Son dakika... SABAH'tan merak edilen sorulara cevap veren bir ekonomi soru-cevap dizisi daha...
Milyonlarca çalışanın yararlandığı asgari geçim indirimi (AGİ) bu yıl için üç çocuklu için ayda 456.13 lira, yılda da 5 bin 475 lirayı buluyor. Bekar çalışan 268.31, evli eşi çalışmayan 321.98, evli eşi çalışmayan bir çocuklu 362.22 lira alıyor. AGİ, ücretten kesilecek gelir vergisinden kendisi, eşi, çocukları için her yıl belirlenen tutarda indirim yapılması esasına dayanıyor, net ücretle birlikte ödeniyor.
Çalışanın net ücreti asgari indirimi kadar artıyor. Özel sektörde zaman zaman yaşanan eksik ödemeler daha çok aile durumu bildirimi yapılmamasından kaynaklanıyor. Bu nedenle doğan çocuğun, eşsiz kalan eşin beyan edilmesi gerekiyor. Birden fazla yerde çalışanlara en yüksek ücretin verildiği işverence gerçekleştiriliyor. Eşi çalışmayan, dört çocuklu asgari ücretli ile 10 bin lira geliri olanın asgari geçim indirimi aynı tutarda ödeniyor. Nafaka verilen, evlat edilen çocuklar, ana babasını kaybeden torunlar için dede, nine de faydalanıyor.
AGİ'den kimler yararlanır?
Ücretleri gerçek usulde vergilendirilen kişiler, ücret gelirini yıllık beyanname ile bildirenler, sosyal güvenlik destekleme primi ödemek suretiyle çalışanlar yararlanıyor. Kazançları basit usulde tespit edilen ticaret erbabı yanında çalışanlar, özel hizmetlerde çalışan şoförler, özel inşaat sahiplerinin ücretle çalıştırdığı inşaat işçileri, gayrimenkul sermaye iradı sahibi yanında çalışanlar, ücret geliri elde etmeyenleri kapsamıyor.
Asgari geçim indirimi uygulamasında çocuk tabirinden ne anlamamız gerekiyor?
Mükellefle oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan birlikte oturanlar dâhil) 18 yaşını veya eğitimini sürdüren 25 yaşını doldurmamış çocukları ifade ediyor.
Eşlerin her ikisinin de ücretli olması durumunda çocukları hangi eş bildirecek?
Asgari geçim indirimi uygulamasında eşlerin her ikisinin de ücretli olması halinde çocuklar yalnızca sosyal güvenlik yönünden tabi oldukları eşin bildirimine dahil edilecek.
Aile fertlerinin, emekli maaşı olanların ve boşanmış ücretlinin çocukları asgari geçim indiriminden nasıl yararlanıyor?
Ücretli olan aile fertlerinden her biri için ayrı ayrı, emekli maaşı alanlar da çalışmayan, herhangi bir geliri olmayan eş olarak kabul ediliyor. Eşlerin her ikisinin de ücretli olması halinde çocuklar yalnızca sosyal güvenlik yönünden tabi oldukları eşin bildirimine dahil ediliyor. Boşanmış eşlerden velayete sahip olanın faydalanması mümkün.
Kimler çalışmayan eş statüsündedir?
Sadece aktif ücretli olarak çalışan eş, çalışan eş statüsünde. Örneğin eşiniz devlet hastanesinde çalışıyorsa bu çalışan eş statüsünde dikkate alınıyor.
Ay içinde kısmi çalışan ücretlinin asgari geçim indirimi nasıl hesaplanır?
Gelirin kısmî döneme ait olması halinde, ay kesirleri tam ay sayılmak suretiyle bu süreye isabet eden indirim tutarları esas alınacağından hesaplanan yıllık tutarın o aya isabet eden tutarından kıst döneme ait gelir vergisi tutarı mahsup edilir. Ücretlinin maaşına yansıyacak kısımda mahsup edilen miktar kadar olacak.
Medeni durum ve çocuk sayısının değişmesi durumunda asgari geçim indirimi nasıl hesaplanacak?
Ücretliler, medeni durumları ve çocuk sayıları ile eşinin iş ve gelir durumu hakkında "Aile Durumu Bildirimi" ile işverenlerine bildirimde bulunacak. Durumlarında değişiklik olması halinde (evlenme, boşanma, ölüm, doğum vb.) bu değişiklikleri işverene bir ay içerisinde bildirecek. Asgari geçim indirimi oranını etkileyen değişiklikler, söz konusu değişikliğin işverene bildirildiği tarih itibariyle uygulanacak.
Yıl içinde işyeri ve işvereni değişen ücretliler hangi tarihten itibaren asgari geçim indiriminden yararlanacak?
Yıl içinde işyeri ve işvereni değişen ücretliler, yeni işyerlerinde veya işverenleri nezdinde çalışmaya başladıkları aydan itibaren asgari geçim indiriminden yararlanmaya devam edecek.
Ücretlinin raporlu, izinli veya ücretsiz izinli olması durumunda asgari geçim indiriminden nasıl yararlanır?
Raporlu ve izinli olunan dönemde de ücret alınması ve bu ücretten gelir vergisi kesilmesi halinde asgari geçim indiriminden yararlanılabilir.
Doğum nedeniyle aylıksız/ ücretsiz izine ayrılan memur veya işçi asgari geçim indiriminden yararlanabilir mi?
Aylıksız izinde ücretlinin herhangi bir şekilde işvereninden aylık maaş alması söz konusu değil. Dolayısıyla, aylık maaş ödemesi olmadığı için, ödenmeyen ücret üzerinden gelir vergisi kesintisi yapılması da söz konusu değil. Aylıksız izine ayrılan hizmet erbabının asgari geçim indirimden yararlanması mümkün bulunmuyor.
Yıllık beyanname veren ücretlilerde asgari geçim indiriminden nasıl yararlanır?
Ücretlilerden vergi kesintisi yapılmayan, bu nedenle ücretlerini yıllık beyanname ile beyan etmek zorunda olan ücretlilerde AGİ, yıllık beyannamede hesaplanan gelir vergisinin ücret gelirlerine isabet eden tutarından mahsup edilmesi suretiyle gerçekleştiriliyor.
Sosyal güvenlik destek primi ödeyenler yararlanabilir mi?
Sosyal güvenlik destekleme primi ödemek suretiyle çalışanlar ile kurumların yönetiminde görevli olanlar da genel hükümlere göre asgari geçim indiriminden yararlanabiliyor. Emekli olduktan sonra yeniden çalışmaya başlanarak, gerçek usulde ücret geliri elde edilmesi durumunda, asgari geçim indiriminden yararlanılması mümkün değil.
Asgari ücrette meydana gelen değişiklik asgari geçim indirimi hesaplamasını etkiler mi?
Yıl içerisinde asgari ücret tutarında meydana gelen değişiklikler, asgari geçim indirimi uygulamasında dikkate alınmıyor.
Birden fazla işverenden kesintiye tabi ücret elde edilmişse asgari geçim indirimi uygulaması nasıl olacak?
Birden fazla ücrette, AGİ en yüksek ücretin elde edildiği işveren tarafından gerçekleştirilecek. Ücretliler medeni durumu ve çocuk sayısı hakkında bildirimlerini, en yüksek ücret geliri elde ettikleri işverene vererek uygulamanın ilgili işverence yerine getirilmesini sağlayacak.
İşverenler, asgari geçim indirimini ücretliye ödemedikleri takdirde ne tür cezai işlem uygulanacak?
İşverenin asgari geçim indirimi tutarının, o ayki ücretiyle birlikte ücretliye nakden ödenmesi gerekiyor. Aksi takdirde, ücretliye nakden ödenmeyen asgari geçim indirimi, işverenler tarafından haksız yere yapılan bir mahsup işlemi niteliği taşıyacak. Eksik beyan edilmiş kesinti sayılarak, bu vergiler için de işverenler hakkında cezalı alınacak.
Asgari geçim indirimi yüksek ve düşük ücret geliri elde eden herkese aynı oranda mı uygulanıyor?
Bu avantajdan, ücret seviyesi ne olursa olsun, medeni durumları aynı olan gerçek usulde ücret geliri elde eden tüm ücretliler aynı ölçüde yararlanıyor. Yani eşi çalışmayan ve dört çocuğu üzerinden sistemden yararlanan bir asgari ücretli ile aynı şartlarda eşi çalışmayan ve dört çocuğu bulunan ve 10 bin lira ücret alan bir ücretlinin alacağı asgari geçim indirimi tutarı aynı oluyor.
