Justin Bieber 1994 doğumlu, Kanadalı bir genç şarkıcı. İlki 2009 yılında yayımlanan albümleri çok satanlar listesine girdi; kendisine dünyanın birçok ülkesinde şöhret ve hayran kitlesi kazandırdı. Türkiye bu ülkelerden biri.
sabah.com.tr'de yayımlanan Justin Bieber'dan Saygısızlık (17.05.2014) haberine kendilerini 'Belieber' olarak vasıflandıran okurlarımızdan zehir zemberek eleştiriler geldi. 'Belieber' İngilizce 'believer' (inanan) ve Bieber (şarkıcının soyadı) kelimelerinin bozularak birleştirilmesiyle oluşturulmuş bir kavram. Sanatçının hayranlarını tanımlamak için kullanılıyor.
Önce haberi hatırlayalım:
"Genç şarkıcı Justin Bieber'in, geçen sene aldığı maymunu Mally'nin Twitter hesabına girip Soma faciası ile ilgili tweetler atıp, Türk hayranlarına güçlü kalmalarını, onları çok sevdiğini ve Türkiye için dua ettiği şeklinde tweetler attı ve atmaya devam ediyor.
Ancak Bieber'in bu hareketine büyük tepki var. Bir maymun adına açılan hesaptan değil de, kendi hesabından destek olması gerektiğini düşünen Bieber hayranları bu hareket için Bieber'in Türk halkı için dalga geçtiğini de iddia ettiler."
Farketmişsinizdir; özellikle ilk cümlesi çok kötü yazılmış ve anlatım hatalarıyla dolu bir haber... Biraz akıl yürüterek şunu anlıyoruz: Justin Bieber'ın Mally adında bir maymunu ve bu maymun adına açılmış bir Twitter hesabı var. Bu hesaptan Soma'daki maden kazası ile ilgili 'tweet'ler atılmış. Bazı hayranları bu 'tweet'lerin resmi hesaptan değil de maymun adına açılan hesaptan atılmasına tepki göstermiş.
Haberde @mellythemonkey hesabından atılan tweetlerin ekran görüntüsü alınıp paylaşılmış ama tepki gösteren hayranların kimler olduğuna ve nasıl tepki gösterdiklerine dair bir bilgi ya da görsel yok.
Maymun ve maymunluk
Şimdi de Justin Bieber'ın Nagihan Eyüpoğlu adlı hayranından gelen mesaja bir göz atalım:
"75 milyon kan ağlıyor, Türk medyası hâlâ Justin'le uğraşıyor. Biz 'belieber'lar olarak bu haberlerinizden bıktık. Her haberde kendi gözünüzden bakıyorsunuz sadece. Justin Bieber'ı tanımıyorsunuz bile. Tam araştırmadan ciddiyetsiz bir şekilde haber yapamazsınız. Sizin yüzünüzden yasımızı yaşayamıyoruz bile. Sizden çok rica ediyorum, haberlerinize bir çekidüzen verin. İnsanlar iyi olan birini sizin yüzünüzden kötü olarak algılıyor. Justin'e karşı ön yargılı oluyor."
Okur Temsilcisi'ne buna benzer çok sayıda mesaj ulaştı. Sözü edilen Twitter hesabına bakıp, yayımlanan mesajların bir dökümünü yaptık. Karşımıza şu cümleler çıktı:
"Türkiye'deki trajik kaza nedeniyle çok üzüldüm. Tüm iyi dileklerim sizinle ve vefat eden madencilerin aileleriyle." "Türkiye için dua edin." "Gün kömür karası. Umarım ki; bir daha asla böyle bir olay yaşanmaz." "Dün akşam, Soma için dua ettiniz mi?" "Soma, güçlü olun."
Buna karşılık Bieber'a "Senin yaptığın maymunluk" ve "Maymununa ait hesabından Soma için iyi dileklerini sunan Bieber! Dünyanın en ünlü maymunu sensin" şeklinde tepki mesajları gelmiş.
Görüldüğü üzere Bieber'in maymunu adına açtığı iddia edilen ve 94 binden fazla takipçisi olan hesaptan yapılan paylaşımların içeriğinde herhangi bir saygısızlık ya da hakaret yok. Bilakis acıları paylaşan, tekrarlanmamasını dileyen ve Soma için dua edilmesini isteyen mesajlar bunlar. Öte yandan Bieber'ı eleştiren mesajlarda 'maymun' ve 'maymunluk' kelimelerinin pejoratif anlamlar kazanmış bir biçimde kullanılmış olduğu dikkatimizi çekiyor. Hayvan haklarına saygısız, maymunları aşağılayan bir yaklaşım bu. Gazetenin bunu benimsemesi ve yayması doğru olmaz.
Buradaki temel felsefi ve ahlaki tartışma hayvanların doğal ortamlarından koparılarak mülk edinilmesi ve onların insansılaşmaya zorlanması. Bu tartışmanın dışına çıkarak baktığımızda ise şunları söyleyebiliriz: Justin Bieber'in taziye için hangi Twitter hesabını kullanacağı kendi tercihidir. Saygısızlık olarak yorumlanamaz. Haber değeri taşıyıp taşımaması bir yana; yayımlanan haberin başlığı yanlış, içeriği yetersiz ve dili problemli.
