Suratına Tiyatro akımının (In- Your Face Theatre) Türkiye'deki öncüsü olan Tiyatro DOT'ta şu aralar İngiliz yazar Mark Ravenhill'in en çok ses getiren oyunu olan
Alışveriş ve S...ş (
Shopping and Fucking) sergileniyor. 1996 yılında ilk kez İngiltere'de sergilendiğinde yerden yere vurulan, skandal olarak değerlendirilen oyun, uyuşturucu, seks, bağımlılık, bağlılık, aidiyet, alışveriş, aşk ve aile kavramlarını beş karakterin üzerinden anlatıyor. Oyunun yönetmeni Murat Daltaban'la 'sezonun bu çok konuşulan oyunu'nu konuştuk.
- Alışveriş ve S...ş problemli bir oyun ismi mi?
- İlk olarak şunu belirtmem gerek: Oyunu seyrettikten sonra geriye sadece ismi kalmıyor. Bu isim oyun hakkında bilgi veriyor. 'Alışveriş' ve 'S...ş
' kelimelerinin yan yana gelmesi yazarın seçimi. İsmin provakatif bir tarafı var ama en önemlisi oyunla ilgili ön bilgi veriyor. Her oyun ismi bu kadar dinamik olmaz. Ama Mark Ravenhill oyunun temalarının altını iyice çizmek için koymuş bu ismi. Kesinlikle reklam amaçlı değil. Bu isimle kalabalıkların rahatlıkla gelemeyeceği bir oyun olduğunu hissettiriyor aslında. Bu açıdan oldukça riskli. 'Suratına Tiyatro' akımının öncülerinden Sarah Kane'nin
Blasted oyunu da, yazarların kariyerleri açısından da, çok riskli. Aynı şekilde bu oyunun ismi de risk taşıyor.
- Neden?
- Günlük hayata dolaysız giren ve çok kolay hazmedilemeyecek bir isim olduğu için. Herkes hayatına bu kadar kolay sokamayabilir bu tiyatro oyununun ismini. Düşünsenize "Hangi oyuna gidiyorsun?" sorusunun cevabı
Alışveriş ve S...ş... Bunlar kolay şeyler değil.
- Tiyatro DOT'u ve sergilediği oyun türünü hiç bilmeyen bir insan bu ismi nasıl algılar, düşündünüz mü hiç?
- İnsanlar sanatın başka alanlarında benzer bir ismi hoş karşılayabilirler ama tiyatroda yapamıyorlar. İşte bu açıdan bu isim çok önemli. Tiyatronun dışında bir çok sanat dalı, müzik, sinema, resim bunu aştı. Bunlar konuşulmuyor. Çıplak heykel görünce "Ay ne ayıp!" diyen bir insanı ayıplıyoruz hepimiz. Sanat eserinin kıymeti başka değerlerle ölçülür. Oysa tiyatro dünyasına klişeler, muhafazakârlıklar hâkim durumda olmuş hep. Sahnede küfredilmez, tükürülmez gibi tabular var. Sahne sanki ahlaki değerlerin sergilendiği bir alan olarak kabul ediliyor. Biz baştan beri bunun ötesine gitmeye çalışıyoruz.
- Oyunun ismi nokta noktalarla yazılmak durumunda. Burada bir sansür var mı sizce?
- Ben sansür olarak algılamıyorum, bu durumun pedagojik zorunluluktan kaynaklandığını düşünüyorum. Sonuçta oyun sergileniyor. İşin pedagojik tarafı da, oyunun 16 yaş sınırı olması. İngiltere'de nokta nokta olarak sergilenmiş oyunun ismi. Buna sansür değil, standart diyelim.
- 1996'da İngiltere'de sergilendiğinde aldığı tepkilerden bahsetsek biraz da...
- Bir grup eleştirmen yerden yere vurmuş o dönem bu oyunu: Hem ahlaki açıdan hem tiyatro geleneği açısından skandal olarak bakılmış. Ama Mark Ravenhill'in oyunu tiyatro dünyasındaki restorasyonun başlangıcı sayıldığı için çok önemli. Her açıdan çok güçlü ve kuramsal bir oyun. Eleştirilere rağmen İngiltere'de minicik bir salonda sergilenirken o kadar talep görmüş ki İngiltere'nin Broadway'i olan West End'e taşınmış, üç ay boyunca kapalı gişe oynamış, ardından bir başka merkezde dört ay sahnelenmiş.
Alışveriş ve S...ş tiyatro dünyasındaki tıkanıklığı açan bir oyun.
- Tıkanıklık, geleneksel tiyatronun 'biraz sıkıcı yapısı'nı kırmak anlamında mı?
- Ben de sonuç olarak geleneksel tiyatrodan geldim, yıllarca o alanda çalıştım. Geleneksel olanın bir şekilde revize olması gerekiyor. Bu oyun tiyatronun genel anlamda bir çizgiyi geçmesine yarıyor. Sonuçta tiyatro tarihinde bu oyunun öncesi ve sonrası var. Biz geleneksel olanı kötülemiyoruz. Ama geleneksel olanın bir vizyondan geçip yeni bir gelenek yaratması gerekir. O yeni geleneğin yaratılması için bir dinamiğin harekete geçmesi şarttır. Bu oyun bu dinamiği harekete geçiriyor. DOT'ta beşinci yılımızın içindeyiz, burada bu dinamiği harekete geçirdik.
- Bu oyuna seyirci tepkisi nasıl?
- Şimdiden ocak biletlerini satıyoruz, bu bir göstergedir. Şaheser bir oyun yarattık demiyorum ama başarılı olduğumuzu sanıyorum.
- Eğer çok tutarsa uzatmak gibi bir düşünce olabilir mi?
- Ancak başka bir sezonda yeniden sahnelenebilir. Uzatmakdan yana değilim çünkü peş peşe üretime odaklıyız. Şimdiden 10 sene oynar gibi görünüyor bu oyun ama hedeflerimizi hep yeniliyoruz; başka oyunlara da yer vermek istiyoruz.
