Hamilelik, son derece güzel ve bir o kadar da zorlu bir süreçtir. Her şeyden önce hormonlar değişir ve bu, kadınların vücudunda birtakım etkiler yapar. Bulantı-kusma, baş ağrısı, yorgunluk, uyku hali, bacaklarda şişlik ve varisler gibi. Vücudun kan volümü artmaya başlar, gebelik boyunca kan volümü %50 artar. Damarlar ve eklemler genişler, buna bağlı varislerde belirginleşmeler ve özellikle kalça eklemlerinde ağrı meydana gelebilir. Özetle vücut yeni bir yaşama kucak açar.
Hamilelik hesaplaması, son adet tarihine göre yapılır. Son adet tarihinden sonra yaklaşık 2 hafta içinde yumurtlama olur. Yani yumurta oluşmadan iki hafta öncesi de gebelik sürecine dâhil edilir. Çünkü son adet tarihinden itibaren yumurtanın oluşumuna kadar geçen süre de döllenme sürecinin bir parçasıdır. Bu nedenle gebelikler 40 hafta üzerinden hesaplanır. Bunu bir örnekle açıklayacak olursak; ilk defa 4 hafta önce beraber olmuş hastanın gebelik kesesi hesaplamaları 6 haftalık sonuç verir.
Gebelik tanısı, karından (transabdominal) yapılan ultrasonla görülebilir ancak en iyi değerlendirme alttan (transvajinal) yapılan ultrasonla elde edilebilir.
Transabdominal ultrason; bu yöntemle erken dönemde sadece gebelik kesesi olup olmadığı söylenebilir, hatta hastanın cilt altı kalınlığı fazlaysa kese görülemeyebilir. Kese büyüdükçe bu yaklaşımla kesenin değerlendirilme ihtimali artar. Ancak erken dönemde kese değerlendirmesi için en uygun yöntem denilemez.
Transvajinal ultrason; erken dönemde gebelik kesesinin, kese duvar düzgünlüğünün, kese içeriğinin, yolk sak ve fetüsün, fetüsün kalp atışlarının değerlendirilmesinde altın yöntemdir. Halk arasında alttan ultrason diye bilinir. Düşük riski yüksek olan erken gebeliklerde de transvajinal ultrason yapıldığı için halk arasında düşüğe neden olduğu şeklinde yanlış bir inanış vardır. Oysa ki transvajinal ultrason sırasında ultrason probu vajinadadır, yani rahime kadar ilerlemez. Dolayısıyla bu yöntem düşüğe sebep olmaz.
Gebelik kesesi değerlendirilirken;
Yerleşim yeri: Gebelik kesesi, korpus denilen rahmin gövdesinde yerleşmelidir. Yumurtalıklarda, tüplerde, karın boşluğunda, rahim ağzında da yerleşebilir. Bunlara ektopik gebelik veya dış gebelik denir. Dış gebelik varsa müdahale ile alınmalıdır. Rahim ağzı yerleşimindeyse genellikle kendiliğinden düşer.
Gebelik kesesi duvarı: Kese duvarı düzenli olmalıdır. Eğer düzensizlik varsa bu genellikle düşükle sonlanacaktır. Kese duvarını değerlendirirken etrafında kanama olup olmadığı da değerlendirilir. Böylece gebeliğin devam edip etmeyeceği hakkında bilgi sahibi olunur.
Gebelik kesesi içeriği: İçerik yoğun olmamalı, çok fazla partikül içermemelidir. Kese içinde bantlar olmamalı, kese içindeki sıvı ile fetüs ve eklerinin belli bir oranda olması gerekmektedir. Bunlar ancak transvajinal ultrasonla değerlendirilebilir.
Fetüs ve ekleri: Fetüs, çok yeni oluşmuş bebeğe verilen isimdir. Henüz eşittir işareti şeklindedir; baş, eller- ayaklar yoktur. Bunlar gebelik ilerledikçe gelişecektir. Bu görünüme fetal pol denir. Ayrıca Yolk sak denilen, bebeğin eşi yani plasenta oluşana kadar fetüsün gelişimini sağlayacak kistik bir yapı daha vardır. Yolk sakın büyük ya da küçük olması, olmaması birtakım problemlere işaret eder.
Fetal kalp atımı (FKA): Raporlarda FKA+ denir. Bu fetal kalp atışının görüldüğünü anlatan bir terimdir. Erken haftalarda FKA açısından en iyi değerlendirme yöntemi transvajinal ultrasondur.
Girişimsel Radyoloji Uzmanı Dr. Rengin Türkgüler
