Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) şubat ayında Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) yüzde 0,91 arttığını ve yıllık enflasyonun yüzde 15,61 olduğunu açıklamasının ardından TCMB'nin Şubat Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı.
Rapora göre, uluslararası emtia fiyatlarındaki yükseliş ve bazı sektörlerde belirginleşen arz kısıtlarının etkisiyle üretici fiyatlarındaki güçlü artış eğilimi devam etti. Yıllık enflasyon alt gruplar genelinde yükselirken, bu artışa en belirgin katkı temel mal ve gıda gruplarından geldi. Bu dönemde, birikimli döviz kuru etkilerinin kısmen hafiflemesiyle dayanıklı tüketim malları ve diğer temel mallarda fiyatlar ılımlı bir seyir izlerken, giyim yıllık enflasyonu yükselişini sürdürdü.
Gıda enflasyonu işlenmiş gıda fiyatları öncülüğünde artarken, bu gelişmede alt kalemler itibarıyla çiğ süt alım fiyatlarındaki artışın süregelen yansımaları, et fiyatları ve uluslararası tarımsal emtia fiyatlarının etkisi öne çıktı. Enerji fiyatları uluslararası petrol fiyatlarındaki yükselişe karşın, döviz kuru gelişmeleri ve eşel mobil uygulaması neticesinde aylık bazda sınırlı bir artış gösterse de, grup yıllık enflasyonu düşük baz nedeniyle yükseldi. Bu dönemde hizmet yıllık enflasyonu bir miktar arttı. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonları yükselirken, eğilimleri temel mallar kaynaklı olarak geriledi.
Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları, sırasıyla 0,92 ve 0,71 puan artarak, yüzde 16,92 ve yüzde 16,21 olarak gerçekleşti. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre temel mal, gıda, enerji ve hizmet gruplarının katkıları sırasıyla 0,30, 0,21, 0,11 ve 0,05 puan arttı, alkol-tütün-altın grubunun katkısı ise 0,03 puan azaldı.
2021 yılıyla birlikte tüketici enflasyon sepetindeki ağırlıklar güncellendi. Ocak ayında tüketici enflasyon sepetinde yapılan ağırlık güncellemesinin şubat ayı itibarıyla enflasyon patikasına 0,4 puan yükseltici etki yaptığı hesaplanıyor. Bu etkinin, nisan ayında 0,5 puana ulaştıktan sonra kademeli olarak azalarak, yıl sonu itibarıyla ortadan kalkacağı öngörülüyor. Mevsimsellikten arındırılmış verilerle, üç aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimleri bir miktar gerilemekle birlikte yüksek seviyesini korudu. Bu dönemde, çekirdek enflasyon eğilimindeki kısmi iyileşme temel mallardan kaynaklanırken, hizmet eğilimi yataya yakın seyretti. İşlenmiş gıda eğiliminde ise yüksek seviyeler korundu.
"CEP TELEFONU GÖRÜŞME VE İNTERNET ÜCRETİNE BAĞLI OLARAK HABERLEŞME HİZMETLERİ ENFLASYONU YÜKSELDİ"
Rapora göre, hizmet fiyatları şubat ayında yüzde 1,04 arttı, grup yıllık enflasyonu 0,22 puan yükselerek yüzde 11,74 olarak gerçekleşti. Bu yükselişte haberleşme ve lokanta-otel grupları etkili olurken, yıllık enflasyon ulaştırma grubunda geriledi, kira ve diğer hizmetlerde ise yataya yakın seyretti.
Bu dönemde özel iletişim vergisinin yüzde 7,5'ten yüzde 10'a çıkarılmasının etkisiyle, cep telefonu görüşme ve internet ücretine bağlı olarak haberleşme hizmetleri enflasyonu yükseldi.
Lokanta-otel yıllık enflasyonundaki artışta ise yemek hizmetleri belirleyici olurken, bu gelişmede gıda fiyatları ve asgari ücret artışının etkili olduğu değerlendirildi. Öte yandan, bu grupta konaklama hizmetleri tarafında enflasyondaki düşük seviyeler korundu. Diğer hizmetler grubunda sağlık ve bakım-onarım grubunda yukarı yönlü seyir sürerken, sigorta, paket tur, eğlence-kültür ve eğitim gibi salgın döneminde enflasyonu düşük seyreden kalemler daha olumsuz bir görünümü sınırladı.
"İLAÇ FİYATLARINDAKİ ARTIŞIN BİR KISMININ MART AYI RAKAMLARINA YANSIYACAĞI NOT EDİLMELİ"
Rapora göre, temel mal fiyatları şubat ayında yüzde 0,12 geriledi, grup yıllık enflasyonu 1,52 puan artışla yüzde 21,70 olmuştur (Grafik 5). Yıllık enflasyon, giyim ve ayakkabı ile dayanıklı mallarda yükselirken, diğer temel mallarda yatay seyretti.
Giyim ve ayakkabıda sezon indiriminin geçen seneye kıyasla sınırlı olması nedeniyle yıllık enflasyon 4,27 puan artarak yüzde 6,18'e yükseldi ve temel mal grubu enflasyonunu yukarı çeken ana sürükleyici oldu.
Talep yönlü etkilerin yanı sıra uluslararası emtia fiyatları ve arz yönlü kısıtlar nedeniyle yıllık enflasyonu yüksek seyreden dayanıklı tüketim mallarında, döviz kuru etkilerinin kısmen hafiflemesiyle fiyat artışlarının oldukça yavaşladığı gözlendi. Şubat ayında, altın hariç dayanıklı tüketim mallarında yüzde 0,25 ile ılımlı bir fiyat artışı gerçekleşirken, düşük baz nedeniyle yıllık enflasyon 0,73 puan artarak yüzde 34,28 oldu. Diğer temel mallarda fiyatlar yüzde 0,19 gerilerken, yıllık enflasyon yatay seyretti.
Referans fiyat uygulamasına bağlı olarak, aylık yüzde 6,09 artan ilaç fiyatları daha olumlu bir görünümün önüne geçtiği belirtilen raporda, "İlaç fiyatlarındaki artışın bir kısmının mart ayı rakamlarına yansıyacağı not edilmeli." ifadesi kullanıldı.
"ULUSLARARASI EMTİA FİYATLARINDAKİ GELİŞMELERİN DE ETKİSİYLE KATI-SIVI YAĞLARDAKİ YÜKSEK ORANLI ARTIŞLAR SÜRDÜ"
Enerji fiyatları şubat ayında yüzde 0,25 arttı. Doğal gaz ve şebeke suyu fiyatları bu dönemde sırasıyla yüzde 0,80 ve yüzde 0,59 oranında yükseldi. Şubat ayında petrol fiyatlarındaki yükselişe karşın Türk lirasındaki değerlenme ve eşel mobil uygulamasının etkisiyle akaryakıt fiyatlarındaki artış yüzde 0,16 ile sınırlı kaldı. Bu gelişmelerle, enerji grubu yıllık enflasyonu geçen yılın aynı döneminde gerileyen petrol fiyatlarının oluşturduğu düşük bazın etkisiyle 0,96 puan artarak yüzde 8,82'ye yükseldi.
Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları şubat ayında yüzde 2,57 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 0,29 puan yükselerek yüzde 18,40 oldu. Yıllık enflasyon işlenmiş gıda grubunda 1,61 puan artışla yüzde 19,72'ye yükselirken, işlenmemiş gıda grubunda baz etkileriyle 1,07 puan azalarak yüzde 17,01'e geriledi. Bu dönemde, taze meyve-sebze enflasyonu bir miktar gerilerken, diğer işlenmemiş gıda grubunda et fiyatlarındaki artışlar sürmüş, çiğ süt referans fiyatındaki ayarlamanın gecikmeli etkileri süt fiyatlarına (yüzde 5,17) yansımaya devam etti. Şubat ayında işlenmiş gıda fiyatları aylık bazda yüzde 2,27 ile hızlı artış eğilimini sürdürdü. Et fiyatlarındaki artış paralelinde işlenmiş et ürünleri fiyatlarında yükseliş (yüzde 3,03) gözlenirken, çiğ süt fiyat ayarlamasının dolaylı etkileri, başta peynir ve diğer süt ürünlerinde olmak üzere (yüzde 5,78), ilgili gruplarda hissedilmeye devam etti.
Uluslararası emtia fiyatlarındaki gelişmelerin de etkisiyle katı-sıvı yağlardaki yüksek oranlı artışlar sürdü. Bu gelişmelerle, taze meyve-sebze dışı gıda grubu yıllık enflasyonu yüzde 20,75'e yükseldi. Ocak ayında alkollü içeceklerden alınan ÖTV'nin artırılmasının sarkan etkisiyle alkollü içecekler grubunun yıllık enflasyonu şubat ayında 2,31 puan artarak yüzde 20,79 oldu.
"TÜKETİCİ FİYATLARI ÜZERİNDEKİ ÜRETİCİ FİYATLARI KAYNAKLI BASKILAR GÜÇLÜ BİR ŞEKİLDE DEVAM ETTİ"
Yurt içi üretici fiyatları şubat ayında yüzde 1,22 yükseldi, yıllık enflasyon 0,93 puan artarak yüzde 27,09 oldu. Üretici fiyatlarında gözlenen bu yükselişte, uluslararası emtia fiyatlarındaki artışlar ve tedarik zincirinde süregelen sorunlar belirleyiciydi. Şubat ayında Türk lirasındaki değerlenmeye rağmen petrol, kimyasal ürünler, gıda, ağaç ve mantar ve kağıt gibi girdi sağlayıcı sektörlerde yüksek oranlı fiyat artışları devam etti. Bu doğrultuda petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi gerilemekle birlikte yüksek seviyesini korudu.
Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon enerji ve dayanıksız tüketim malları grubunda yükselirken, ara malı ve dayanıklı tüketim gruplarında yataya yakın seyretti, sermaye malı grubunda ise geriledi.
Aylık bazda ise sermaye malı grubu dışındaki bütün alt gruplarda fiyatlar yükselirken, özellikle dayanıksız tüketim malları fiyatlarındaki artış dikkati çekti. Ara malları grubu fiyat artışında tekstil iplik ve elyafları, ahşap ürünler, inşaat sektörü ile bağlantılı ürünler ve kağıt ürünleri öne çıktı.
Enerji grubu fiyatlarındaki görünümde petrol fiyat artışının yansımaları izlenirken, dayanıklı tüketim malları grubunda mobilya ve ev aletleri fiyatlarındaki artışlar bu dönemde de sürdü. Dayanıksız tüketim mallarında ilaçların yanı sıra et ve süt ürünleri ile katı-sıvı yağlarda daha belirgin olmak üzere gıda imalatı genelindeki fiyat artışları dikkati çekti. Diğer taraftan, sermaye malı grubu fiyatlarındaki düşüşte metal yapı ürünleri ile bilgisayar ve çevre birimleri öne çıktı. Bu gelişmelerle, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlü bir şekilde devam etti.
