Bayan takımını yönetmek için iki kat adil olmalısınız

A Milli Bayan Voleybol Takımı antrenörü Ferhat Akbaş henüz 29 yaşında. Nereden bakansanız zor bir görev! Bir yandan 15 kadını idare edip diğer yandan aynı kadınlarla yani kadrosundaki profesyonel sporcularla başarı peşinde... Şu ana kadar her şey iyi gitti. Göreve geldiği günden itibaren milli takım katıldığı tüm turnuvalardan başarıyla çıktı. Ferhat Akbaş öğretmen bir anne ve babanın oğlu. Çocuk yaşından itiraben uzun boyuyla dikkat çeken Akbaş, 11 yaşından itibaren çeşitli takımlarda oyuncu olarak görev almış. Bir gün, voleybolcu olarak üst düzey bir performans sergileyemeyeceğine karar verip rotayı antrenörlüğe çevirmiş. Yani antrenörlük genç hocanın 10 yıllık kariyer planının bir parçası... 29 yaşında hocası olduğu Filenin Sultanları'nın başarı grafiğini yükseltmeyi hedefliyor. Takım oyuncuları da arkasında... Şimdi önlerinde Avrupa Şampiyonası ve sonrasında Olimpiyat elemeleri var. Ferhat Akbaş'la böylesine kritik bir zamanda, milli takımın antrenman yaptığı Burhan Felek Spor Salonu'nda buluştuk. Hakkında konuşulanları, genç yaşına rağmen getirildiği milli takım antrenörlük görevini ve elbette kadınları konuştuk...

- Göreve geldiğiniz günden bu güne nasıl geçiyor günleriniz?
- Teknik olarak 20 Nisan'dan beri kamptayız. O günden beri, bir gün bile izin yapmadan devam ediyorum. Turnuvalar da gayet iyi gidiyor.

- Bir milli takımı yönetmenin sırrı ne?
- Bunun sırrı fazlasıyla adil olmak. Özellikle milli takımdaysanız; elinizdeki oyuncularla bir şey yapmaya çalışmıyorsunuz, ülkenin en iyi oyuncularından bir seçim yapıyorsunuz. Ve herkes gönüllü buraya geliyor ve herkesi gönüllü bir şekilde oynatmak sizin göreviniz. Adil olmak çok çok önemli.

- Peki kadınlardan oluşan bir milli takımı yönetmenin sırrı ne?
- Bayanlardan oluşan bir takımı yönetmek için daha da adil olmalısınız. Çünkü yaptığınız, yapmayı planladığınız her hareket, her karar, her duruş, her davranış normalden daha fazla gözlemlenecektir. Bu yüzden iki katı adil olmak gerekiyor.

- Kadın duygusallığı profesyonel sporda da gözlemlenebilir bir şey mi?
- Bunu çok iyi kıyaslayabildiğimi düşünüyorum. Çünkü erkeklerle de çalıştım, bayanlarla da... Erkek takımları çok daha nettir. Erkekler bir oyuncuyla problemi varsa veya bir oyuncuyla arası daha iyiyse bunu çok net bir şekilde gösterir. Sorunları çözmek için konuşma eğilimi daha fazladır. Problemi bir şekilde halledersiniz. Kadınlarda bu çok daha zorlu olabilir. Çünkü kadınlar duygularını ve düşüncelerini çok net ifade etmiyor. Takımlarında, kendi aralarında bunları konuşarak belli noktaya getirmeye çalışıyorlar. En büyük farkları bu. Ama bu çok ciddi bir problem değil. İyi yönetildiğinde çok daha avantajlı olabiliyor.

- Nasıl yani?
- Kadın oyuncularla yaşayacağınız olumlu ve olumsuz bir durumu yönetmeniz için daha fazla zamanınız olur. Çünkü kadınlar önce düşünür, ertesi gün gelirler... Erkekler daha agresif ve direkt. Kadınlar daha arka planda, düşünerek ve tartarak spor hayatlarını devam ettirmeye çalışıyorlar. Tıpkı normal hayatlarında olduğu gibi...

- Kapris oluyor mu peki?
- Çok üst düzey oyunculardan söz ediyoruz; milli takım forması giyiyorlar, iyi para kazanıyorlar, yüksek egolu, ciddi hayran kitlesi olan kişiler bunlar... Bunun cinsiyeti çok önemli değil, erkek takımlarında da, bayan takımlarında da ego olacaktır, olmalıdır da. Üst düzey bir sporcu görmek istiyorsak sahada o sporcunun ciddi seviyede egosu olmalı. Egosu olmayan, cesareti olmayan, hayatta farklı bir duruşu olmayan birinin üst düzey spor yapması mümkün değil. Bakın üst düzey sporculara, normal sıradan hayatımızdan insanlar değiller. Bu yüzden yüksek egolu oyuncuların takımlarda bulunmasının katkı sağlayacağını düşünüyorum. Özellikle milli takımlarda egolu, güçlü karakterli oyuncular olmalı.

SAKİN OLMAK İÇİN ÇOK ÇABALIYORUM

- Dezavantajı yok mu?
- Elbette var ama bu doğru yönetildiğinde özgüveni yüksek oyuncular her zaman takıma katkı sağlar.

- Siz nasıl bir antrenörsünüz?
- Çok dikkatliyimdir, detaylara çok dikkat ederim. Antrenman esnasında, antrenman dışında, maç esnasında, maç dışında detaylar benim için çok önemlidir. Detaycı olmak için çok çabalıyorum. Ve sakin olmak için çok çabalıyorum. Sakinlik çok önemli. Bizim diğer branşlar gibi karar vermek için çok zamanımız yok. Futbol antrenörü ikinci yarı değişiklik yapmak için 45 dakika bekleyebiliyor. Ama biz üç sayıda bir mola alıp oyuncu değiştirmeliyiz. Bu da sakinlik ve mantıklı düşünce gerektiren bir durum. En doğru kararları en sakin anımda veriyorum. Çok sert olduğumu düşünmüyorum ama çok net kurallarım var. Koyduğum kurallar bozulduğunda sertleştiğimin farkındayım. Bunun da bazı durumlarda gerekli olduğunu düşünüyorum. Benim bir kuralım varsa; bu teknik olur, taktik olur, o kuralda çok netim ve kuralın da uygulanmasını isterim. Bu yaz U23 yani 23 yaş altı milli takımımızı da ben yönettim. Onlara çok daha serttim. Elinizdeki oyuncu grubu sertlikten anlıyorsa öyle davranıyorsunuz, normal davranıştan anlıyorsa öyle davranılır. Elinizdeki malzemeye göre...

- Çok oyuncu ağlattınız mı?
- Çok... Ben ağlatmadım ama bayan takımlarında oyuncuların ağladığı çok oluyor. İlla antrenmanla ilgili değil, herhangi bir konuda modları çok düşük olabiliyor, ağladıkları da çok oluyor. Ya da herhangi bir konuda konuşmaya başladığınızda ağlayabiliyorlar. Hayat bu...

- Ağlayan bir kadına dayanmak zordur, nasıl idare ediyorsunuz?
- Bu benim için farklı bir durum değil. Kızmak, ağlamak, gülmek hepsi insan duygusu... Karşımda birinin ağlaması ekstra farklı hissetmemi sağlamıyor.

- Siz kadınları yönetmeye alışmışsınız bence...
- Bilemiyorum onu. Bayan takımlarının içine girdiğimden itibaren zorlandığım herhangi bir konu olmadı. Cinsiyete dair bir zorluk yaşamadım açıkcası.

- Takımınızda evli olan var mı, anne olan var mı, sizden büyük olan var mı?
- Birçok oyuncunun düğününe de katıldım. Evli olan var, bekar olan var. Benden büyük olanlar var.

- Çocuklu bir profesyonel oyuncuyla çalışmak zor oluyor mu?
- Çocuğu olan kadın sporcular daha olgun ve disiplinli oluyor. Anladığım kadarıyla, bir insanın çocuğunun olması ona daha farklı bir disiplin veriyor. Daha erken kalkıyorlar, daha düzenli yemek yiyorlar, daha düzenli yemek yapıyorlar. Çünkü kadın sporcuların çoğu yemek yapacak zaman bulamıyor ama bir çocuğun olduğu zaman bunu zorunlu olarak yapıyorsunuz. Bu tarz olumlu katkılar görüyorum. İşine daha fazla bağlanıyor çünkü çocukları için de yaşamaları gerekiyor. Hem yaptıkları işe daha fazla saygı duyduklarını, hem de daha disiplinli olduklarını gözlemledim.

- Siz evli misiniz?
- Değilim.

- Maça makyajlı mı çıkar oyuncularınız?
- Oyuncularımızın hemen hepsi özel bakım yaparak çıkıyorlar sahaya. Çok normal çünkü televizyonda yayınlanıyor bu maçlar, tribünde insanlar var. Bakımlı olmaları elbette önemli.

- Size ne diye hitap ediyorlar?
- Voleybolda antrenör deniyor, basketboldaki gibi koç diye bir kavramımız yok. Ama bana Ferhat diyorlar genelde.

İSTEMEYEN OYUNCUYU MİLLİ TAKIMA GETİREMEZSİNİZ

- Dünya geneline bakınca Türk antrenörlerin durumu nasıl?
- Bir insanın pasaportundan çok antrenörlüğü önemlidir. Önemli olan iyi antrenör olabilmektir. Dünyada sınırların ilk yıkıldığı şey spor. Bu yüzden pasaporta bakıp antrenör ya da sporcuyu değerlendirmek mümkün değil.

- Milli takıma oyuncular gönüllü mü geliyor?
- Milli takım süreci oldukça uzun ve meşakkatli. İstemeyen bir oyuncuyu getiremezsiniz. Burada forma giyen herkes istediği için giyiyordur o formayı. Milli takım forması giyen oyuncular kendi kariyerlerinde de bunun çok faydasını görüyorlar. Milli takıma oyuncularımız fazlasıyla hevesli ve istekli geliyor.

- A Milli Bayan Voleybol takımının bugüne kadar ki en büyük başarısı Olimpiyata gidişimiz mi?
- Olimpiyatlara gidiş sadece voleybol bayan milli takımının değil, Türk sporununda en önemli başarılardan biridir. Bayan voleybolunun yükselen bir ivmesi var ve çok büyük başarılara imza atıyorlar ama medyada fazla yer almıyor.

- Son beş yılda neler yaptı bu kadınlar, onları sayalım o zaman...
- Bir kere Avrupa Şampiyonu, Dünya Şampiyonu kulüpler hep Türkiye'den çıkıyor... U23'te dünya ikincisi olduk... Grand Prix derecelerimiz çok önemli. Sürekli devam eden ve yükselen bir ivmemiz var. Bu, 2003 yılındaki Avrupa ikinciliğiyle başladı. O tarihten itibaren saymakla bitmez başarılarımız var. Voleybol ailesi olarak başarılar konusunda mütevazı olmamalıyız. Futbola, baskete inanılmaz bir sevgi ve ilgi var ama voleybolda alınan başarılar çok çok daha fazla ve ilgiye değer. Voleybola ilgi artmalı. Önümüzde Avrupa Şampiyonası ve Olimpiyat elemesi var. Avrupa Şampiyonası çok zor bir turnuva, hedefimiz kürsüye çıkmak, madalya kazanmak. Gruptan çıkacağımıza inanıyorum. Zorlu bir turnuva ama oldukça ümitliyim.

BENDEN İYİ VOLEYBOLCU OLMAZ DEDİM ANTENÖRLÜĞE BAŞLADIM

Siz nasıl voleybolcu oldunuz?
- Voleybola 11 yaşımda tesadüf eseri başladım. Okul takımı seçmeleri vardı basketbol seçmelerine katılacaktım. Ama seçme günlerini karıştırmışım. Kendimi voleybol seçmelerinde buldum. Seçmeler sırasında kulüplerden antrenörler de vardı. Uzun boyluydum ve antrenör İsa Tekler boyumu görünce çalıştığı kulübe çağırdı. Böylece Marmara Koleji kulüp takımında başlamış oldum. Orada altyapı eğitimi aldım. Voleybol sayesinde Marmara Koleji'ne burslu okudum. Sonra Arçelik genç takımına transfer oldum. Orada da bir yıl oynadım. Çocukluk dönemim tamamen voleybolla iç içe geçti. Çok yoğun bir dönemdi ama çok eğlenceliydi. Deplasmanlarımız oluyordu, maçlarımız heyecanlıydı, sosyal çevremiz genişti. Mutlu ve hareketli bir çocukluğum oldu yani... Arçelik A Takımı'na geçtiğimde işler profesyonelleşmişti ve ben üniversitede işletme bölümünde okuyordum. Okulla birlikte gitmiyordu voleybol ve benden de çok üst düzey bir voleybolcu olmayacağı belliydi.

- Kim söyledi bunu?
- Bunu birinin söylemesi gerekmedi, ben düşünmüştüm. 18 yaşımdaydım bunu dediğimde. Haklıymışım... Şu an voleybol seviyesi ve fiziğine baktığımızda benim üst düzey bir oyuncu olmam imkansızmış... Doğru bir öngörüde bulunmuşum kendime dair.

- Neden?
- Çok çok iyi bir voleybolcu olamayacağımı fark etmiştim. Antrenörlük yapmaya karar verdim ve yapmaya başladım.

- Antenörlük karar verilip yapılabilen bir şey mi?
- Voleybolda belli bir noktaya geldikten sonra çevreniz de ona göre voleybolcu insanlardan, antrenörlerden oluşuyor. Bir şekilde burada hayatınızı devam ettirebiliyorsunuz. Voleybol takımlarında özellikle bayan voleybol takımlarında eleman ihtiyacı olur ki o dönem bu ihtiyaç vardı...

- Neden özellikle kadın voleybol takımlarında ihtiyaç oluyor?
- Bayan takımların özellikle antrenör ihtiyacı olur çünkü bayanlar erkekler kadar güçlü vuramazlar topa. Karşısında ona top atacak bir erkek olduğunda daha iyi bir antrenman olur. Karşı tarafta bir erkekle çalışmak daha geliştirici olur bayan voleybolcu için. Bu şekilde antrenörlüğe başladım. Bir kariyerim olmadığı için bana ne iş fırsatı verilirse çalıştım. Şans eseri genelde bayan takımlarında görev aldım. Şimdi baktığımda bayan takımlarında yer almak benim için daha iyi ve uygunmuş. Şansım beni doğru yönlendirmiş...

- 29 yaşındayken milli takımın başına geçtiniz. "Erken mi acaba?" diye düşündünüz mü?
- Dışarıdan bakıldığında, ani, zor ve karmaşık gelebilir ama benim açımdan öyle olmadı bu durum. İnsan elbette düşünüyor, "Acaba erken mi?" diye ama gittiğiniz bir yol var ve bu yolda zaten karşıma ne çıkacak biliyorum. Benim için sürpriz olmadı baş antrenörlük. Çok zorlandığım, düşündürücü bir karar olmadı...

OYUNCULAR NE DİYOR?

Naz Aydemir Akyol :

Güven veriyor
Ferhat Akbaş'la üç yıldır kulüp takımında çalışıyordum ve çok sevdiğimiz bir antrenör. Antrenmanlarımız da çok keyifli geçiyor. Belki herkesin tereddüt ettiği şey, "Acaba ilişkileri nasıl olacak? Antrenman düzenleri nasıl?" konularıydı... İnsan olarak da, antrenör olarak da çok çok saygı duyuyorum. Sahada dediklerini yapıp, geri dönüşlerini alınca bu güven perçinleniyor. Bu sene bizim için oldukça önemli bir sene. Umarım bu karşılıklı güveni sahada da gösterip, bir şekilde madalya alıp, ocak ayında da olimpiyat biletini alıp, hem bu takımın iyi olduğunu, hem de antrenörümüzün ne kadar iyi olduğunu gösterebiliriz.

Gözde Kırdar :

Ne yapması gerektiğini iyi biliyor
Her zaman milli takım antrenörünün Türk olması gerektiğini savunan biriydim. Ferhat gibi genç bir antrenörün gelmesine de çok seviniyorum çünkü çok uzun zamandır birlikte çalışıyorum. Onu insan olarak da çok seviyorum. Herkese karşı çok saygılı... Herkesi dinleyen, herkesin eksiklerine göre antrenman programı çıkaran bir antrenör. Şu ana kadar her şey iyi gidiyor. Ne yapması gerektiğini çok iyi biliyor. Yaşı genç olmasına rağmen oyuncular olarak ona çok büyük saygımız var. Futbol ve baskete olan ilgiye artık hiç alınmıyorum... Birincisi voleybol oynuyoruz, ikincisi bayanız! İlginin az olması normal! Futbol bir endüstri, spor gibi görmüyorum. Basketbol başarı elde etti ama ben bizim kadar başarılı bir takım sporu görmüyorum Türkiye'de. Bize değer veren veriyor, bununla yetinmeye çalışıyorum.