Dünyanın katmanları konusu yer küreyi anlamak ve yorumlamak için öğrenilmesi gereken konuların başında gelir. Katmanlar ve bunları oluşturan unsurlar Fen Bilimlerinin alanına girer.
YER KABUĞU NEDİR?
Yer kabuğu aynı zamanda yer küresi olarak da adlandırılır. Dünyanın en iç katmanı çekirdektir ve çekirdekten dış yüzeye kadar farklı katmanlar vardır. Bu katmanlar hayatın, atmosferin ve oksijenin devamlılığını sağlar. Dünyanın katmanları ise şu şekildedir:
Su, hava, taş, ateş ve ağır küre
Ağır kürenin de farklı katmanları vardır. İnsanların üzerinde yaşadığı katman olarak bilinen ağır kürenin katmanları ise litosfer, yer kabuğu ve yeryüzüdür.
Yer kabuğunun oluşumu kayaçlardan meydana gelmiştir. Üstleri toprak ile örtülen bu kayaçlar yeryüzünün meydana gelmesini sağlamıştır. Yer kabuğu kalınlığı her yerde aynı kalınlıkta bulunmaz. Dağlık bölgelerde kalın olan bu yer kabukları Okyanusya bölgelerinde daha ince görülmektedir.
Yer kabuğunu oluşturan ve üzerinde yaşadığımız katmanı oluşturan kayaçlar ise taş olarak da bilinir. Farklı minerallerin doğada bir araya gelmesi ile oluşan bu taş parçaları kayaç olarak adlandırılırken günlük yaşantımızda etrafımızda gördüğümüz taşlar da aslında birer kayaçtır. Mermer, çakıl, kömür, granit gibi kayaçlardan bazıları maddi açıdan çok değerli iken bazıları ise değersizdir.
Kayaçların özelikleri ise meydana geldiği maddelere göre belirlenir. Bu maddelerin genel ismi ise mineraldir. Kayaçların meydana gelmesini sağlayan farklı mineraller bulunur. Bu mineraller de taşın özelliklerini oluşturur. Minerallerin özelliklerine göre bu taşlar değerli ve değersiz madenler olarak ayrılır.
MADENLER VE FOSİLLER
Yer kabuğunda bulunan bir diğer madde ise madenlerdir. Madenler de ekonomik değer yaratır. Madenler ülkeler tarafından da yer altından çıkartılarak maddi bir gelir kaynağına dönüştürülür. Kömür en çok çıkarılan madenlerin başında gelir. Madeni bulunan coğrafyalar her zaman daha değerli bir konumda yer almıştır. Türkiye'den örnek vermek gerekirse Türkiye Soma ilçesi ile kömür zenginiyken dünyada bulunan bor madenin de yüzde 73'üne sahiptir. Altın, gümüş, kurşun, elmas ve bakır gibi madenler de dünyanın en değerli madenleri arasında yer alır. Madenlerin kullanım alanları da çok geniştir. Mücevherat sektörü için altın, gümüş, elmas gibi madenler kullanılırken bor madeni temizlikte, demir, kömür ve alüminyum da sanayi sektörlerinde kullanılır. Madenlerin kullanıldığı diğer sektörler ise cam, uçak, ulaşım, teknoloji ve askeridir. Madenler son dönemlerde güzellik sektöründe de kullanılmaya başlamıştır.
Yer kabuğunda bulunan bir diğer madde ise fosillerdir. Fosiller geçmiş yıllardan günümüze ulaşan hayvan ve bitki kalıntılarıdır. Bunlar toprak altında geçirdiği uzun sürede taşlaşarak fosile dönüşür. Fosiller en çok bataklık ve göl çevrelerinde görülür. Bunun yanı sıra taşların üzerinde de bitki ve hayvan fosillerine rastlanabilir. Fosiller geçmiş dönemler hakkında da bize bilgi verir. Özellikle antropoloji ve arkeoloji bölümünün temeli olan fosil kalıntıları eski dönemlerde yaşamış canlılar, nesli tükenen hayvanlar, toplulukların gelenek ve göreneklerine kadar pek çok konu hakkında bilgiye ulaşmamızı sağlar.
