Türkiye'nin en iyi haber sitesi
PROF. DR. BENGİ SEMERCİ

Yasaklar, kurallar ve gençler

Gençler, dönemsel özellikleri nedeniyle kurallara uymakta zorlanır. Kural koyarken en önemlisi, gençlere her şeyin en iyisini bildiğinizi değil, onun için her şeyin en iyisini istediğinizi göstermektir

Erişkinler çeşitli nedenlerle kendi aralarında yaptıkları tartışmalarda, 'Gençlere yasak koymanın merakı artıracağını, bu nedenle doğru olmadığını' söylerler. Öte yandan bunu söyleyen erişkinlerin çoğu gençlerin yaptığı birçok şeyden şikayet eder ve yasaklanmasını isterler. Sanırım buradaki çelişki yasaklamak, kural koymak ve sınır koymak gibi kavramların karıştırılmasından kaynaklanıyor. Çocukluktan itibaren beynimizin gelişim dönemine göre bazı yetilerimiz oluşur. Bunların başında kendimize ve çevremize zarar verecek şeyleri ayırt etme ve kendimizi sakınma gelir. İşte bu nedenle bir yaşındaki çocuğumuzun bitmeyen 'ateşi tutma' uğraşını, "Cız, hayır," diyerek durdururuz. Ona zararları uzun uzun anlatsak da, onun gelişim dönemi, anlattıklarımızı anlamaya henüz uygun değildir. Genç beyni ise bir çok alanda gelişimini tamamlasa da henüz fren mekanizması gelişmemiş durumdadır. O nedenle genç, kendine gelecek zararı düşünmeyecek kadar atak, zararlı olduğunu bildiği şeyi deneyecek kadar meraklıdır. Genç beyninin karar vermeden sorumlu bölümleri, görevleri yerine getirirken erişkinden farklı çalışır. Ayrıca bu durumlarda, beynin diğer bölgelerinden alabildiği yardım da çok daha azdır. Yani gençlikte davranışların kontrolünü sağlayan bölgeler yeterli düzeyde gelişmemiştir. Davranış kontrollerimizde farklı iki sistem çalışır. Biri daha refleksken, diğeri daha kontrollüdür. Örneğin araba kullanırken öndeki araca çarpmak üzereyken refleks olarak donup kalınır. Oysa diğer kontrol sistemi fren yaparak, direksiyonu kırmamızı sağlar. Bir genç için donup kalmayı engelleyebilmek, bir erişkinden çok daha zordur.

DENETLEME VE KURAL GEREK
Yine araştırmalar, gençlerin benzer karar verdiklerinde beynin gerekli bölgesini çok fazla zorladıklarını, oysa erişkinlerin beynin farklı bölgelerini çalıştırarak yükü bölüştürdüğünü söylüyor. Bu durum gençlerin niye daha dürtüsel ve düşünmeden davranabildiklerini açıklayabilir. Bu gelişim sırasında gençlerin riskli davranışları hem onlar, hem aileleri, hem de toplum için sorun yaratır. 16-20 yaş trafik kazası ve kaza sonucu ölüm daha fazla. Alkoliklerin yüzde 40'ı ilk sorunu 15-19 yaşında yaşıyor. AIDS hastalarının yarısından fazlası 25 yaş altında, cinsel yolla bulaşan hastalıklar gençlerde çok yaygın. Kumara başlama yaşı 12'lerde. Bunların tümü ve başka birçok sorun gençlikte başlayıp erişkin dönemde devam ediyor. Tüm bunlardan dolayı gençlerin, anlamsız yasaklara değil ama kurallara ve denetlenmeye gereksinim duydukları alanlar vardır.

***
KURAL KOYABİLMEK
Gençlere kurallar koyarken önemli olan şeyler şunlar:
1- Önemli olan konuyu seçmek: Sınır koyulması gerekir. Ama bunun anlamı gencin, her denileni yapması değildir.
2- Sınırlamalar kabul edilebilir ve geçerli olmalıdır.
3- Aşırı derecede ısrarcı ve baskıcı olmamak gerekir.
4- Düşünceleri değiştirmekten korkmamak gerekir. Kural konulmasının nedenleri vardır. Herkes aklına estiği gibi davranırsa, aile ve toplum düzeninde sorunlar çıkar. Bu nedenle, ailelerin ve toplumların her bireyinin uyması ve kabul etmesi beklenen ve işlerin düzenli gitmesini sağlayan kuralları vardır. Oysa gençler, dönemsel özellikleri nedeniyle kurallara uymakta zorlanır. Bunu gençlere çok iyi anlatmak gerekir. Genç, öncelikle ailesinin, onun güvende olması için endişelendiğini, sorumlu hissettiğini ve evde düzen sağlamaya çalıştıkları için kural koyduğunu bilmelidir. Aileler ya da erişkinler, kendi uyamadıkları kurallara uymak için genci zorladıklarında sorun çıkar. Önemli şeylerden biri, yaşa göre kuralların yeniden gözden geçirilerek düzenlenmesidir. Kural koymada ve gençlerden bunlara uymasını istemede en önemli şey, gençlere her şeyin en iyisini bildiğinizi değil, onun için her şeyin en iyisini istediğinizi göstermektir.

Yasal Uyarı: Yayınlanan köşe yazısı/haberin tüm hakları Turkuvaz Medya Grubu’na aittir. Kaynak gösterilse veya habere aktif link verilse dahi köşe yazısı/haberin tamamı ya da bir bölümü kesinlikle kullanılamaz.
Ayrıntılar için lütfen tıklayın.
SON DAKİKA