Madde belirli bir ısıya tabii tutulduğunda farklı hallere girerek değişim gösterebilir. Bu değişimler ise Fen Bilimlerinde maddenin ısısı konusunun içerisinde yer alır. İşte 4. sınıf maddenin ısı etkisiyle değişimi konu anlatımı - Maddenin ısı etkisiyle değişimi nasıl olur, hangi özellikleri değişir?
MADDENİN ISI ETKİSİ İLE DEĞİŞİMİ NEDİR?
Maddenin ısı etkisi ile değişimi farklı şekillerde incelenebilir. Maddenin ısının ilk aşamada termometre ile inceleyebiliriz.
Termometre sıcaklığı ölçmememizi sağlar. Termometre cetvelinin üzerinde ölçüm yapılmasını sağlayan cetvellerde olduğu gibi çizgiler ve sayılar yer alır. Bu çizgilerin amacı ölçülmek istenen ısının derecesini anlamanızı sağlamaktır.
Sıcaklı birimi ise derecedir. Derecenin Fen Bilimlerindeki gösterimi de C ile yapılır. Her maddenin farklı ısı derecesi bulunur. Örneğin buz 0 derece, çay ise 70 derece ısıda belirlenmiştir.
Termometrenin kullanıldığı bir diğer alan ise ateş ölçmedir. Ateş ölçme derecesi 35 derece ile 42 derece arasında yapılabilir.
Isı akışı ise birbirinden farklı ısı derecelerine sahip olan iki maddenin bir araya gelmesi sonucu sıcak olan maddenin ısısının soğuk olan maddeye göre değişkenlik göstermesi olayıdır. Burada sıcak olan madde ısı kaybederken, soğuk olan maddede ısı kazanır. Isı alışverişinin son bulması farklı iki sıcaklık derecesine sahip olan maddelerin eşit sıcaklığa gelmesi ile son bulur. Örneğin el sıcaklığı ve buz soğukluğu bir araya geldiğinde uz tamamen eriyene kadar ısı akışı devam eder.
MADDENİN ISI ETKİSİYLE DEĞİŞİMİ NASIL OLUR, HANGİ ÖZELLİKLERİ DEĞİŞİR?
Maddenin ısı etkisi ile değişimi farklı şekillerde gerçekleşir. Bu değişimler gerçekleşen tepkimeye göre şekillenir. İşte maddenin ısı etkisi ile yaşadığı değişimler:
Hal değişimi: Burada madde değişim sonucunda tamamen değişkenlik gösterebilir. Farklı ısılar kullanıldığında buharlaşma, donma ya da erime meydana gelir.
Erime, katı bir maddenin sıvıya dönüşümüdür. Buz maddenin katıdan erime haline en açık örnektir. Buzun yanı sıra donmuş herhangi bir madde de ısıya tabi tutulduğunda erimeye başlar.
Donma ise sıvı olan maddenin uğradığı ısı nedeni ile katı maddeye dönüşmesidir. Hal değişimi yüzde yüz gerçekleşir. Donma hali için suyun buza dönüşmesi örnek verilebilir. Ancak sıvı olan her madde donabilir.
Hal değişiminin son konusu olan buharlaşmada ise sıvı olan bir madde yüksek ısıya tabi tutularak gaz halini alır. Bu da buharlaşma olarak tanımlanır. Eğer bir buzu tencere içine koyarsanız o buz ilk önce eriri bu da sıvı hale dönüşümdür. Ardından kaynayarak gaz olur bu da buharlaşmadır.
Bozunma olayı ise maddenin ısı değişimi konusunun içinde işlenebilir. Bozunma bir maddenin ısı etkisi ile değişikliğe uğramasıdır. Genel olarak katı maddelerde bozunma meydana gelir. Bozunma da buharlaşma gibi geri döndürülemez. Madde bozunma yaşadığı zaman eski halini bir daha almaz ve var olan tüm özelliklerini kaybeder. Hal değişimlerinde ısıya tabidir ancak bozunma havasızlık, kuruluk gibi durumlarda da ortaya çıkar. Bozunmaya örnek olarak peyniri küflenmesi, yoğurdun ekşimesi gibi değişimleri verebiliriz.
