Dünyanın birçok ülkesinde de çocuklar için sosyal medya sınırlaması uygulanıyor. SABAH, Fransa, Çin, Güney Kore, Avustralya, ABD, İngiltere, Yunanistan'da gençler için ne gibi kısıtlamalara gidildiğini araştırdı. Uzmanlar ise SABAH'a, sosyal medyanın 16 yaş altı çocuklara verdiği zararı, dünyadaki uygulamaları ve çözüm yollarını anlattı.
LÜKS VE ŞATAFAT YETERSİZLİK ALGISI OLUŞTURUYOR
Ege Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Ana Bilim Dalı Dr. Öğretim Üyesi Fevzi Tuna Ocakoğlu, "Sosyal medya bağımlılığı çocukların spor, dans, sanat gibi diğer etkinliklere katılmamasına, sosyal ilişkilerden uzak kalmalarına ve akademik kayıplara yol açıyor."
"Çocukların cinsel kimlik gelişimini etkilerken, yeme bozukluğuna yol açıyor. Sosyal medyada aşırı lüksü ve şatafatı gören çocuklarda yetersizlik algısı oluşuyor. Kısa yoldan zengin olmak istiyorlar. Bu nedenle suça sürüklenebiliyorlar. Şiddet görüntüleri agresif ve şiddete meyilli olmalarına yol açabiliyor."
EN ÖNEMLİ ROL EBEVEYNLERİN
Üsküdar Üniversitesi Yeni Medya ve İletişim Bölüm Başkanı Doç. Dr. Gül Esra Atalay, "Sosyal medya kullanımıyla ilgili birçok ülkede yaş sınırı var. Türkiye'de de benzer bir düzenleme yapılması gerekiyor. Burada en önemli rol ebeveynlere düşüyor. Bu sorun yalnızca yaş sınırının yükseltilmesiyle çözülmez."
"Çünkü bu tür yasakların denetimi oldukça zordur. Bu nedenle, çocuklar ve ebeveynleri bilinçlendirmeye yönelik çalışmaların artırılması büyük önem taşıyor. Eğitim sistemine her yaş grubuna uygun dijital medya okuryazarlığı derslerinin entegre edilmesi, çocukların dijital dünyada daha bilinçli hareket etmelerini sağlar. Aynı zamanda, sosyal medya platformları da çocukları koruyucu önlemleri daha etkin bir şekilde uygulamaya zorlanmalıdır."
ÇOCUKLAR FİZİKSEL OLDUĞU KADAR DİJİTAL DÜNYADA DA GÜVENLİ BÜYÜMELİ
Uzman Psikolog Kerem Gümüş, "13 yaş altı çocuklar için sosyal medya yasağını önemli ve gerekli bir adım. Çünkü çocuklar, bu yaş aralığında zihinsel, duygusal ve sosyal gelişim süreçlerini tamamlama aşamasındalar. Sosyal medya, her ne kadar iletişim ve eğlence için bir platform sunsa da özellikle bu yaş grubundaki çocuklar için ciddi riskler taşıyor. Sosyal medyanın akıl ve ruh sağlığına doğrudan olumsuz etkilediğini gösteren güncel araştırmalar var. "
"Özellikle pandemiden sonra siber zorbalık, uygunsuz içeriklere maruz kalma, kendilik algısının zarar görmesi ve dijital bağımlılık gibi sorunların gün geçtikçe artarak çocuklar ve yetişkinler üzerinde ciddi psikolojik, sosyal ve akademik etkiler oluşturduğu klinik ortamda doğrudan gözlemleniyor. Bu noktada, dijital korunma hakkı devreye giriyor. Çocukların fiziksel olduğu kadar dijital dünyada da güvenli bir şekilde büyüme ve gelişme hakları var. Bu hak, onları aşırı zararlı içeriklerin etkilerinden korumayı içeriyor. Dolayısıyla, bu tür bir sınırlama, çocukların dijital dünyada karşılaştıkları riskleri en aza indirmek için önemli bir araç olacaktır."
BİLİNÇSİZ KULLANIM ÇOCUKLAR İÇİN DAHA BÜYÜK TEHLİKE
Konya Teknik Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu Görsel, İşitsel Teknikler ve Medya Yapımcılığı Bölüm Başkanı Prof. Dr. Yağmur Küçükbezirci, "Sosyal medya bilinçsiz kullanan herkes için zararlı. Bu çocuklar için daha büyük bir tehlike. Bu nedenle başta anne babalar olmak üzere medya okuryazarlığı eğitimi verilmesi gerekiyor. Çocuklara da ilkokul çağından itibaren bu eğitim verilmesi çok önemli. El ele vererek çocuklarımızı bu çukurun içerisinden çıkartabiliriz."
13 YAŞ ALTINA İÇERİKLER SINIRLANDIRILABİLİR
Karadeniz Teknik Üniversitesi Farabi Hastanesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Doktoru Öğretim üyesi Volkan Şahin, "Sosyal medyanın özelikle son yıllarda çocuklar üzerinde büyük olumsuz etkileri ve zararları var. Bunun için çeşitli çözüm yolları üretmek gerekiyor. Ortaokuldan itibaren çocuklar bilgilendirilmelidir. Sosyal medyada ne yapılmalı eğitimleri desteklenebilir. Çünkü yasak olan şeye rağbet artabiliyor. Ebeveyn izniyle sosyal medyaya girilebilir. 13 yaş altı grupların ulaşabileceği içerikler sınırlandırılabilir."
BÜYÜK TEHLİKE SAÇIYOR
Prof. Dr. Yağmur Küçükbezirci, "Sosyal medya bilinçsiz kullanan herkes için zararlı. Özellikle çocuklar için büyük tehlike saçıyor. Sosyal medyada şiddet olayları görüyor, kötü niyetli olan kişilerin tuzağına düşebiliyorlar. Olumsuz fotoğrafları istenerek, istismar edebiliyorlar. Tehdit edilip, ekonomik olarak faydalanılabiliyorlar. Bilinçaltları olumsuz etkenlerle doluyor. Ayrıca, bilgisayar oyunlarının bazılarında toplumun değerleri ile oynanıyor. Bu oyunların da ciddi şekilde incelenmesi gerekiyor."
SOSYAL MEDYA SINIRLAMALARININ DÜNYADAKİ ÖRNEKLERİ
Çin: 16 yaş altındaki çocukların sosyal medya hesabı açması ebeveyn iznine bağlı. Saat 22.00-06.00 arasında mobil cihazlara giriş ve internet erişimi yasak.
ABD: Bazı eyaletlerde 14 yaş altındakilere onaylanan sosyal medya kullanımını yasaklayan yasa 2025'ten itibaren geçerli olacak.
Fransa: 15 yaş altındakilerin sosyal medyaya girmesi ebeveyn iznine bağlı.
Güney Kore: 16 yaş altındakilere, 24.00-06.00 arasında çevrim içi oyun yasak.
İngiltere ve Rusya: 13 yaş altındakilerin çevrim içi platformlarda hesap açmaları sınırlı.
İtalya: 14 yaş altındakiler cep telefonu, 16 yaş altındakiler sosyal mecralarda profil açmak yasak.
Avustralya: 14 yaş altı için sosyal medya yasağı var. Yasağa uymayanlara ciddi yaptırımlar uygulanıyor. 16 yaş için yasa çalışması yapılıyor.
İrlanda: 16 yaş altındakilerin akıllı telefon kullanımının tamamen yasaklanması tartışılıyor.
Yunanistan: Çocukların sosyal medya kullanımıyla ilgili çalışma yürütüyor.
