"Vizyona girecek filmleri önce sinema eleştirmenlerine izletmek intihardır" diyordu hafta sonu bir yazısında Sevgili Cengiz.. (Semercioğlu/ Hürriyet)
Öyle haklı ki.. Sebeplerden birini yazmış, dostum.. Ön gösterimden çıkarken, muhabirler, eleştirmenlerin etrafını sarıyor ve özet görüşlerini alıp, haber yapıyorlarmış. Haber de "Genelde beğenilmedi" oluyormuş. Film çıkmadan darbeyi yiyor, yani..
Cengiz'in yazmadıkları da var. Eleştirmen oraya zaten "Beğenmemek" için gider.. Herkesin sevebileceği bir filmi beğenirse, onun, entelliği, sinema sanatı uzmanlığı, sıradan, vasat zevkli (Benim gibi yani) insanlardan farkı nerde kalır.. Herkesin anladığı filmi beğenir mi, eleştirmen.. Kimse anlamamalı ki, onun dehası ortaya çıksın.. Hele hepsi bir arada iken uzatılan mikrofona "Beğendim" diyip, havalarını bozarlar mı, ötekilerin yanında?.
Kural "Ne kadar beğenmezsen, o kadar büyüksün!.."
Pazartesi gecesi Yıldızlararası adlı müthiş filmi izlerken, yer yer aklıma, Uzay Yolu Macerası, 2001 geldi.. Kubrick'in filmi.. İzleyeli onlarca yıl olmuş.. İnternette bir şeyler okumak istedim.
Karşıma ne çıktı, inanmazsınız..
Stanley Kubrick, 1968'de çektiği filmi önce bir "Ön gösterim"le eleştirmenlere izletmiş ve de izlettiğine, izleteceğine pişman olmuş. Çünkü hemen hemen tüm yazılar filmi batırmış.
Örneğin..
The New York Times.. "Fevkalade uyutucu ve gayet sıkıcı.."
Harpers Magazine.. "Hayal gücünün sıfırlanma anıtı bir film.."
Newsday.. "Uzay Yolu öyle muhteşem tepe taklak oluyor ki.."
Variety.. "Sürünerek giden bir bilim kurgu efsanesi. Uzun, kafa karıştıran ve anlaşılmayan bir öykü.."
Uzay Yolu Macerası 2001, bu eleştirilerin ardından vizyona girince, boş salonlara oynamağa başlamış. Kubrick de filmini gösterimden çekmeye karar vermiş. Zarar milyonlarca dolar.. Bazı sinema sahipleri dayatmış.. "Film kulaktan kulağa yayılıyor. Seyirci durmadan artıyor" diye.. Kubrick'i güç bela ikna etmişler. Fısıltı gazetesi eleştirmenleri yenmiş, zamanla.. Salonlar öyle dolmuş ki, film masrafını çıkardığı gibi, kara bile geçmiş..
Dahası..
2001, 1980'den bu yana yapılan hemen tüm "Sinemanın gelmiş geçmiş en büyük filmleri" anketlerinde hep ilk 50, Bilim Kurgu dalında ilk 10 arasında yer almış. Hala da almaya devam ediyor.
Kubrick, bugün anıt yönetmen. Uzay Yolu Macerası 2001 anıt film!.. Öylesi!..
Peki "Burun kıvıran" eleştirmenler kim?.. Bilmem!.
Ben de sinemacı olsam, asla ön gösterim yapmam, Cengiz!.
Film vizyona girer. Millet peşin hükümsüz gider. Eleştirmen filmi hava atacağı meslektaşları değil, görüşlerini anlatacağı halkın arasında izler. Onların tepkilerine de şahit olur.
Yazısını meslektaşlarına mektup diye değil, gazetede okuyacak o insanlar için yazması gerektiğinin de farkına varır, o zaman.. Belki!.