Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerinden derlenen bilgilere göre, cari işlemler hesabı, martta 589 milyar dolar açık verirken, 12 aylık cari açık 12 milyar 829 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti. Böylece yıllıklandırılmış cari açık, Aralık 2009'dan bu yana en düşük seviyesine gerilemiş oldu. Hükümetin aldığı bir dizi tedbirler ve ekonomideki dengelenme süreci çerçevesinde cari açık kademeli olarak azaldı.
Ekonomistler, nisan ayında da cari açıktaki gerilemenin devam ederek yıllıklandırılmış açığın 10 milyar doların altına ineceği öngörüsünde bulunuyor.
AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, konuya ilişkin yaptığı değerlendirmede, martta son 12 aylık cari açığın 12,8 milyar dolarla (GSYH'ye oranla yüzde 1,7) belirgin şekilde gerilediğini söyledi.
Nisan ayı gümrük dış ticaret öncü verilerinin, geçen yıla göre çok daha düşük dış açığa işaret ettiğini belirten Bürümcekçi, "Bu gelişme son 12 aylık cari açığın 9 milyar dolar civarına gerileyebileceğini de düşündürmektedir." dedi.
Bürümcekçi, manşet verideki bu gelişmenin yanı sıra cari dengenin temel eğilimi açısından takip edilen enerji dışı cari dengenin 25,7 milyar dolar fazlaya, enerji ve altın dışı (çekirdek) cari dengenin ise 32 milyar dolar fazlaya yükseldiğini kaydetti.
Türkiye ekonomisinin güçlü büyüme (daralma) dönemlerinde manşet ve çekirdek açıkta belirgin artış (azalış) eğilimi görülmesinin doğal olduğunu ifade eden Bürümcekçi, "Nitekim son bir yıl içinde ekonomik aktivitede önce durgunluk, sonra da resesyon yaşanması ile enerji ve altın dışı açıkta artış eğiliminin tersine döndüğü net olarak gözlenmektedir. Cari açıkta mart ayında gözlenen iyileşmede, dış ticaret açığının geçen yıldan düşük açık ve hizmetler dengesinin yüksek fazla vermesi ana etken oldu. Finansman tarafında, cari açık ve net hata-noksan çıkışının finanse edilememesi nedeniyle resmi rezervlerde 5,7 milyar dolar azalış gözlendi." şeklinde konuştu.
Bürümcekçi, cari dengedeki iyileşmenin en azından 2019'un ilk yarısının sonuna kadar devam edebileceğini söyledi.
Cari açığı artıran faktörlerin başında gelen enerji ticaretindeki gelişmelerin devam edip etmeyeceğinin kritik olduğuna dikkati çeken Bürümcekçi, petrol fiyatlarının son dönemdeki toparlanma ile 2018 yılı ortalamasına (72 dolar) yaklaşmasının cari açığı azaltıcı etkinin gözlenmeyeceğini düşündürdüğünü kaydetti.
Bürümcekçi, 2019 sonu tahminini 10 milyar dolar açığa revize ettiğini, bu tahminin üzerindeki risklerin aşağı yönde devam ettiğini belirtti.
"CARİ AÇIKTAKİ DÜŞÜŞ İLK YARIDA DEVAM EDECEK"
Halk Yatırım Araştırma Direktörü Banu Kıvci Tokalı da yıllık cari açığın şubat sonundaki 17 milyar dolardan 12,8 milyar dolara gerilediğini hatırlatarak, "Nisan ayına ilişkin dış ticaret verileri de yıllık açıktaki gerilemenin devam ederek 8-10 milyar dolar civarına inebileceği yönünde." dedi.
Tokalı, hem kur hem de talep gelişmelerine ek olarak, ihracatı destekleyici yeni program anlayışı, ılımlı enerji fiyatları ve baz etkisi doğrultusunda, yıllık cari açıktaki düşüşün özellikle yılın ilk yarısında hızla devam edeceğini söyledi.
12 aylık cari açığın 5-10 milyar dolar bandına kadar inebileceği tahmininde bulunan Tokalı, "Yılın ikinci yarısında ise yeniden dengelenme sürecinin belirginleşmesi ve baz dezavantajı ile yılı 19 milyar dolar civarında tamamlayabileceğini tahmin ediyoruz. Bu durumda da 2017 sonunda yüzde 5,6 düzeyinde olan ancak 2018 yılını yüzde 3,6 seviyesinde tamamlayan cari açık oranı, 2019 sonunda yüzde 2,6'lar seviyesine kadar inebilir." diye konuştu.
Tokalı, mart ayı cari dengedeki iyileşmeyi destekleyen gelişmelerde; dış açıktaki sert düşüş, turizm gelirlerinde yıllık artış, navlun gelirlerindeki iyileşme ve dış borç faiz ödemelerindeki azalış gibi unsurların etkili olduğunu vurguladı.
Doğrudan yatırımlarla ilgili kâr transferleri ve portföy yatırımlarına ait giderlerdeki artışın ise cari açıktaki düşüşü sınırlandıran unsur olduğunu belirten Tokalı, çekirdek dengenin ise mart ayında da fazla vermeyi sürdürdüğünü, yıllık çekirdek fazlanın mart ayında 32 milyar dolar seviyesinde gerçekleştiğini kaydetti.
"CARİ İŞLEMLER HESABI İLK ÇEYREKTE 1,9 MİLYAR DOLAR AÇIK VERDİ"
Deniz Yatırım Stratejisti Orkun Gödek ise cari işlemler hesabının mart ayında piyasa beklentisi olan 1 milyar dolar açık rakamının gerisinde kalarak 589 milyon dolar düzeyinde gerçekleştiğini, böylece yılın ilk çeyreğinde toplam açık rakamının 1,9 milyar dolar olduğunu, söz konusu rakamın 2018'in aynı döneminde 16,2 milyar dolar düzeyinde bulunduğunu söyledi.
Gödek, resmi rezervlerin mart ayında 5,7 milyar dolar azalırken, ilk çeyrekte 635 milyon dolar arttığını belirtti.
Son 12 ay içerisinde resmi rezervlerin performansının 9 milyar dolar azalış şeklinde gerçekleştiğini kaydeden Gödek, şu değerlendirmelerde bulundu:
"Hesaplamalarımıza göre, son 12 ay içerisinde enerji ithalatı hariç cari işlemler hesabı 30,8 milyar dolar fazla verirken, parasal olmayan altın hariç kalem ise 3,9 milyar dolar açık verdi. Parasal olmayan altın ve enerji ithalatı hariç kalem ise 32 milyar dolar fazla verdi. Açıklanan verilerden yaptığımız çıkarım, ekonomik ivmedeki zayıflamanın cari işlemler hesabı performansı üzerinde ilk çeyrekte açık rakamının daralması şeklinde devam ettiği şeklinde. İhracat ve turizm kalemlerindeki olumlu performans genel denge açısından olumlu yansımalara neden oluyor. Öte yandan, bize göre çekirdek kalemlerdeki artı verme durumunun ciddi yüksek seviyelere ulaşması ekonomik aktivitedeki azalışla paralel. Azalan ithalat başlıca faktör..."
