Muhabirin de, ama ondan çok daha fazla haberleri denetimden geçirip eksiğini gediğini gidermekle görevli editörlerin özellikle dikkat etmesi gereken nokta şu soruda gizli: "Haberde, anlattığı "hikâyeye" katkıda bulunacak hangi unsur eksiktir?"
"Olmazsa olmaz" dediğimiz malum unsurlardan bahsetmiyorum.
Elbette ki haber en az iki kaynaktan kontrol edilmiş olacak. İlintili tüm taraflara - hele içinde iddia ve suçlama varsa - mutlaka söz hakkı tanıyacak. Karmaşıklığı ölçüsünde, açıklayıcı bilgiler ("arka plan") içerecek.
Ama bunun kadar, şu soru da hayati:
"Haberde, anlattığı "hikâyeye" hiçbir katkıda bulunmayan unsur var mıdır?"
Bunlar, sadece gazetede yer darlığı sebebiyle değil, haberin etik değerine zararı açısından da önemlidir. Ayıklanmalıdırlar.
Bu köşede örneklerine, şikâyetleri ile beraber arada sırada yer verdim.
Bir okurumuz, 2 Eylül tarihli sürmanşetle ilgili siteminde, yine aynı konuyu gündeme taşıdı. Tatildeyken beni buldu, anlattı.
Hak verdim.
Haberin başlığı:
Begüm Arkadaş Kurbanı Oldu.
Spotta üniversiteli Begüm'ün aşırı dozdan ölümünden söz edilmiş, annenin de "kızımı sevgilisi alıştırdı" sözüne yer verilmiş.
Alt spottaki ifade ise şöyle: "Balerin anne ve balet babası boşanmış olan 23 yaşındaki Begüm AMATEM'de uyuşturucu tedavisi gördü. Anne Yeşim Argun, 'tedavi sonrası arkadaşları kızımı rahat bırakmadı' dedi."
Okurumuz (bir hanım) diyor ki: Bu tür haberlerde sık sık böyle boşanmadan söz eden detaylar konuyor. Sanki kurbanlar ebeveyni boşandı diye uyuşturucuya başlamış gibi bir hava yaratılıyor. Buna inanmamız mı isteniyor? Böyle bir resmi istatistik var mıdır? Varsa ve yayınlanırsa anlarım, ama lütfen anlayın ki bu detayın haberde hiçbir yeri yok. Bu kız evli bir ebeveynin kızı olsaydı, 'annesi babası evli olan' demeyeceğinizi biliyorum."
Haber okunduğunda, anne ve babanın açıklamalarından, kızlarının problemini bildikleri ve büyük kaygı taşımış oldukları anlaşılıyor.
Uyuşturucu iptilasının sebeplerini kimse matematiksel olarak tespit edemez. Her halükârda, çok sayıda faktörden söz edilebilir.
Gerçekten de, özel hayatla ilgili olan bu detayın, bu haber bağlamında, anlatılan hikâyede spota çıkmayı hak edecek hiçbir değer taşımadığı aşikâr: Ayıklanmalıydı.
Aceleden kaynaklanan bir yanlışlık. Tabii, başlıkta yer alan her hata gibi, bu da dikkatleri daha çok çekti.
