IKBY Başkanı Mesut Barzani'nin siyasi parti temsilcileriyle 7 Haziran'da Erbil'de yaptığı toplantıda, 25 Eylül'de bölgede bağımsızlık için referandum düzenleme kararı alındı.
Bunun ardından bugüne kadar geçen sürede hem birçok Batılı ülkeden hem de bölge ülkelerinden çeşitli seviyelerde açıklamalar yapıldı. Bu açıklamaların neredeyse tamamı referandum yapma kararının doğru olmadığı yönündeydi.
KARŞI ÇIKANLARIN BAŞINDA HAYDAR EL-İBADİ VAR
Referanduma karşı çıkanların başında Irak merkezi hükümeti var. Irak Başbakanı Haydar el-İbadi, "Referanduma gitmek sorunları çözmek yerine daha da çetrefilleştirir." dedi.
Her halkın belli bir hedef ve umudu olduğunu, buna saygı duyduklarını dile getiren İbadi, "Kürt kardeşlerimizin de bu tür umutlarının olduğunu düşünme hakları vardır ancak biz tek bir vatan toprağı üzerinde yaşıyoruz." diye konuştu.
Referandumun "anayasal olmadığını" belirten İbadi, "IKBY, Irak'ın bir parçasıdır. Kürtler, Irak'ın birinci derece vatandaşıdır ve böyle de kalacaktır." diye konuştu. İbadi, referandum konusunda komşu ve bölge ülkelerinin de ciddi sorunları bulunduğunun altını çizerek "Komşu ülkeler bu adıma milli güvenliklerine tehdit olarak bakar." dedi.
Irak Dışişleri Bakanı İbrahim Caferi de şimdiye kadar IKBY'nin referandumuna resmi bir şekilde destek veren herhangi bir ülkenin çıkmadığını hatırlattı.
İRAN: IRAK'IN TOPRAK BÜTÜNLÜĞÜNÜ DESTEKLİYORUZ
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi, IKBY'nin bağımsızlık referandumu yapma yönündeki tek taraflı karara tepki göstererek "İran'ın bu konuda sergilediği açık tavrı Irak'ın toprak bütünlüğüyle ulusal birliğinin korunmasını desteklemektir." ifadelerini kullandı.
Irak'ın karışık koşullarının göz önünde bulundurulmasıyla IKBY'nin aldığı kararın başta Irak Anayasası olmak üzere ulusal kanunlarla milli dayanışmaya aykırı olduğunun altını çizen Kasımi, bu kararın Irak'ı istikrarsızlık ve yeni krizlerle karşı karşıya getireceğini dikkati çekti.
Kasımi, "İstikrarlı, birleşik ve özgür bir Irak, bu ülkedeki farklı etnik unsurlarla mezheplerin menfaatini temin edecektir. Günümüzde Irak'ın böylesi bir ulusal dayanışmaya her zamandan daha fazla ihtiyacı var. Erbil ile Bağdat arasındaki anlaşmazlıklar kanunlar çerçevesinde yapılan görüşmeler vasıtasıyla çözülmelidir." değerlendirmesinde bulundu.
AB'DEN DE ÇAĞRI GELDİ
IKBY'nin referandum kararı hakkında Avrupa Birliği'nden (AB) yapılan açıklamada da tek taraflı adımlardan kaçınma çağrısı yer aldı.
"AB'nin Irak'ın bütünlüğünden yana olduğu" belirtilen açıklamada, "Iraklı tarafların, tek taraflı adımlardan kaçınarak sorunları anayasa esasına göre ve diyalog yoluyla çözmeleri gerektiği" vurgulandı.
Almanya Dışişleri Bakanı Sigmar Gabriel de bağımsızlık referandum hakkında IKBY'i uyararak "Irak'ın bütünlüğünü tehlikeye atmak, sınırları yeniden çizmeye kalkmak doğru bir yol değil." diye konuştu.
Bölgede sıkıntıları artırabilecek tek taraflı adımlardan kaçınılması gerektiğine dikkati çeken Gabriel, bu kararın Bağdat ve Erbil'de zaten var olan istikrarsız durumu daha da zorlaştıracağını belirtti.
Gabriel, ihtilafların tahrik edilmemesi ve sorunların uzlaşıyla çözülmesi çağrısında bulunarak özellikle Bağdat yönetimi ile Erbil arasında sorun teşkil edebilecek alanlarda diyalog tavsiyesinde bulundu.
ABD ERTELENMESİNİ İSTİYOR
ABD yönetimi ise bölgede önceliğin DEAŞ ile mücadele olduğunu belirtiyor ve referandumun ertelenmesini istiyor.
ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson, Irak Başbakanı İbadi'yi telefonla arayarak Irak'ın toprak bütünlüğünden yana olduklarını belirtti. IKBY Başkanı Barzani ile de bir telefon görüşmesi yapan Tillerson, 25 Eylül'de yapılacak bağımsızlık referandumunun ertelenmesi ve Bağdat'la diyaloğun devam etmesi talebinde bulundu.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Heather Nauert, "bağımsızlık referandumu" hakkında "Birleşik, istikrarlı ve demokratik bir Irak'ı destekliyoruz." değerlendirmesinde bulundu.
Konuyu "Irak'ın iç meselesi" sözleriyle ele alan Nauert, "Kuzeyde de dostlarımız var, Irak hükümeti içerisinde de dostlarımız var. Fakat ilk başta DAEŞ'i yenilgiye uğratmalıyız. Bu gerçekleştirildikten sonra konuşulabilir." dedi.
Nauert, "Irak Kürt halkının meşru arzusunu anlıyor ve destekliyoruz. Bağlayıcı olmayacak bir referandumun bile yapılmasının bizi önceliklerimizden uzaklaştıracak oluşu hakkındaki kaygılarımızı Kürt bölgesindeki yetkililere ilettik. Önceliğimiz DEAŞ'ı yenmek, istikrarı sağlamak, topraklarından ayrılan halkı geri getirmek, bölgedeki ekonomik krizleri kontrol altına almak ve bölgedeki siyasi çekişmeleri çözmektir."
RUSYA TEMKİNLİ
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ise Irak'ın kuzeyinden yayın yapan Rudaw televizyonuna verdiği röportajda, referandumu "Kürt halkının isteklerinin ifadesi" olarak gördüklerini söyledi.
Ancak Lavrov, "Bu mesele hakkında son karar verildikten sonra siyasi, jeopolitik, demografik ve ekonomik sonuçları ile alakalı her şeyin göz önünde bulundurulacağını düşünüyoruz. Kürt meselesinin şimdi Irak sınırlarının dışına taştığı göz önünde tutulursa bu durumun Irak'a komşu ülkelere de etkisi olacaktır." ifadesini kullandı.
Referandum hedeflerinin barışçıl bir şekilde ve bölgedeki faktörler göz önünde bulundurularak uygulanmasını ümit ettiklerini belirten Lavrov, "Irak'ın komşularının düşünceleri göz ardı edilmemeli." vurgusunu yaptı.
TEK DESTEĞİ İSRAİL VERİYOR
Referandum kararı hakkında uluslararası toplumun neredeyse tamamı olumsuz açıklamalar yaparken IKBY'ye tek destek İsrail'den geldi.
İsrail basınına göre, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, 13 Ağustos'ta Amerikalı Cumhuriyetçi Kongre üyelerinin İsrail'i ziyareti sırasında yaptığı bir açıklamada, Irak'ın parçası durumundaki IKBY'nin bağımsızlığından yana olduğunu dile getirdi. Netanyahu, "Kürtler cesur, Batı taraftarı ve bizim değerlerimizi paylaşan bir millet." ifadesini kullandı.
Netanyahu, 2014'te yaptığı bir açıklamada da İsrail'in Kürtlerin bağımsızlık arzusunu desteklemesi gerektiğini söylemişti.
İsrail Adalet Bakanı Ayelet Şaked de geçen yıl bağımsız "Kürt devleti" kurulmasına büyük destek verdiğini dile getirerek bu yeni devletin Türkiye ve İran arasında yer alması gerektiğini savunmuştu.
'KUZEY IRAK YÖNETİMİ PİŞMAN OLACAK'
Türkiye'den yapılan açıklamalarda da IKBY'nin kararına tepki gösterildi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, referandumu doğru bulmadığını ve bu konuyla ilgili olarak da Kuzey Irak yerel yönetimine düşüncelerini bildirdiklerini ifade etti.
Erdoğan, "Yarın Kuzey Irak yerel yönetimi bundan çok pişman olacaktır. Zira Barzani ve Kuzey Irak yerel yönetimi henüz bir defa buna hazır olmadığı gibi, bu Irak'ın toprak bütünlüğüne de aykırı bir adımdır. Bizim bütün derdimiz ne? Irak'ın toprak bütünlüğünü sağlamaktır ama siz böyle bir adım attığınız zaman, ha ben 'Artık parçalamaya başladık veya başladım', bu, bu demektir. Bunu diğerleri takip edecektir, bu bakımdan biz buna sıcak bakmıyoruz." diye konuştu.
Başbakan Binali Yıldırım da Irak'ın toprak bütünlüğünü savunduklarını belirterek "Bölgemizde yeterince sorun var. Yeni bir sorun alanı oluşturulmasının doğru olmadığını düşünüyoruz. Bu kararın da sorumsuzca olduğunu düşünüyoruz." dedi.
Dışişleri Bakanlığı da kararı "vahim bir hata" olarak değerlendirdi ve "Irak'ın toprak bütünlüğünün ve siyasi birliğinin muhafaza edilmesi, Türkiye'nin Irak politikasının temel ilkelerinden biridir." açıklamasını yaptı.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın da IKBY Başkanı Barzani'nin bağımsızlık referandumu açıklaması öncesinde, "Biz bu konuyu daha önce Kürt bölgesel yönetimiyle konuştuk. Biz bunun yanlış adım olacağını düşünüyoruz. Güvenlik risklerinin hat safhada olduğu bir döneme bunun gündeme getirilmesini doğru bulmuyoruz. Ayrıca Irak'ın parçalanması adımı başka bölgelere de yayılır, bunun bedelini de herkes öder." değerlendirmesinde bulundu.
IKBY'NİN ISRARI DEVAM EDİYOR
Tepkilere rağmen IKBY yönetimi referandum kararından vazgeçmiyor.
IKBY Başkanı Mesud Barzani, Irak Başbakanı İbadi'nin "bağımsızlık referandumu anayasaya aykırıdır" sözüne karşı çıkararak aldıkları karardan geri adım atmayacaklarını duyurdu.
Barzani, IKBY Başkanlığının resmi internet sitesinden yayımlanan açıklamasında, "Tüm taraflara şunu bildirmek istiyoruz, referandumun Kürdistan ve dünyadaki tüm halkların en doğal hakkıdır ve uygulanmalıdır. Neden bu hak sadece Kürdistan halkına haram edilsin?" ifadelerini kullandı.
IKBY Başbakanı Neçirvan Barzani de ülkelerin bağımsızlık referandumuna verdikleri tepkilerin normal olduğunu belirterek "Bize göre, ülkelerin tepkileri çok normaldir. Endişe verici bir durum yok." değerlendirmesinde bulundu.
IKBY Bağımsız Yüksek Seçim ve Referandum Komisyonu, dün yaptığı açıklamada, referandum için belirlenen tarihin onaylandığını bildirmişti.
IKBY'de muhalefetin başını çeken Goran (Değişim) Hareketi ve İslami Toplum Partisi (Komel İslam) ise 25 Eylül'de yapılması öngörülen bağımsızlık referandumu kararını eleştirerek referandumunun ertelemesini istemişti.
