Milyonlarca çalışan, işveren ve emekli olanları ilgilendiren konularla ilgili merak edilenleri Sabah Memurlar, gelen sorularla cevaplamaya devam ediyor. Emekilik hesaplaması nasıl yapılır? Tazminat alma ve işsizlik maaşı alma şartları nelerdir? Borçlanmanın emeklilik hesaplamasına katkısı nedir?Bu gibi milyonlarca çalışanı ilgilendiren soruların cevapları Sabah Memular'da...
Soru: 01.01.1975 doğumluyum. 19.01.1995 yılından, 02730 SSK sicil numaram var. Yıllarca İsviçre'de ve Fransa'da kaçak olarak çalıştım. Yıpranmadan yararlanabiliyor muyum? Geriye dönük eksik primlerimi toptan yatırabilir miyim? Cengiz AVCI
Cevap: Yıpranmadan yararlanacak meslekler kanunda belirtiliyor. Eğer bunlardan birinde çalı5şıyorsanız yararlanırsınız. Yurtdışında kaçak çalışmış olmanız size yıpranma hakkı tanımadığı gibi borçlanma imkanı da tanımıyor maalesef. Geriye doğru toplu ödeme durumu da askerlik ve doğum borçlanması değilse bulunmuyor.
Soru: Geçen yıl ekim ayında emeklilik prim gün ve yaşı tamamladım. Ancak başvuru yapmadım, halen çalışıyorum. Bunun emekli maaşıma etkisi nasıl olur? Zekeriya
Cevap: Emekli maaşı hesaplanırken tüm kazançlarınız dikkate alınıyor. O yüzden son 1 yılın etkisi fazla olmaz. Eğer çalıştığınız şirkette aldığınız maaş çok yüksek değilse emekli olun derim. Çünkü emekli olduktan sonra yine çalışmaya devam edebilirsiniz.
Soru: Özel bir güvenlik firmasında çalışırken, görev yaptığımız fabrika güvenlik firmasının sözleşmesini sonlandırdı ve başka bir özel güvenlik firmasıyla anlaştı. Yeni firma bize 'Devam edebilirsiniz' dedi. Önceki firmamız da haklarımızı yeni firmaya devredeceğini söyledi. 4 yıl sonra fabrika, güvenlik firmasıyla yollarını ayırdı. Son firmamızın avukatına tazminat için gittiğimizde, daha önceki güvenlik firmasının tazminatları devretme konusunda bize yalan söylediğini, böyle bir hak devri almadıklarını söyledi. Çalışma Bakanlığı'nı aradım, "Dava açıp hem ihbar hem de kıdem tazminatını alabilirsiniz" dediler. Ayrımcılığa uğrayanlar hakkındaki yazınızı okudum. Bundan hareketle, bize yapılan kötü niyet tazminatına girer mi? Konuyu avukatıma nasıl anlatmalıyım? İşe giriş tarihim 22.05.2010, çıkış tarihim 05.01.2014. Ramazan YAĞLIBEL
Cevap: Kötü niyet tazminatı haksız yere işten çıkartma durumlarında uygulanıyor. Sizin işten çıkartılma durumunuz olmamış ancak alacaklarınız ödenmemiş. Bir an önce dava açmanız daha doğrusu arabulucuya gitmeniz gerekiyor çünkü burada zaman aşımı 5 yıl.
Soru: 1974 doğumluyum. 15 yıldır aynı işyerinde çalışmaktayım. Maaşım asgari ücretten gösteriliyor. Ne yapmalıyım? Necmettin AKENGİN
Cevap: Gerçek maaşınız bordroda gösterilmiyorsa işveren hem sizin geleceğinizi çalıyor hem de devletten prim ve vergi kaçırıyor. Hem Alo 170'i arayıp ihbar edin hem de vergi dairesine durumu bildirin. Ayrılmak isterseniz de haklı fesih ile tazminat alabilirsiniz
Soru: 1965 doğumluyum. 2030 gün primim var. 18 ay askerlik yaptım. Bunu borçlanarak emeklilik imkanım var mı veya başka yoldan hemen nasıl emekli olabilirim? Mehmet ŞAHİNTÜRK
Cevap: Bu primi ne zaman yatırıldığı önemli. Eğer 9 Eylül 1999 öncesinde ise sigortanız askerlik ve bu prim size yetmez. En az 3600 gün ve 60 yaş gerekir. Bu primle emekli olamazsınız.
Soru: 28.05.1979 doğumluyum. Sigorta başlangıcım 1 Ekim 1998. Kasım 1999'da askere gittim. Mayıs 2001'de terhis oldum. 4995 gün primim var. Askerliğimi ödersem ve ödemezsem ne zaman emekli olurum? Şevket AKTAŞ
Cevap: 25 yıl 57 yaş ve 5900 gün şartlarınız var. Askerlik sigortadan sonra olduğu için emeklilik şartlarını değiştirmez eğer çalışma imkanınız yoksa askerlik ile prim kazanabilirsiniz ancak çalışıyorsanız boşuna para ödemeyin.
Soru: 1982 doğumluyum. Sigorta girişim 1998 ama 2000 yılana kadar hiç ödemem yok. 2000 yılında prim ödemelerim başlıyor. Hangi yıl emeklilik hesabımda başlangıç sayılıyor? Sinan ÇOBAN
Cevap: Prim ödemelerinizin yapıldığı tarihten itibaren hesaplama yapılacak ve buna göre de 60 yaş ve 7 bin gün şartlarınız var.
Soru: 16.07.1975 doğumluyum. 18.02.1994 tarihinden itibaren SSK primim ödenmekte; daha öncesinde işe 2 yıllık staj dönemim var. 25 yıl prim sürem 2019 yılında sona erecek. 6000 gün üzerinde prim gün sayım var. Ne zaman emekli olabilirim? Murat KARDAŞ
Cevap: Staj dönemi emeklilik hesabında dikkate alınmıyor. İşe başlama tarihinize göre 25 yıl 54 yaş ve 5675 gün şartlarınız var. 25 yıllık süre 2019 şubat ayında tamamlanmış. Priminiz tamam. Yaşınızın dolmasını bekleyeceksiniz
Soru: Ben Mehmet Şahin. Özel firmada çalışıyorum. 1999 /8. ayında işe girdim 6500 gün sigortam var. Ne zaman emekli olabilirim? 1970 doğumluyum.
Cevap: İşe giriş tarihinize göre 25 yıl 58 yaş ve 5975 gün şartlarınız var. Priminiz tamam, yılınızın ve yaşınızın dolmasını beklemelisiniz.
Soru: Annem 24 Haziran 1974 doğumlu. 1986 yılında sigorta girişi var. 1 temmuz -1 Ağustos 1986'da bir aylık sigortası var. 2 çocuğa sahip. Ne zaman ve nasıl emekli olabilir? AYŞEN KESGİN
Cevap: 1986 yılındaki sigorta girişinde prim yatırıldıysa yani fiilen çalışma yaptıysa o tarihe göre hesaplama yapılır. Ypk sadece giriş yapılmış çalışma ve prim yoksa geçersiz sayılıyor. Bir aylık sigorta ile emekli olması mümkün değil. Çocuklar 1986 yılından sonra doğmuşlarsa 1440 gün borçlanılabilir ama bu da yetmez. En az 3600 gün lazım ve 58 yaşı bekler. 1986 girişine göre tam emeklilik için ise 5300 gün ve 49 yaş şartı var.
