Dul aylığı olarak tarif edinen ölüm aylığı genel olarak kadınlara ödenen bir para gibi algılanıyor. Oysa uygulamaya bakıldığında bunun için bir cinsiyet ayrımı yapılmadığını görüyoruz. Dolayısıyla eşi ölen bir erkek de ölüm aylığı alabiliyor. Burada kişinin çalışıyor ya da emekli olmasına da bakılmıyor. Aynen kadınlara ödendiği gibi şartlar oluşmuşsa erkeklere de ölüm aylığı veriliyor. Burada aylığın kesilmesine sebep olan tek değişiklik ise ikinci bir evlilik. Koca evlenmediği sürece eşinin maaşını alabiliyor. Ölüm aylığı alanlarla ilgili rakamlara bakıldığında ilginç bir durum karşımıza çıkıyor. 'Dul aylığı' adı ile sadece kadınların alabildiği algısıyla erkekler genelde başvurmuyor. Dolayısıyla ölüm aylığı alanların yüzde 95'ini kadınlar oluşturuyor. Oysa erkekler de rahatlıkla bu maaşa başvurabilir. Ölüm aylığı alabilmek için ölen eşin en az bin 800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartı var. Veya eski adıyla SSK'lı (4A) olanların en az 5 yıl sigortası, 900 gün primi varsa yine maaş bağlanıyor. Eşin çalışıyor olması ya da emekli olması durumunda aylıkta belli kesintiler yapılıyor. Yine maaş alabilecek durumda çocuklar varsa ödenecek para belli oranlarda bunlar arasında pay edilebiliyor. Yani çalışan ya da emekli eşe yüzde 50 oranıyla maaş bağlanırken çalışmayan ve çocuğu olmayan eşe yüzde 75 oranıyla maaş bağlanıyor. Burada eş olarak tamamen nikahlı evlilikler kast ediliyor. Birlikte yaşamak ya da dini nikahlı olmak çocuklar olsa dahi ölüm aylığı bağlanmasında dikkate alınmıyor.
EVLENMEMEK LAZIM
Erkek ya da kadın eşinden maaş almaya başladıktan sonra eğer ikinci bir evlilik yaparsa maaşı hemen kesiliyor. Bu durumu SGK'ya bildirmekte fayda var. Çünkü ilk anda evlendiğiniz tespit edilmez ve maaş ödenmeye devam ederse sonra bu paralar sizden faiziyle birlikte geri alınır. İkinci evliliği yaptıktan sonra boşanırsanız SGK'ya hemen başvurup maaşı tekrar bağlatabiliyorsunuz. Bu arada ikinci eşiniz de vefat ederse bu durumda ölüm aylığı alabilirsiniz. Ancak iki eşten birden almak mümkün değil. Hangisi fazla ise onu tercih edip maaşı bağlatabilirsiniz.
YEMEK PARASI KESİLMEZ
Bayram izinlerinde işçinin yol ve yemek ücretlerinde bordrodan kesinti yapılabilinir mi? Hasan ÇETİN
Yemek ya da yol parası gibi şartlar tamamen sözleşmeyle belirleniyor. Sözleşmenizde bunların ödenmesi gerekiyorsa işverenin ödemesi lazım. İşe gelmediğiniz gün size ücret ödenmiyorsa bunlar da ödenmiyor. Ancak bayramda ücretiniz ödendiği için yemek ve yol paralarının da ödenmesi gerekiyor. Bu konuda aksi uygulamalar da var.
EVLENEN TAZMİNAT ALIR?
Bir işyerinde 7 yıldır çalışıyorum. 4 ay önce evlendim. Artık çalışmak istemiyorum. Tazminatımı nasıl alabilirim? Buse KOCAMAN
Normal şartlarda kendiniz ayrılırsanız tazminat alamazsınız. Ama kadınlar evlendiklerinden sonraki 1 yıl içinde isterlerse ayrılıp tazminat alabilir. Evlilik cüzdanınızla işyerinize müracaat ederek tazminatınızı alabilirsiniz.
NAFAKA İSTİSNA
Abimin emekli maaşından başka geliri yok. Eşi ile boşandılar. Bir yıl süre ile nafaka ödeyemedi sonrasında ödemeye başladı. Ödenmeyen bir yıllık süre için maaşına haciz geldi. Emekli maaşına haciz konulabilir mi? Özgür ÖZCAN
Kural olarak emekli maaşlarına hak sahibinin rızası olmadan haciz konulamıyor. Burada iki istisna sayılıyor. Bunlardan birisi SGK alacakları diğeri ise nafaka borçları. Bu yüzden nafaka borcu için emekli maaşına haciz konulabilir.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
02.06.1972 doğumluyum. 01.06.1991'de staja başladım. 01.06.1997'de ise girdim. Almanya ve İsviçre'de de çalıştım. Emekli olabilir miyim? (Ayşen)
20 yıl 54 yaş ve 5.975 prim günü şartlarınız var. Staj başlangıcı hesaba katılmıyor. Priminizi yazmamışsınız. Priminiz eksikse yurtdışı çalışmalarınızı borçlanabilirsiniz. Yaşınızın dolacağı 02.06.2026 tarihinde emekli olursunuz.
İlk sigorta girişim 28.04.2008. halen çalışıyorum. Ne kadar prime ihtiyacım var? Samet EKŞİ
İşe giriş tarihinize göre 60 yaşında emekli olabilirsiniz. Bunun için de 7.000 gün prim ödemeniz gerekiyor.
08.01.1980 doğumluyum. 15.08.1997'de sigortalı olarak çalışmaya başladım. 3652 günüm var. Tarkan AYDIN
25 yıl 57 yaş ve 5.900 prim günü şartlarınız var. Priminizi tamamladıktan sonra 09.01.2037 tarihinde emekli olursunuz.
SORULARINIZI BEKLİYORUZ
Sorularınızı bizesorun@ sabah.com.tr ve faruk.erdem@ sabah.com.tr adresine gönderebilirsiniz. Ayrıca bize Twitter'dan @farukerdem adresinden ulaşabilirsiniz.
