Yüz yıl önce Türkiye'de bulunan, ancak Birinci Dünya Savaşı öncesi Belçika'daki Musee du Cinquanternaire'ye verilen 1800 yıllık mezar taşının üzerindeki yazılar, Kanada'daki Brock Üniversitesi'nden Profesör Michael Carter tarafından ilk kez çözüldü. Karadeniz'den gelen Diodorus adlı gladyatörün mezar taşındaki yazının tercümesini, Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik (Papirüsoloji ve Antik Epigrafi) adlı akademik dergide yayımlayan Carter, "Roma döneminden kalma birçok mezar taşı inceledim. Bu hiçbirine benzemiyor. Burada bir hikâye anlatılıyor" dedi. Mezar taşında, "Rakibim Demetrius'u yendikten sonra hemen öldürmedim. Ancak kader ve hakemin ihaneti yüzünden öldüm" yazıyor. Roma İmparatorluğu döneminde gladyatör dövüşleri en popüler gösterilerdi. Carter, "İki gladyatör dövüşürdü. Dövüş sırasında aldıkları yaralardan ölen gladyatörler vardı ancak Hollywood filmlerinde gösterildiği gibi ölümüne dövüşler çok azdı" dedi. Carter, gladyatör dövüşlerinin son derece detaylı kurallara dayandığını ancak bu kuralların ne olduğu hakkında tarihçilerin elinde çok az bilgi olduğunu belirtti.
SERT KURALLARI VARDI
Gladyatör dövüşlerinde "suma rudis" adı verilen hakemler her zaman kullanılmıyordu. Hakemin görevleri arasında gladyatörlerden birinin teslim olması durumunda dövüşü bitirmek de vardı. Gösteriyi düzenleyen zengin kişi "munerarius"un izin verdiği durumlarda teslim olan gladyatör yara almadan dövüşü bırakabiliyordu. Bir başka kural ise gladyatörlerden birinin kaza ile rakibinin etkisi olmadan düşmesi veya silahını düşürmesi durumunda, silahını alıp dövüşe devam etme hakkıydı.
MAÇI BİTİRMELİYDİ
Mezar taşına bakılırsa Diodorus'un ölümüne yol açan kural da buydu. Carter'a göre mezar taşında elinde iki kılıçla görülen Diodorus rakibinin silahını alıyor, ancak hakem kılıcı geri vermesini istiyor. Carter, "Demetrius teslim olduğunu söylüyor ve Diodorus onu öldürmüyor. Diodorus maçı kazandığını düşünüyor. Ancak suma rudis, Demetrius'un kaza ile düştüğüne hüküm getirip kılıcını geri veriyor ve dövüş devam ediyor" dedi. Carter, hakemin maçı durdurup Demetrius'un silahını geri almasına izin verdiğini, ancak Diodorus kazayla yere düştüğü zaman karşılaşmayı durdurmadığını ve "bağışla" işareti yapmasına rağmen rakibinin kılıcını kalbine saplayarak onu öldürdüğünü söylüyor. Diodorus'un hakem oyunuyla öldüğünü düşünen yakınlarının, bu haksızlığı gladyatörün mezar taşına yazdırmaları, antik çağlardaki hakem hatalarının sonuçlarının ölümcül olduğunu gösteriyor.
DIŞ HABERLER
