İnsani yardım alanında dünyanın en cömert ülkesi konumuna yükselen Türkiye, Moğolistan'ın en küçük etnik birimi olan ve Sayan Dağları eteklerinde ren geyiği yetiştirerek hayatlarını sürdüren Duha Türkleri'ne yardım elini uzattı. 2013'te Duha Türkleri'ne giysi ve çadır yardımı yapan Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) Ulanbator Koordinatörlüğü, Duhalar'ın ihtiyacı olan ren geyiklerini temin etmek amacıyla 1.5 yıl önce çalışma başlattı. Genetik bozulma nedeniyle boyları küçük kalan ve deri kalitesi düşen ren geyiklerinin melezleştirilmesini sağlamak için bölgedeki ren geyiklerinin durumu araştırıldı. Duhalı uzmanların da alınan bilgilerle mevcut bin 600 geyikle kan bağı bulunmayan Tuva'dan geyik alımına karar verildi. TİKA Ulanbator Koordinatörü Doç. Dr. Ekrem Kalan'ın başkanlığındaki ekip hem Duhalar hem de Rus ve Moğol yetkililer arasında mekik dokuyarak işlemleri tamamladı. TİKA'nın 16'sı dişi toplam 19 geyiği Moğolistan'a getirmesi için Rusya'dan özel izin alındı.
BUZDA YOLCULUK
Geyikler önceki gün Moğolistan'ın Huvsgul eyaletinin merkezi Mörön'de Duhalar'a teslim edildi. Eksi 30 derecede yapılan törene Türkiye'nin Ulanbator Büyükelçisi Murat Karagöz, Doç. Dr. Kalan ve yardımcısı Turan Can katıldı. Törenin ardından Duha Türkleri'nin 5 temsilcisi ren geyiklerini alarak yola çıktı. Yaklaşık 10 saat süren 250 kilometrelik zorlu yolculukta buz tutmuş Huvsgul Gölü'nü geçen temsilciler taygalarına ulaştı. Taygada geyik çobanlığı yapan Duha Türkleri geyiklerin etinden, sütünden yararlanıyor. Ayrıca boynuzlarıyla çeşitli hediyelik eşyalar, derisinden kışlık çizmeler üretiyorlar.
'GENETİK KALİTE ARTACAK'
Doç. Dr. Ekrem Kalan şunları söyledi: "2013'te Duha Türkleri'ne giyecek ve çadır yardımı yaptık. O zaman bizden melezleştirme amacıyla ren geyiği istediler. Çünkü ellerindeki hayvanlarda kan yakınlaşması nedeniyle genetik bozulma meydana gelmiş; hem boyları kısalmış hem de deri kalitesi bozulmuş. Yakutistan'dan getirdiğimiz ren geyikleri sayesinde kan yakınlaşmasının önüne geçilecek. Melezleştirme sayesinde geyiklerinin genetik kalitesi yükselecek. Deri ve boynuzlarının kalitesi artacak. Bu sayede ekonomik fayda sağlayacaklar. Getirilen geyikler 2-3 yaşında, 140 santim boyunda. Duhalar'ın elindeki muadil geyikler 80 santimetre. Bu melezleme yöntemiyle çok daha sağlıklı bir geyik nesli üretilecek. Sürdürülebilir kalkınmanın en güzel örneklerinden biri olan bu projeyle TİKA'nın Moğolistan'daki 20'nci yılını taçlandırdık.
EKSİ 50 DE OLSA FARKETMEZDİ
Murat Karagöz (Büyükelçi): Bazı anlar vardır bunun heyecanını, mutluluğunu anlatmanız sözlere sığmaz. İşte o anlardan birini yaşadık. Biz, devletimiz ve TİKA kanalıyla dünyanın dört bir yanında bize kalbini açan herkese destek yapıyoruz. Duha Türkleri için hayati önem taşıyan ren geyiklerinin neslinin tükenmekte olduğunu, aynı verimlilikte üremediğini öğrenince bu proje başlatıldı. 1.5 yıllık sebatkar bir çalışmanın ürününü görüyoruz. Buraya ulaşmak için karayoluyla 780 kilometre yol geldik. Hava eksi 30 derece. Gerekirse bir 800 kilometre daha gider, eksi 50 derece de olsa yine bu kardeşlerimizin yanına gelirdik.
