Türkiye'nin en iyi haber sitesi
PROF. DR. BENGİ SEMERCİ

Riskleri bilmek doğruyu yapmaya yetmez!

Ergenlik dönemi en çok riskin alındığı dönemdir. Yaşla birlikte risk alma oranları düşmeye başlar. Kişilerin yapısal özelliklerine, büyütülme şekillerine bağlı olarak değişmekle birlikte gençlerin daha cesur kararlar alabildikleri söylenir. Bunun nedenini anlamak için karar alma ve risk davranışı ile beyinin çalışma şeklini değerlendirmek gerekir. Beyin farklı işlevler yapan, çeşitli bölümlerden oluşur.
Beyin gelişimi doğumdan sonra da devam eder ve tam gelişimini tamamlaması ergenliğin sonuna değin sürer. En son gelişimini tamamlayan alan, beynin karar verme, yönetme, yargılama, değerlendirme ve organize etme gibi en önemli işlevlerini yaparak davranış kontrolünü sağlar.
Beynin ön bölümünde yer alan ve pre frontal korteks (PRK) denilen bu bölge risk alma konusunda önemlidir.
PFK, riskleri algılayan ve belirleyen anterior singulat kortex (ASK) ve düşünmeden yaptığımız hareketlerden sorumlu bazal ganglionlar (BG) arasındaki dengeyi sağlar. Ergenlik dönemindeki kişilerin cesareti, riskli davranışları kolayca yapmaya PFK'lerinin henüz gelişimini tamamlayamamasından kaynaklanır. Hızlı araba kullanmaları, zarar verici maddelere kolayca başlamaları, tehlikeli sporlar yapmaları bundandır.
Pre frontal korteks gelişimini tamamladığında her şey belirlenmiş olmaz. Çünkü PFK aynı zamanda eğitimden etkilenerek gelişir. Tecrübe, eğitimle, deneyimle gelişen PFK'nin değerlendirme yetisindeki artıştır. Değişmeyen ASK'ya bağlı aşırı gözüpek olmak ya da aşırı riskten kaçınma durumu gelişen PFK tarafından daha iyi yönetilerek, davranışları kontrol edebilir.
Bu gelişim, aşırı risk almaya eğilimli kişileri düşünmeye ve davranışlarını kontrol etmeye, riskten aşırı korkan ve eyleme geçemeyenleri bazı riskleri almaları gerektiği konusunda yönlendirmeye yarar. Korku risk almayı engellediği kadar beklenmedik riskler almasına da neden olur. Çünkü bu tür durumlarda PFK yerine, beyin kısa yolları kullanır.
Duyguların ön plana çıktığı zamanlarda kararları biraz ertelemek, PFK'nin devreye girmesine zaman tanımak yararlıdır. Risk almak her zaman kötü müdür? Belli oranda risk almak yararlı olabilir hatta yaşamı daha keyifli hale getirebilir. Ama risk almadan başarı olmaz demek, sadece duygularla hareket ederek, beyinin karar alma mekanizmalarını görmezden gelmek demek olacaktır. Önemli olan 'bir sonuç ne olursa olsun' ile 'her koşulda çok riskli' arasındaki dengeyi sağlayabilmektir.

Yasal Uyarı: Yayınlanan köşe yazısı/haberin tüm hakları Turkuvaz Medya Grubu’na aittir. Kaynak gösterilse veya habere aktif link verilse dahi köşe yazısı/haberin tamamı ya da bir bölümü kesinlikle kullanılamaz.
Ayrıntılar için lütfen tıklayın.
SON DAKİKA