Türkiye'nin tarihi eserlerini yasa dışı yollarla kaçıran hırsızlar, bu eserleri yurtdışında satmaya çalışıyor. Bunu yaparken yakayı ele verenler de var. Muğla Milas'tan çalınan 2 bin 400 yıllık tacı İskoçya'da satmaya çalışırken yakalanan kişi, tacın kendisine babasından kaldığını iddia etmiş. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Amerika, İngiltere, Danimarka, İsviçre, Almanya, Bulgaristan, İtalya gibi ülkelerdeki müze ve koleksiyonlarda yer alan veya şahıslarda ele geçirilen eserlerle ilgili olarak gerek diplomatik gerekse hukuki yollarla Türkiye'den yasa dışı yollarla çıkarılmış eserlerin iadesine yönelik çalışmaları sürdürüyor. Bu eserler arasında Victoria & Albert Müzesi'ndeki Eros Başı ile Samsat Steli, Berlin Pergamon Museum'daki Aphrodisias-İhtiyar Balıkçı Heykeli ve Zeus Sunağı gibi önemli eserler yer alıyor.
SOYGUN İÇİN EVİ SATIN ALDILAR
İadesi için uğraşılan eserlerden biri ise Muğla Milas'tan çalınan Karia Satrabı Mousolos'un babası Hekatomnos'a ait olan 2 bin 400 yıllık taç. Bu altın taç, Milas'tan kaçırıldıktan sonra, geçen yıl İskoçya'da bir Türk tarafından 2 milyon sterline (6 milyon 400 bin TL) satılmak üzereyken ele geçirilmiş. Eser ile yakalanan kişi, "Bu bana babamdan kaldı" diye savunma yapmış. Yaklaşık 2 yıl önce Milas ilçesi Hisarbaşı Mahallesi'nde, bir grup, sessiz sedasız kaçak kazı yapıyordu. Bunlar, ellerine bir harita alıp, orayı burayı kazan definecilerden değildi. Kazdıkları yerde Antik Çağ'dan bir kralın mezarı olduğunu biliyorlardı. Kaçak kazıyı aylardır yapıyorlardı. Açığa çıkmamak için büyük bir gizlilikle çalışıyorlardı. Bunun için de kazdıkları arazide bulunan gecekonduyu bile satın aldılar. Akıllarındaki tek şey ise, kralın mezarında yer alan hazineydi. Bu soygunu yaparken, son yılların en önemli arkeolojik keşfi, umurlarında bile değildi. Evin müştemilatının tabanından, oda mezarın bulunduğu yere 12 metrelik bir delik açıp oda mezara girdiler. İki metre kalınlığındaki mermeri delmek için yerin 13 metre altına kadar elektrik çekip büyük matkaplar kullandılar. Orada büyük bir lahitle karşılaştılar. Kısa sürede anıt mezardaki değerli tarihi eserleri talan ettiler. Eserlerden bazıları yurtdışına kaçırıldı. Milas'tan kaçırılan Karia Satrabı Mousolos'un babası Hekatomnos'a ait 2 bin 400 yıllık taç da İskoçya'nın Edinburg şehrinde bir Türk vatandaşının eline geçmişti. Tacı, 2 milyon sterline satmak istiyorlardı. Ancak, İskoç polisi, satış işlemi yapılmadan şahsı yakaladı ve taca el koydu. Hemen Türk makamlarıyla irtibata geçildi. Şahıs hakkında İskoçya'da dava açıldı. Taçla yakalanan kişi, bu süreçte ilginç bir savunma yaptı. Tacın, kendisine babasından kaldığını iddia etti. Bunun üzerine Kültür Bakanlığı yetkilileri, şahsın babasıyla ilgili araştırma yaptı. Babasının hiç yurtdışına çıkmadığı ortaya çıktı. Türkiye, toprak ve metal analizini yapmak için tacı istedi.
EN ÖNEMLİ KEŞİF
Soyguncular sayesinde, son zamanların en önemli arkeolojik keşfi de yapıldı. Anıt Mezar ve Kutsal Alanı, Temenos Duvarı, Menandros Onur Sütunu, Podyum ve Mezardan (Taşıyıcı Oda, Mezar Odası, Lahit ve Dromos) oluşuyor. Antik dünyanın yedi harikasından biri sayılan "Halikarnas Mozolesi"nden daha erken bir dönemde, aynı boyutlarda Mausolus'un babasına ait olan ve günümüze kadar ulaşabilmiş tek örnek olması bakımından anıt, eşsiz bir değer taşıyor. Antik çağ dünyasının en önemli mezar anıtı ve ölü kültünün temsilcisi olan yapıt, hem mimari tasarımı hem de sanatın diğer önemli kolları olan heykeltraşlık ve duvar resim sanatı açısından üst düzeyde. Özellikle "Hekatomnos Frizli Lahdi" büyüklüğü, niteliği ve sahibinin öne çıkan kişiliğiyle Klasik ve Hellenistik Anadolu'da tek örneği. 2 metre 75 santim uzunluğunda, 2 metre 15 santim genişliğinde 1 metre 85 santim yüksekliğinde devasa ve birinci sınıf mermer işçiliğiyle dört yüzü birden kabartmalarla işlenmiş olan oda mezar günümüzden 2 bin 400 yıl önceye ait. Bu oda mezarında üzerinde bir tapınak bulunuyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın, Anıt Mezar'ın olduğu bölgeye arkeopark haline getirip turizme açmak için çalışmaları sürüyor.
OĞLU MAUSOLOS YAPTIRDI
Hekatamnos, M.Ö. 6'ncı yüzyılın ortalarından itibaren bölgeye Persler'in egemen olmasıyla diğer kentler gibi Mylasa da merkezden atanan tiranlar (satrap-vali) tarafından yönetilmeye başlanıldı. Hekatamnos M.Ö. 395-377 yılları arasında hüküm sürmüş ve kendi adına, ön yüzünde Mylasa'nın baştanrısı Zeus Labrandos, arka yüzünde bir aslan betimlemesi olan gümüş sikkeler bastırdı. Hekatamnos'un M.Ö. 395'de ölümünden sonra Karya satrabı olan oğlu Mausolos tarafından, şu anda yerin altında olan ve en kısa sürede gün ışığına çıkarılmayı bekleyen oda mezar ve lahiti yaptırıldı.
YARIN:
SAT komandolarının nefes kesen tarihi eser operasyonu
