle nedeni araştırıp onu oradan kaldırmak şarttır. Dişlerle ilgili sorunlarınız ortadan kalktıktan sonra düzenli diş bakımlarınızı sürdürmelisiniz. Diş fırçalama, diş ipi ve ara yüz fırçası kullanımını aksatmamalısınız. Destek olarak ağız gargarası kullanabilirsiniz. Altı ayda bir diş hekim kontrollerini ve diş taşı temizliğini ihmal etmeyin.
Elinizden suyu bırakmayın Özellikle ilerleyen yaşlarda çok su içmek dilinizin kurumasını da önleyerek ağız kokusu ile mücadelede önemli bir silah olarak kullanılabilir. Su, ağız içindeki bakterilerin minimumda tutulması için yardımcıdır. Ayrıca tükürük salgısının artmasına yardımcı olur.
Şeker tüketimini en aza indirin Un, şeker, nişasta ve glikoz ile tatlandırılmış tüm hazır gıdalar bakteriler için mükemmel kaynaklardır. Bu tür bakteriler şekerle beslenerek hızla çoğalırlar. Diş çürükleri ve diş eti hastalıklarına davetiye çıkaran bu bakteriler ağız ve vücut sağlığını hızla bozar. Bu tür yiyecekleri olabildiğince az tüketmelisiniz. Yediğiniz lokmaları oldukça uzun çiğnemelisiniz; bu sayede yiyecekler tükürük ile karışarak ağızda kalmaz. Daha çok çiğnemek, tükürüğü artırır ve daha çok bakteri ağız içerinden koparak mideye gider.
MİDE KANSERİ KOKU SEBEBİ
Özelikle ülser ve mide kanseri, mide hareketlerini bozarak yiyeceklerin uygun şekilde sindirilmesine engel olabilir. Sindirilemeyen yiyecekler midede kalarak kokuşur ve burada meydana gelen koku ağza kadar ulaşabilir. Yine bağırsakta meydana gelen bir ülserasyon, hatta kanser nedeniyle bağırsaklarda oluşabilen daralma ya da tıkanıklık, yiyecek posalarının bağırsakta kalmasına ve gaz oluşturmasına neden olur. Bu gaz doğal yollarla dışarıya çıkamadığı için ağız yoluyla dışarı çıkmaya çalışır. Bu durumlarda ağızda dışkı benzeri ağır kokular olur! Uzun süren hazımsızlık ve anormal ağız kokusu şikayeti olan kişiler mutlaka bir gastroenterologa görünmelidir. Çok nadir olmakla beraber bazı insanlarda sindirim borusu girişinde cep oluşmuştur. Bu bölgeye gelen yiyecekler buradan çıkamaz ve zamanla kokuşarak ağzı kokusuna neden olur.
ENFEKSİYONLARDA KOKU BURUNDAN GELİR
Sinüzit ve burun kaynaklı iltihaplar da geniz akıntısına yol açarak ağız kokusu yapabilir. Burunda polip ya da benzeri patolojiler oluştuğunda da burundan hava girişini engelleyerek burun mukozasının kurumasına yol açar. Bu da kötü kokunun oluşmasına neden olur. Bu durumda kötü koku ağızdan ziyade burundan gelmektedir. Çocuklarda burundan gelen kokularda burna yabancı madde kaçıp kaçmadığı araştırılmalıdır. Buruna yabancı madde kaçması sonucu oluşan koku, hafif peynirimsi kokması ile ayrılabilmektedir. Bademcik iltihaplanmaları devamlı ağız kokusu oluşmasına neden değildir. Ancak enfeksiyon sırasında geçici bir ağız kokusu söz konusudur. Bunların dışında bronşial ve akciğer enfeksiyonları, akciğer apsesi ve KOAH; hastalarda ağız kokusu yapar.
İLKER ERDOĞAN
