Brezilya'da binlerce kişiyi esir alan ve 20'den fazla ülkeye yayılan Zika virüsü, dünyanın gündemine bir anda alevlenen bu küresel sağlık tehdidini de ekledi.
Sivrisinek sokması ile bulaşan bu virüs, gebelik için tehlike oluşturarak henüz doğmamış bebeklerin beyinlerinde küçülme ve hasara, hatta ölüme neden oluyor.
Türkiye için henüz alarm verilmedi. Ancak seyahat uyarılarının artması ve Sağlık Bakanlığı'nın açıklamasının ardından, virüs üzerine tartışmalar başladı.
Zika virüsü nedir? Nasıl yayılır?
Yeni doğan bebeklerde görülen Mikrosefali (küçük kafa) olarak da tanımlanan bu hastalık, "Aedes aegypti" cinsi sivrisineklerin hamile kadınlara bulaştırdığı Zika virüsü ile yayılıyor.
Mikrosefali ile doğan bebeklerin kafaları normalden 31.5-32 santimetre daha küçük.
The New York Times'ın haberine göre, ilk olarak Uganda'da 1947'de Zika Ormanları'nda ortaya çıkan virüsün Afrika ve Asya'da da görüldüğü biliniyor. Ancak, geniş coğrafyalara yayılması, Batı yarıkürede Mayıs ayında yayılarak, Brezilya'da virüsün "patlamasıyla" gerçekleşti.
Bebeklerin yaşam süresini kısaltan virüs, beyin fonksiyonlarında da bozukluklara ve beynin yetersiz gelişime neden oluyor. Bebek ölümlerine de sebep olan virüsün, salgın kaynaklı ölüm oranlarını arttırmasından endişe ediliyor. CNN'e göre, Brezilya'da şu ana kadar 51 bebek virüs nedeniyle öldü.
Peki virüsün belirtileri neler?
Sağlık Bakanlığı'nın açıklamasına göre, Zika virüsü "ateş, baş ağrısı, gözlerde kızarma, kusma, döküntü, kas ve eklem ağrısı" gibi belirtiler gösteriyor.
ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri (CDC), Zika'ya ilişkin açıklamasında virüsün bulaştığı kişilerde semptomların yaklaşık bir hafta içinde ortaya çıktığını ve kanda birkaç gün duran virüsün bazı kişilerde daha da uzun kaldığını ifade etti.
Tedavisi var mı? Nasıl önlenebilir?
Hastalık için özgün bir tedavi ya da önleyici aşılar, henüz geliştirilemedi. BBC muhabiri James Cook'un haberine göre, Zika virüsünü araştıran ABD'li bilim insanları, "virüse karşı aşının ancak 10 yıl sonra çıkabileceğini söyledi". Brezilya'lı yetkililer ise, beş yıl içinde aşının geliştirilebileceği görüşünde.
Türkiye Sağlık Bakanlığı'nın açıklamasında ise tedavi için dinlenme, sıvı alımının arttırılması, ateş düşürücü ve ağrı kesiciler kullanılması önerildi ve "Tüm virüs enfeksiyonlarında olduğu gibi antibiyotiklerin virüse herhangi bir etkisi yoktur" denildi.
Yetkililer tarafından, virüsle mücadelenin tek yolunun, sivrisineklerin ürediği durgun suları ilaçlamak ve kurutmaktan geçtiği vurgusu yapıldı.
Bakanlık, korunma için sivrisinek kovucular kullanmak ve uzun kollu kıyafetler giymek, sineklerden arındırılmış mekanları seçmek gibi önerilerde bulundu.
Nerede ortaya çıktı, hangi ülkelere sıçradı?
BBC'nin haberine göre, Brezilya'da Eylül ayından beri kafaları anormal küçüklükte doğan bebek sayısı, "dört bine yaklaştı". Oysa bu sayı tüm dünyada "2014'de 150'den azdı".
Dünya Sağlık Örgütü de, hastalığın Şili hariç tüm Güney Amerika ülkelerine yayıldığını açıkladı.
Geçtiğimiz günlerde Güney ve Orta Amerika'yı ziyaret eden Danimarkalı bir turistte Zika virüsüne rastlandı. Danimarka'da ortaya çıkan virüs, Avrupa ülkelerini de alarma geçirdi.
Bu arada, BBC'nin haberinde Stockholm'daki Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi'nden bir bilim insanının, Almanya ve İngiltere'de de Zika virüsü vakalarına rastlandığı ifadesine yer verildi.
İsveç'te de gebelik için yaş sınırını geçmiş bir kadının, yolculuğu sırasında virüsü kaptığı açıklanmıştı.
Hastalık şu ana kadar 21 ülkede kendisini gösterdi. Latin Amerika ve Karayipler'de birçok ülkede de etkili olan virüs, örneğin Kolombiya'da 13 bin 500 kişide görüldü.
Türkiye için risk var mı?
Türkiye için henüz kesin bir risk görülmediği ifade ediliyor. Bunun yanında, virüsün görüldüğü ülkelere seyahat edilmemesi uyarıları yapılıyor.
Türkiye Sağlık Bakanlığı da, 25 Ocak'ta yaptığı basın açıklamasında, Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, Tropikal Afrika, Güneydoğu Asya, Pasifik Adaları, Orta ve Güney Amerika'da hastalığın yayıldığını bildirdi. Bu bağlamda Bakanlık, özellikle gebe kadınlara bu bölgelere seyahat etmemesi çağrısında bulundu.
Dünya nasıl tepki veriyor?
Brezilya, "rekor sürede" bir Zika aşısı geliştirilmesi için fon ayırdı ve bakanlık, aynı sivrisineğin bulaştırdığı "Dang Humması" ve "Chikungunya" virüslerini de hızlı bir şekilde teşhis edebilmek için araştırmaları hızlandırdı.
ABD Başkanı Barack Obama, salgın tehdidi karşısında acil eyleme geçilmesi uyarısında bulundu ve olası tedavi ve önlemlere yönelik araştırmaların genişletilmesi için çağrı yaptı.
Ayrıca ABD'li yetkililer, hamile kadınların Brezilya, El Salvador, Fransız Guyanası, Guatemalai Kolombiya gibi 10'dan fazla ülkeye seyahat etmekten kaçınması için uyarı yayınladı.
El Salvador Sağlık Politikası Bakan Yardımcısı Eduardo Espinoza da, kadınlara iki sene çocuk yapmaktan kaçınmaları ve aile planlamasına eğilmeleri çağrısında bulundu.
Bu arada uluslararası havayolu şirketleri, Güney Amerika ülkelerine seyahat etmekten vazgeçen müşterilerin biletlerini ücretsiz olarak iptal edebileceklerini duyurdu.
