Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı topraklarını paylaşmak için yapılan gizli antlaşmalar ile İtilaf Devletleri toprakları kendi arasında bölüştürmüş hatta bazı toprak parçaları için farklı devletlere söz verildiği için İtilaf Devletleri arasında problemler çıkmıştır. Daha sonra ortaya çıkan bu antlaşmalar ile İtilaf Devletlerinin asıl emelleri açığa çıkmıştır.
1. DÜNYA SAVAŞI GİZLİ ANTLAŞMALARI
Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı topraklarını paylaşmak için yapılan gizli antlaşmalar şu şekilde sıralanabilir:
- 18 Mart 1915 – İstanbul Antlaşması: Bu antlaşma İngiltere, Rusya ve Fransa arasında imzalanmıştır. Yapılan ilk gizli antlaşma olan İstanbul Antlaşması ile boğazlar, Rusya'ya verilecekti. Bu topraklara karşılık Çanakkale ve İstanbul Boğazları, müttefik devletler için serbest liman olacak ve Rusya, Osmanlı Devleti'nin Asya kıtasındaki toprak parçalarında Fransa ve İngiltere'nin özel haklara sahip olduğunu kabul edecekti.
- 26 Nisan 1915 – Londra Antlaşması: Bu antlaşma ile İtalya, İtilaf Devletlerinin yanında savaşa girmeye karar vermiştir. Londra Antlaşması, İtalya, Fransa, Rusya ve İngiltere arasında imzalamıştır. Bu antlaşma ile birlikte 1912 senesinden beri İtalya'nın işgali altında bulunan 12 ada ve Libya, İtalya'ya bırakılmıştır. İtalya hangi antlaşma ile itilaf devletleri'ne geçti sorusunun cevabı da böylece Londra Antlaşması olmuştur.
- 1916 – Petrograd Protokolü: Bu protokol ile İngiltere ve Fransa devletleri Boğazlar'a ek olarak Trabzon'a kadar olan Doğu Karadeniz kıyılarını ve Erzurum, Bitlis ile Van'ı Rusya'nın yönetimine bıraktı.
- 16 Mayıs 1916 – Skyes – Picot Antlaşması: Fransa'nın ve İngiltere'nin görüşmecilerinden adını alan bu antlaşma İngiltere ve Fransa arasında imzalanmıştır. Skyes – Picot Antlaşması'nın konusu ise Osmanlı İmparatorluğu'nun Orta Doğu kısmındaki topraklarının paylaşımıdır. Bu antlaşma, Rusya tarafından kabul edilmiştir ancak İtalya ve Arap devletlerinden gizlenmiştir.
- 1916 – Mac – Mahon Antlaşması: Bu antlaşma, İngiliz Devletinin Mısır Valisi Mac – Mahon ve Hicaz'ın Emiri Şerif Hüseyin arasında imzalanmıştır. Mac – Mahon antlaşması ile İngiliz Devleti'nin, Arapların Osmanlı İmparatorluğu'na isyan etmesi halinde Arap bağımsızlığını kabul ettiği kağıt üstünde garanti edilmiştir.
- 17 Nisan 1917 – St. Jean de Maurienne Antlaşması: St. Jean de Maurienne Antlaşması, daha önce imzalanan Skyes- Picot Antlaşmasının İtalyanlar tarafından öğrenilmesi üzerine İtalya'nın gönlünü almak için yapılmıştır. Bu antlaşma ile İtalya'ya Antalya ile İzmir'in arasında kalan bölge ve İzmir'in kuzey tarafı verilmiştir.
GİZLİ ANTLAŞMALARIN TEMEL NEDENİ NEDİR?
1. Dünya Savaşı sırasında imzalanan bu gizli antlaşmalarının temel nedeni verimli ve bir o kadar da ticari olarak önemli olan Osmanlı İmparatorluğu'nun topraklarını paylaşmaktır. Bu topraklarda hak iddia etmek isteyen ve topraklardan pay almak isteyen İtilaf Devletleri, kendi aralarında hatta bazen birbirlerinden gizli bir şekilde bazı antlaşmalar imzalamış, bu antlaşmalar ile Osmanlı topraklarını kendi aralarında paylaşmışlardır.
HANGİ ANTLAŞMA İLE RUSLAR 1914 SONRASI İŞGAL ETTİĞİ OSMANLI TOPRAKLARINI BIRAKMIŞTIR?
1917 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu, Alman İmparatorluğu, Bulgaristan Krallığı, Avusturya – Macaristan İmparatorluğu ve Rusya Sovyet Federatif Sosyalis Cumhuriyeti arasında imzalanan Brest – Litovsk Antlaşması ile birlikte Rus işgali altında olan Kars, Batum ve Ardahan Osmanlı'ya iade edilmiştir.
GİZLİ ANTLAŞMALAR İLK KEZ HANGİ ÜLKE TARAFINDAN AÇIKLANMIŞTIR?
Gizli antlaşmalar, İtilaf Devletleri arasında imzalanmıştır. Bu gizli antlaşmaları kamuoyuna ilk defa duyuranlar ise Bolşeviklerdir. Bolşevikler, Çarlık Rusya'da ihtilal yapmak istediği için Çarlık Rusya'yı, İngiltere'yi, İtalya'yı ve Fransa'yı kötü göstermeyi amaçlamış ve bu gizli antlaşmaları bütün dünya ile paylaşmıştır.
