Dünyanüfusunun yarıdan fazlası kentlerde yaşıyor. Türkiye'de %80'e koşuyor.
Kentler markalaşma iddiasında ve oluşan rantların dağılımında yeni kıstaslara ihtiyaç var. Dünya Bankası ile Tapu Kadastro'nun imzaladığı protokol, gayrimenkul değeri hesabında küresel kriterleri içeriyordu.
Kriz yüzünden rafa kalkan çalışma şimdi gündemimizdedir ve bu yılsonuna dek 50 farklı parametre ile belirlenecek gayrimenkul değerinin, mülk sahibi ve kamu arasında daha adil bir yapı oluşturacağı umuluyor.
Bugün emlak değerini her belediye, emlakçı, bankacı ve mal sahibi kendi kafasından belirliyor.
Hal böyle olunca 100 bin liralık mülke 40 bin lira değer biçip vergi kaçağı yaşanıyor.
Ya da 50 bin liralık daireyi 90 bin lira göstererek banka kredisi alınabiliyor.
Bu kaosu ortadan kaldıracak çalışmaya SPK, Maliye ve belediyeler de destek veriyor. Metroya, hastane, okul, çarşıya yakınlık, imar durumu, kat hakkı, ek imar imkânları, cadde üstü veya ara sokak gibi farklı ölçütler, evrensel standart içinde belirlenecek.
Bana göre bu son derece gerekli bir çalışma idi. Kentsel dönüşümün "big data"sı da bu çalışmadan çıkacak. Sonuçta kentte oluşan rantın hakkaniyet içinde paylaşımı şarttır ve bunu sağlayacak verilere standart getirmek, kaçınılmazdır. Hammurabi bundan 3 bin 800 yıl önce Babil kenti sokaklarına diktiği dev tabletlerde vergiden ve ölümden kaçılamayacağını yazıyordu; "vergisini ödemeyenin, kellesi gider." Kelleler de gitti, vergiler de hakkıyla ödenmedi.
Ancak modern devlet, kelle üzerinden değil, değere dayalı vergi koyuyor. Bunun için de değeri oluşturan bileşenleri evrensel kriterler içinde tespit ihtiyacı doğuyor. Bu çalışma tam da bunu sağlayacak. Belediye, bireye sağladığı ranttan payını alırken sahip de mülkünün hakiki ederi üzerinden alım-satım yapacak. Böylece her belediyenin kafasına göre takılmasının da önüne geçilmiş olacak. Önümüzdeki yıl belediyelerin bu sayede daha akılcı kentsel dönüşüm projeleri yapma imkânına kavuşacağını düşünüyorum.