NATO Parlamenterler Asamblesi geçen hafta Lizbon'da yapıldı. Toplantının en önemli gündem maddesi Afganistan oldu. Manza, 20 yıllık NATO misyonun sona ermesi ve eriş şeklinden çıkartılan sonuçlara ilişkin "Afganistan'dan Dersler" başlıklı bir sunum yaptı. TBMM NATOPA üyesi milletvekillerinin de takip ettiği sunumun benzerinin Dışişleri ve Savunma Bakanları toplantısında da verileceği öğrenildi. Raporda öne çıkanlar şöyle:
DEMOKRASİ İLERİ HEDEFMİŞ:
Başka bir ülkede demokrasi yaratmak için savaşa girmek oldukça ileri bir hedefmiş. ABD dahil hiçbir üye Afganistan'ı hayati nitelikte ulusal çıkarı olarak görmedi. Öyle görmeyince de Taliban kalkışmasıyla mücadeleyi sürdürmenin mümkün olmadığı görüldü.
ÇIKIŞIN ZORLUĞU HESAPLANAMADI:
Misyonumuz zaman içinde 140 bini buldu. Misyonun çerçevesi böyle genişleyince, ülkeden çıkışın daha da zor olacağını hesaplayamadık. Irak'ta ise bundan ders aldık.
CEPHE RAPORLARI SÜMENALTI:
Cepheden NATO karargahına raporlamalar sorunlu. Altı ayda bir alandan misyon raporları gelir. Önce Brüksel'de askeri komiteye gider. Oradan çıkması haftalar hatta bazen aylarca gecikiyor. Hem de rapor sulandırılıyor. Sonra operasyon komitesine gelir. Orada da bekler, sulandırılır. O rapor NATO Konseyine varana kadar raporun yenisi hazırlanmış oluyor.
GENERALLERE FAZLA KİBARIZ:
NATO Komutanı General Petraeus ABD Kongresine gittiğinde senatörler onu sorularıyla zorlar ama NATO karargahına gelince herkes çok kibar davranıyor. NATO Konseyinde askeri kanada ilişkin tartışmaların önü mutlaka açılmalı.
BASMAKALIP AÇIKLAMALAR:
Tüm ülkelerin temsilcileri başkentlerinden gelen basmakalıp açıklamaları okumakla yetiniyor. Askeri kanatta ülkelerin genelkurmay başkanları kendi aralarında daha net, samimi, esnek konuşuyor. Normalde diplomatları daha esnek diye düşünürsünüz ama tam tersine. Siviller sadece başkentten gönderilen açıklamaları okuyor.
YEREL HÜKÜMETİN YERİNİ ALDI:
Afganistan'da bir noktadan sonra bölgesel kalkınma timleri (PRT) kurduk. İyi fikirdi ama pratikte işlemedi. Bu ekipler, bölgelerinde ekonomik kalkınmaya destek vereceklerdi ama yerel hükümetin yerini aldılar.
ÇOK PARAYLA ÇÖZERİZ SANDIK:
Ülkenin kalkınmasına etkimiz tahminimizden çok daha düşük kaldı. Çok para akıtarak akıllı zeki gençlerden iyi ülke yöneticileri yetiştirebiliriz sandık. Şimdi ise beyin göçü olacak.
KADINLARIN HAYATLARINI TEHLİKEYE ATTIK:
Afganistan'da asker ve polis güçlerinin yüzde 8'i kadın olsun diye kural getirdik. Onlar da bizim tavsiyemiz diye yaptı. Ama şimdi o kadınların hayatları tehlikede.
