Dün mayıs ayı cari açık rakamları açıklandı. Buna göre mayıs ayında cari açık 7.5 milyar dolar oldu. Bu yılın ilk beş ayında cari açık geçen yılın aynı dönemine göre 6 milyar dolar artarak toplam 31.9 milyar dolara ulaştı. Bu artışın bundan sonra ne yönde gelişeceğini görebilmek için mayıs ayı sonrasına bakmak gerekecek. Çünkü mayıs ayı rakamları olduğu için cari açık üzerinde henüz artan döviz fiyatlarının etkisini göremedik. Bildiğiniz gibi döviz fiyatları haziran ayında artmaya başladı. Bu nedenle artan döviz fiyatları tüketimi ve yatırımı nasıl etkileyecek. Bunun ihracat ile ithalata yansıması nasıl olacak ileriki aylarda göreceğiz.
Gelelim cari açığın ne olduğuna…Önceki gün ekonomi kavramlarını tanımlayan bir televizyon programında cari açık, bir ülkenin döviz gelirleriyle döviz giderleri arasındaki fark olarak tanımlandı. Eğer cari açığı bu şekilde tanımlarsanız döviz bulduğunuz takdirde cari açık kapanıyor anlamına geliyor. Dolayısıyla yüksek faiz verip, döviz bularak cari açığı olmayan bir ülke haline gelebilirsiniz hemen. İşte bu nedenle cari açığı bu şekilde tanımlamak yanlış oluyor. Hatta aldatıcı bir tanım oluyor. Oysa makro ekonomi açısından cari açık, bir ülkenin ürettikleriyle harcadıkları arasındaki olumsuz fark anlamına gelir. O halde cari açığı kapatabilmek için ürettiklerinizi, tüketim ve yatırım harcamalarınıza denk getirmek gerekiyor. Kısaca bir ülkenin cari açık vermemesi için gayrisafi milli harcanabilir gelirine eşit olan toplam yatırım ve tüketim harcaması yapması şart. O halde cari açığı, bir ülkenin döviz giderleriyle döviz gelirleri arasındaki fark olarak tanımlamak, makro ekonomi açısından yanlış oluyor. Ve bu tanım cari açığın yüksek faiz vererek döviz bulup kapatılacağını öne süren bir açmaza bizi sürüklüyor.
Gelelim cari açığın nasıl kapatılacağına… Madem cari açığı, makro ekonomi açısından bir ülkenin ürettikleriyle harcadıkları arasındaki olumsuz fark olarak tanımlıyoruz, o halde üretim ile harcamaları dengelemek için ne yapmak gerekiyor? Şunu yapmak gerekiyor, döviz kurlarını, dış ticarete konu malların (buzdolabı, otomobil, domates vb.) marjinal emek verimliliği ile dış ticarete konu olmayan malların (lüks lokanta, lüks konut, lüks kuaför vb.) marjinal emek verimliliğine bölünmesi sonucu bulunan döviz kuru yani reel döviz kuru seviyesine uygun hale getirmek gerekiyor.
Aksi takdirde cari açığı kapatmak için faizleri çoğaltıp bulacağınız dövizle cari açığı kapatırsınız. Ama bu açık kapatma aldatıcı olur ve cari açık kapanacağına kronik cari açık haline gelir. Böylece ülkeyi faiz lobisi esir alır. Anlayacağınız cari açığın önce tanımına dikkat etmek gerekiyor. Daha cari açığı tanımlarken, adım adım haksız faiz kazancının kaldırım taşlarını döşeyebiliyorlar.
