Batı'daki bazı üniversitelerin tarih kürsülerinde "Olmayana ergi" yöntemi ile dünyayı etkileyen olaylar irdelenir... Örneğin "Fransız İhtilali'nin olmadığını varsayın" benzeri modeller üzerinden, Avrupa'nın tarihi yeniden yazılmaya çalışılır...
Bu arada "Waterloo savaşını Napolyon kazansaydı, İngiltere Fransa tarafından işgal edilir ve mesela bugün İngiltere'de de trafik kara Avrupa'sındaki gibi sağdan akardı" gibi varsayımlara da ulaşılabilir, olmayana ergi yöntemli tarih yorumlarında... Tabii bu arada "Fransız İhtilali olmasaydı Napolyon da olmazdı" varsayımı daha önce ele alınır.

1'inci Dünya Savaşı
Geçen hafta 28 Haziran 1914'te Saraybosna'daki suikastla başladığı kabul edilen 1'inci Dünya Savaşı'nın 100'üncü yıldönümü dolayısıyla, taraf olan tüm ülkelerin medyalarında bu savaşın kendilerini ve dünyayı nasıl etkilediğini ele alan yorumlar yayınlandı... Örneğin Almanya'nın yenilgisinin Hitler'i ve Nazizm'i ürettiği ve Amerika'nın içine kapanmasının yani "İzolasyonizm"e girmesinin, 2'nci Dünya Savaşı'nın yolunu açtığı benzeri yorumlar da yapıldı.
Bunun gibi erkeklerin cephede bulunmaları sonucu kadınların Avrupa ülkelerinde çalışma hayatında yer almaları süreci 1'inci Dünya Savaşı sayesinde hızlanmış... Bu da kadın-erkek eşitliğinin her alanda gerçekleşmesini hızlandırmış.

En fazla biz etkilendik
1'inci Dünya Savaşı'ndan en fazla etkilenen toplumlardan biri olmamıza rağmen bu savaşın yıldönümü, bizde fazlaca değerlendirilmedi. Örneğin 1'inci Dünya Savaşı yenilgisi olmasaydı belki Osmanlı İmparatorluğu hâlâ devam etmekte olurdu ve Cumhuriyet de kurulmazdı... Ve eğer Osmanlı'nın Ortadoğu'daki varlığı devam etseydi, belki bugün haritalarda İsrail devleti de bulunmazdı... Ya da Almanya'nın 1'inci Dünya Savaşı yenilgisi Hitler'i üretmeseydi Yahudi Soykırımı da, Yahudilerin Filistin'e göçleri de (Exodus) belki olmazdı...

Hilafet ilan etmişler
Bu varsayımlardan biri de "Eğer İttihatçılar Abdülhamit'i devirmeselerdi, Osmanlı 1'inci Dünya Savaşı'na girmezdi" şeklinde değil midir?
Kendilerini "Irak Şam İslam Devleti" olarak sunan IŞİD terör örgütünün bir de Hilafet ilan ettiğini ve örgütün lideri Ebubekir el-Bağdadi'nin de "Halife" olduğunu duyunca tarihi olmayana ergi yöntemi ile irdelemenin zaman zaman denenmesinin doğruluğuna inandım...
Şöyle bir varsayımlar dizisinden gidersek... Osmanlı yıkılmasaydı, Padişah hâlâ Halife olarak kalacaktı. Diyelim ki Osmanlı yıkıldı... Amerika Irak'ı işgal edip Saddam'ı devirmeseydi ne Maliki ne de IŞİD olacaktı.

Teyzemin bıyığı olsaydı
Evet... 12 Eylül olmasaydı "Turgut Özal Olayı" da olmayacaktı... 28 Şubat olmasaydı AK Parti iktidarı ve "Tayyip Erdoğan Olayı" da olmayacaktı... Tayyip Erdoğan Olayı olmasaydı, Kemalist CHP kendisini bazen Pensilvanya'daki "Gülenist Örgüt"te, bazen de Cidde'deki "İslam Teşkilatı"nda bulmaya çalışmayacaktı... Bu "Olmayana ergi" yöntemi ile tarihi yeniden yazmayı deneyin... "Teyzemin bıyığı olsaydı dayım olurdu" benzeri varsayımlara yabancı olmadığımıza göre, bu yöntemi tarihe de uygulayabiliriz...