Dış ticaret açığının ağustosta belirgin gerilemesinin ardından, gözler Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın 11 Ekim'de açıklayacağı ödemeler dengesi istatistiklerine çevrildi. Ekonomistler, dış ticaret açığı verisinin açıklanmasının ardından ağustos dönemi cari işlemler hesabının fazla vermesini bekliyor.
Dış ticaret açığı geçen ay 2 milyar 422 milyon dolarla 2017'nin aynı ayına kıyasla yüzde 59 düşüşe işaret etti. Son 12 aylık dış ticaret açığı da temmuzdaki 83 milyar 758 milyon dolardan 80 milyar 266 milyon dolara geriledi. Temmuz döneminde 1 milyar 751 milyon dolar açık veren cari işlemler hesabının, ağustosta cari fazla vermesi tahmin ediliyor. Cari fazla en son Eylül 2015 döneminde verilmişti.
"DENGELENME HAREKETİ GÜÇLENDİ"
AA Finans Analisti ve Ekonomist Haluk Bürümcekçi, dış ticaret açığının ağustosta 2,42 milyar dolar ile geçen yılın aynı ayına göre belirgin altında gerçekleştiğini söyledi.
Son 12 aylık dış ticaret açığının 80,3 milyar dolarla belirgin gerilediğine dikkati çeken Bürümcekçi, "Yeni Ekonomi Programı'nda (YEP) dış ticaret açığının bu yılı 66 milyar dolar düzeyinde kapatacağı öngörülüyor. Bunun gerçekleşmesi için yılın kalan döneminde dış ticaret açığının yıldan yıla yüzde 45 civarında gerilemesi gerekecek." ifadelerini kullandı.
Bürümcekçi, altın ticaretinde uzun bir aradan sonra net ihracatçı konuma gelindiğini, 2017'de altın dış ticareti dengesinin 10 milyar dolar açık verdiğini, bu yıl ilk 8 ayında toplam açığın 7,7 milyar dolar olduğunu dile getirdi.
Enerji ithalatının artış eğilimini koruduğunu belirten Bürümcekçi, şunları kaydetti:
"Ağustosta önceki yılın aynı ayına göre enerji ithalatındaki artış 0,3 milyar dolar oldu. Böylece son 12 aylık enerji ithalatı da 42 milyar dolara yükselmiş oldu. Enerji ve altın dışı yıllık açık ise dördüncü aydır üst üste gerileyerek 30,9 milyar dolara indi. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış veriler, trend göstergesi olan üç aylık ortalama dış ticaret açığının yıllıklandırılmış değerinin 53,8 milyar dolar düzeyine iyileştiğini yansıtarak, manşet verilerin de yansıtmaya başladığı dengelenme hareketinin devamını gösterdi. Bu gösterge için tarihi zirve ise 110 milyar dolar ile 2011 yılında gözlenmişti. Bu yılın zirvesi ise 98,1 milyar dolar ile şubat ayında görülmüştü. Dış ticaret açığının trend değeri, dengelenme hareketinin güçlendiğini yansıttı."
"CARİ FAZLA GÖRÜLEBİLİR"
Ekonomist Bürümcekçi, ihracatçı birliklerinin öncü verileri incelendiğinde eylül ayı TİM ihracatının (altın hariç) iş günü fazlası nedeni ile yıllık bazda yüzde 25 civarında artış gösterebileceğini söyledi.
Ancak, enerji ithalatının olumsuz etkisinin gözlenmeye devam edebileceğini belirten Bürümcekçi, "Buna karşılık, altın ticareti kaynaklı baz etkisi lehte bulunmaktadır. Daha net bir görünümü 1 Ekim'de açıklanacak gümrük verilerinden edinmeyi bekliyoruz." dedi.
Bürümcekçi, ağustos ayı cari işlemler dengesine ilişkin şu öngörülerde bulundu:
"Dış ticaret verisinden sonra, ağustos ayında cari denge 2,5 milyar dolar fazla verebilir diye düşünmekteyiz. Geçen yılın aynı ayında cari denge 922 milyon dolar açık vermişti. Bu şekilde gelirse, son 12 aylık cari açık 51,1 milyar dolar seviyesine gerileyecek. YEP'te yüzde 3,8 büyüme beklentisi ile 36 milyar dolar cari açık öngörülmüştü."
"ÇEKİRDEK AÇIK GERİLİYOR"
Halk Yatırım Araştırma Direktörü Banu Kıvci Tokalı da yıllık dış ticaret açığının, büyümedeki yavaşlama sinyalleri eşliğinde ithalattaki azalmanın devam etmesi ve 1 milyar dolar seviyesine yaklaşan altın ihracatı ile temmuz sonundaki 83,8 milyar dolar seviyesinden 80,3 milyar dolar seviyesine gerilediğini dile getirdi.
Yıllık dış ticaret açığının düşüş trendini sürdüreceğini ve 2018'i 68,5 milyar dolar seviyesinde bitireceğini tahmin ettiklerini söyleyen Tokalı, 2019 sonuna ilişkin beklentisinin ise 65,5 milyar dolar olduğunu belirtti.
Altın ve enerji hariç dış açığındaki azalmanın temmuz ayının ardından ağustosta da belirgin bir şekilde devam ettiğini vurgulayan Tokalı, "İkinci yarıda beklenen yavaşlamanın da etkisiyle çekirdek açık geçen yılın ortasındaki 26,5 milyar dolar seviyesine daha da yaklaşabilir." dedi.
"DIŞ AÇIKTAKİ GERİLEME SON ÜÇ AYDIR SÜRÜYOR"
İş Portföy Makroekonomik Araştırma Bölüm Yönetmeni Hande Şekerci ise ağustos ayında dış ticaret açığında yıldan yıla 3,5 milyar dolarlık düşüş gerçekleştiğini belirtti.
Dış açıktaki gerilemenin son üç aydır sürdüğünü ifade eden Şekerci, "Burada hem iktisadi faaliyetteki dengelenme, hem de altın ithalatında normalleşme etkili oluyor. Ekonomideki yavaşlama dış açıktaki düşüşün önümüzdeki dönemde de devam edeceğine ve diğer ekonomik verilere de sirayet edeceğine işaret ediyor. Örneğin ağustos ayında cari fazla verebileceğimizi düşünüyoruz." şeklinde konuştu.
Şekerci, öncü verilerin 12 ay birikimli cari açığın temmuz ayındaki 54,5 milyar dolardan ağustos ayında 50 milyar dolar civarına düşebileceğini gösterdiğini söyledi. Yılın kalanında ise iktisadi aktivitedeki yavaşlamayla birlikte cari açıkta daha belirgin düşüşlerin kaydedilmesinin mümkün olabileceğini kaydeden Şekerci, şu değerlendirmelerde bulundu:
"Sanayi üretiminde ise temmuz ayında yıllık bazda yüzde 7,9'luk sürpriz bir büyüme oranı görmüştük. Bu büyümenin Türk lirasındaki değer kaybının ihracat odaklı sektörlere verdiği destek ve turizm sektöründeki hızlı toparlanma ile gerçekleştiğini değerlendiriyoruz. Ağustos ayında ise sanayi üretimi hem altın ve enerji dışı ithalattaki görece zayıf seyrin, hem de bayram tatilinin yarattığı iş günü kaybının etkisiyle daha yavaş bir büyüme gösterebilir."
