İşvereniniz, sizden gelecek yıl içinde yapılması gereken şirket çalışmaları ile ilgili bir yapmanızı istedi. Son ana kadar çalıştınız, veriler hazırlardınız. Fakat sunumu gerçekleştireceğiniz gün geldiğinde, heyecanınız, korkularınız sizi yalnız bırakmadı. Rahatlamak için farklı metotlar uygulamaya çalışsanız da başarılı olamayacağınızı hissettiniz. O anda yaşadığınız sıkıntı kendinize olan güveninizi bir anda kaybetmenize neden oldu. Başarıyla gerçekleştirebileceğiniz bir çalışma, bir anda farklı bir yön çizmeye başladı...

Aslında anne babaların çocuklarına, bebeklik döneminden itibaren uygulayacağı doğru davranış tutumları, ileride bu ve buna benzer bir sahne yaşanmasına engel olabilir. Pedagog Güzide Soyak, çocuğunuzun kendine güvenen bir çocuk olması için nasıl destek verebileceğiniz konusunda önemli bilgiler verdi.

Öz güveni tam çocuk olmak

Her anne-baba çocuğunun kendine has kimliğinin olmasını ve öz güveninin gelişmesini ister. Öz güven; duygusal ve sosyal olgunluğunun gelişmiş, kendisini ve başkalarının sınırlarını bilen bir bireyin, iletişim becerilerinin yeterli ve uyum becerisinin yüksek, eleştirilere açık ve çözümler üretebilecek gelişmiş yapıya sahip olmasıdır.

Birçok anne-baba, sınırsızlığı davranış kontrolünde zorlanmayı öz güven ile karıştırır. İlk bebeklik döneminden itibaren temel güven duygusunun oluşturulması için anne ve babalara birçok görev düşer. Temel ihtiyaçlarının zamanında karşılanması, koşulsuz sevgi ve kabul etme, güçlü ebeveyn-çocuk ilişkisinin ilk adımlarını oluşturur. Sevildiğini hisseden ve ihtiyaçları zamanında görülen bir bebek aynı zamanda saygı da gördüğünü anlayacaktır. Sezgilerinin çok güçlü olduğu bu dönemde duygularınızı, ona dokunarak hissettirmek kelimelerden daha güçlü olacaktır.

İfade özgürlüğü verin

Her çocuk farklıdır ve birbirine benzemez, bu kardeş bile olsa geçerli bir kuraldır. Farklılıklara saygı göstermek ve karşılaştırma yapmamak, onların kendi yetenekleri ile ilgili doğru bilinçlenmelerini sağlayacaktır. İletişim kurarken göz teması kurmak, yaşına uygun kelimelerle konuşmak, onun da kendini ifade etmesine izin vermek, duygularını belirtmesini önemsemek iletişimi güçlendirecektir. Anne baba tutumlarının tutarlı ve dürüst olması öz güven gelişiminde önem taşır.

Tutarsız rol model olmak çocuğun kendi yeterliliği ile ilgili olumsuz mesajlar almasına neden olacaktır. Nasıl göründüklerini, davranışlarının kabul görülüp görülmediği ile ilgili düşünceleri ilk olarak ebeveynlerinden duyacak olan çocukların kafalarının karışması da son derece normaldir. Karşılıklı saygı, ilişkinin temelinde olması gereken bir unsurdur. Onun birey olduğunu kabul etmek, haklarını görmek ve bunları önemsemek, ona kendisinin değerli olduğunu hissettirecektir. Sağlıklı ev ortamının, korumacı yaklaşımın olmadığı ilişkilerde öz güvenin gelişimine olanak sağlandığını söyleyebiliriz.

Aile ile birlikte ilerleyen yıllarda değişen çevre şartlarının ve içinde bulunduğu sosyal ortamın da çocuğun öz güveninde etkisi olur. Olabilecek bütün olumsuz etkilere rağmen sağlıklı "ebeveyn-çocuk" ilişkisi, özgüvenin gelişmesindeki en önemli unsurdur.

Öz güveni gelişmemişse...

Öz güveni gelişmemiş aşırı korumacı ve baskılı ortamda yetişen çocuklar özellikle sosyal hayat içerisinde sıkıntılar yaşar. Anneden ayrılmak ile ilgili yoğun kaygı duyarlar. Sürekli onay beklerler veya sorunları çözme konusunda isteksizdirler. Akran ilişkilerindeki rekabeti tolere edemezler ve bir grubun parçası olmak ile ilgili çabaları pek yoktur. Yaşamlarını kolaylaştıran, kendinden daha büyük kişilere yakın olmayı tercih ederler. Kararlar almakta zorlanabilirler. Aslında bu şekilde gelişen çocukların ilerleyen dönemlerde anne çocuk ilişkisinin de bozulduğunu gözlemleriz.

Yapılan yanlışlar

Aşırı öz güven sahibi olmak sınırlarını bilmemekle tanımlanabilir. Bu durum daha çok anne-babaların beklentileri ile şekillenir. Sağlıklı bir öz güven gelişiminde çocuğun yaşından beklenen duygusal ve sosyal olgunluğu, uyumu göstermesini bekleriz. Ailenin veya çevrenin yaşından olgun beklentisi ile davranan çocukların gerçek yaşamın zorlukları ile baş ederken ve kendilik algılarında yetersizlik hissedebileceğini söyleyebiliriz. Öz güven kazanımı tutumlarla gelişen bir süreçtir. Anne babanın kişilik yapısı ve sosyal becerileri çocuğun gelişimini de etkileyecektir.

Özgüveni olmayan çocuklar

Kendisi ve deneyimleri ile ilgili aşırı eleştirme, beklenti düzeyini çok yüksek ya da düşük tutmak, yoğun kaygı, yaşama ve destek görme talebinde bulunmak, sorumluluk almaktan kaçınmak öz güveni olmayan çocukların tipik özellikleridir. Ailelerin beklenti düzeylerini çocuklarının kapasiteleri ile uyumlu olarak belirlemeleri gerekir. Deneyimlendirme fırsatı verilen ve cesaretlendirilen çocukların daha aktif olduğunu gözlemlemekteyiz.

Bütün ihtiyaçlarını gidermek, birlikte vakit geçirmek, yapıcı eleştirilerde bulunmak ve ona güvendiğini hissettirmek, çocuğun gelişimini olumlu yönde destekleyecektir. Öz güveni olmayan çocukların uyum sorunları yaşadığı gözlenir. Sosyal açıdan kabul görmeyen davranışlar sergilerler. Akran ilişkileri tatmin oldukları ilişkiler değildir. Değersiz, başarısız, hissetme eğilimleri yüksektir. Kaygıları yüksek olduğu için dikkatleri de kolay dağılır. Performans sergilemeleri gereken akademik çalışmalarda zorlandıkları görülür.

Hazırlayan: Şenay Çelik