Nisan ayı boyunca otizme ilişkin bilgilerin tazelenmesi, otistik bireyler ve aileleri için eğitsel, tıbbi, sosyal, yasal tüm süreçlerin daha iyi duruma gelmesi için çalışmalar yapılması planlanıyor.
Peki otizm nedir? Otizm kısıtlı ve tekrarlayıcı davranışlar, toplumsal ve duygusal etkileşimde farklılıklarla giden bir nörogelişimsel bozukluk olarak tanımlanıyor. Temel olarak sosyal ve duygusal alanda, sözel becerilerde kısıtlılık vardır. Bulguların çocuk 30 aylık olmadan önce başlaması gerekir. Bulgular yaşa göre değişiklik gösterir.
Bebeklik dönemi: 0-1 yaş Otistik bebeklerin gülümseme ve seslenmelere yanıtları kısıtlı olup, göz kontağı kurmada sıkıntı vardır. İsimleri çağrıldığında bakmayan, yalnız kalmaktan mutlu görünen çocuklardır. Bebeklerde görülen agulama gibi tepkilerin yokluğu, yabancılara gitmede kaygısız oluşu dikkat çeker. Meme emme, kucakta durma gibi alanlarda sorunlar olur. Bulgular 2-3 yaş arası daha belirginleşir. Taklite dayalı bu yaşa özgü oyunlarda taklit edememe, ismi söylendiğinde bakmama, yalnız kalmayı yeğleme, yaşına özgü oyun ve oyuncaklara ilgi duymama, yaşıtlarına karşı ilgisizlik ve onlarla oyun oynamayı tercih etmeme dikkat çeker. Dönen nesnelere özel ilgi gösterirler. Dil gelişimleri geridir. Komut almazlar. Stereotip denilen tekrarlayan hareketler görülür. Özellikle kanat çırpma, dönme, sallanma, parmak ucunda yürüme bu tür davranışlara örnektir.
Okul öncesi dönemi: Büyüdükçe başkaları ile ilişki kurmama, yaşıtları ile oynamama, hayali oyunları, karşılıklı oyunları sürdürmeme dikkat çekici hale gelir. Bazılarında dil gelişimi olmasına karşın, bir kısmında hiç gelişmez. Garip sesler çıkarabilir ya da anlaşılmayan bir dille konuşarak iletişim kurabilirler. Tekrarlayan davranışlar artar. Belli oyunlar görülür.
Okul dönemi: Okul her alanda beceri gerektiren bir kurumdur. Bu nedenle otistik çocuklar için zor bir dönemdir. Hafif düzeyde olanlar bazı alanlarda sıkıntı çekselerde okul içinde iletişim kurma, kurallara uyma konusunda başarılı olabilirler. Kendi bakımlarını yapabilirler. İletişim kurma, oyuna katılma gibi aktivitelerde yaşıtlarından geri kalırlar. Dil gelişimi bazı otistik çocuklarda bu yaşta olmakla birlikte geride olan ya da hiç konuşmayan çocuklar da olabilir. Bazı kelimelerin tekrar tekrar söylenmesi (ekolali), kişi zamirlerinde yanlış kullanım (kendisinden sen ya da o diye bahsetmek), kelime uydurma diğer bulgulardır. Özellikle reklam cıngıllarını dinleme, müzikle bir çeşit dans ya da sallanma davranışı gözlenebilir. Bu nedenle ailelerin, çocuklarının reklamlar ya da klip kanallarında saatlerce sessiz kalıp, kendilerini oyalamalarından mutlu olmaması gerekir.
Aksine bu durumu engellemeleri ve nedenini araştırmaları şarttır.
Öncelikle unutulmaması gereken şey, erken tanının çok önemli olduğudur. Bir ailenin çocuğunun farklı olduğunu kabul etmesi zordur. Ama geç kalınırsa zaman çocuğun aleyhine işler. Çünkü tedavide en önemli nokta, erken başlanan özel eğitimdir.
Çocuğunuzun farklılığını fark ettiğiniz an bir çocuk psikiyatristine başvurmalısınız. Gerekli testler ve incelemelerden sonra tanı konursa, sizin ve çocuğunuzun eğitime hemen başlaması, gerekirse bazı durumlar için ilaç kullanması gerekir. Unutmayın farkında olmak önemlidir ama yetmez.
