Her bin çocuktan sekizi doğumsal kalp hastalığı ile dünyaya geliyor. Bu oran, her yıl yaklaşık 1.5 milyon bebeğin doğduğu Türkiye'de, 12 bin bebeğin kalp hastalığı ile hayata gözlerini açtığını ortaya koyuyor. Anadolu Sağlık Merkezi Kalp Sağlığı Koordinatörü ve Kalp Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Sertaç Çiçek, doğuştan kalp hastalıklarına (DKH) ilişkin bilgiler verdi... Türkiye'de çocuk kalp hastalıkları ile ilgili genel bir bilgi bankası bulunmuyor. Ancak rakamlar, en sık rastlanan rahatsızlığın 'kalbin delik olması' olarak tarif edilen, kulakçıklar ve karıncıklar arasındaki delik olduğunu ortaya koyuyor. Bebeklerde görülen kalp hastalıklarını; akciğere giden damar darlıkları, akciğere ve vücuda giden damarların tersten çıkması, kalpte delikle beraber akciğere giden damarın dar veya tam tıkalı olması gibi patolojiler takip ediyor.
BELİRTİLER İKİYE AYRILIYOR
Hem anneye, hem de çocuğa ait faktörler hastalık olasılığını yükseltebiliyor. Annede doğumsal kalp hastalığı ve diyabet varsa, hamilelikte bazı gribal enfeksiyonlar geçirmişse ya da hamileliğin ilk aylarında bazı ilaçlar kullanmışsa; bebekte DKH sıklığı artabiliyor. Bu nedenle riskli anne ve bebeklere, (fetüse) hamilelikte ileri tetkikler yapılabiliyor ve daha sıkı bir takip gerekiyor. DKH belirtilerini; morarma ile birlikte olanlar ya da morarma olmadan seyredenler olarak ikiye ayırabiliriz. Kalbin odacıkları arasında delik bulunması, en sık rastlanan sorunlar arasında. Bu hastalıkların görülme sıklığı fazla olsa da bu tablo tedirginlik yaratmamalı. Çünkü DKH'nın neredeyse tamamına yakınının tedavisi mümkün.
18-22'NCİ HAFTALARDA TARAMA
DKH tanısı, anne karnında konabiliyor. Hamilelik dönemi, kadın doğum uzmanları tarafından takip edilen annelerde ikinci düzey ultrasonografik incelemede kalp de taramadan geçiriliyor. Eğer bir şüphe oluşursa, hastalar kalp değerlendirmesi için çocuk kardiyologlarına yönlendiriliyor. Böylece anne karnında ekokardiyografi yapılarak, çocukta DKH olup olmadığı belirleniyor. Bu tarama, erken dönemde (11-14 hafta) yapılabilse de, ideal zaman 18-22'nci haftalar arasındadır.
DELİK KE NDİLİ ĞİNDEN KA PANABİLİR
En sık görülen doğumsal kalp hastalıklarından biri olan kalp odacıklarındaki delik, kimi zaman kendiliğinden kapanabiliyor. Örneğin; kalbin alt odacıkları arasındaki küçük deliklerin yarıya yakını, ilk bir yaş içinde kendiliğinden kapanabilir. Yeni doğan dönemi ve çocukluk döneminde kalpte problem yaratan delikler, kalbe giren ve çıkan damarsal yapıların ters olması, hiç olmaması ya da kapakçık yokluğu durumlarında ise; hastalığın kendiliğinden düzelmesi mümkün değil.
2 YAŞINA GELDİĞİNDE MUAYENE EDİLMELİ
Her bebek, doğar doğmaz bir çocuk doktoru tarafından muayene edilmelidir. Doğumsal kalp hastalığı olmayan bebekler içinse, 2 yaşında kalp kontrolü yapılması idealdir. Bebeklik yaşlarında kalp kontrolü yapılamayan çocuklar, özellikle spor ya da beden eğitimi derslerine başlarken mutlaka kontrolden geçmeli.
YAŞ VE KİLO SINIRI YOK
Çocuklarda ve bebeklerde ameliyat için yaş ve kilo gibi bir sınırlama yoktur. Yenidoğan bebeklere doğduğu saatte, hatta 500-600 gramlık prematüre bebeklere ameliyat yapılabilir. Ameliyat zamanı; bebeğin kilosu ya da yaşına göre değil, hastalığının ağırlık derecesine göre belirlenir. Doğumsal kalp hastalığı ameliyatları için; bu konuda eğitim almış kalp cerrahı, pediatrik kardiyolog, yoğun bakım uzmanı, anestezist ve hemşirelerden oluşan deneyimli bir ekip gerekir.
HER ÇOCUK GİBİ SPOR YAPABİLİRLER
Doğumsal kalp hastalığı olan çocuklarda; aileler, koruma refleksiyle çocukların spor yapmasını engelleyebiliyor. Ancak bu çocuklar da her minik gibi spor yapabilir. Hatta bazıları (sadece küçük ve sorun yaratmayan deliği olanlar), profesyonel sporcu bile olabilir. Sporun tamamen yasaklandığı durumlar, çok nadir olarak görülüyor.
Çocuğun hangi sporları yapabileceğine; kalp hastalığının cinsi ve şiddetine göre bazı incelemeler yapıldıktan sonra, çocuk kardiyologlarının karar vermesi gerekiyor.
Erişkinlerde karşılaşılan koroner arter hastalıklarının önlenebilmesi için her anne-babanın, küçük yaşlardan itibaren çocuklarının beslenmesi ve yaşam tarzına özen göstermesi gerekiyor. Bu nedenle anneler, çocuklarına ne yedirdiklerine çok dikkat etmeli. Aşırı kalorili, yağlı ve doğal olmayan gıdalar; ileri yaşlardaki sağlık problemlerinin erkenden ortaya çıkmasına neden olabiliyor
BU BELİRTİLER KALP HASTALIĞINA İŞARET
Eğer bebekteki kalp hastalığı, kalbin fonksiyonlarında önemli bir sorun yaratmıyorsa aileler durumu fark etmeyebilir. Bebekteki kalp hastalığının, kalbin fonksiyonlarını bozduğu durumlarda ise ebeveynler şu bulguları fark edebilir:
Sık ve zor nefes alma
Emerken çabuk yorulma
Terleme, bayılma, morarma
Karın ve göğsün solunuma aşırı eşlik etmesi
Daha sonraki aylarda ise gelişme geriliği, kilo alamama gibi belirtiler aileleri şüphelendirebiliyor. Her kalp hastalığı için belirtiler farklıdır. Ancak ileri safhalarda; bayılma nöbetleri, yorgunluk, efor kapasitesinde azalma, büyük çocuklarda göğüs ağrısı, çabuk yorulma ve çömelme gibi bulgular görülebilir. Bu belirtilerden herhangi biri fark edildiğinde vakit kaybetmeden doktora başvurulmalı.
